Aralarında 3,8 Km Olmasına Rağmen 20 Saat Fark Olan İlginç Yer: Diomede Adaları
diomede adaları, bering boğazı’nın ortasında yer alan iki adadır. birbirlerine olan uzaklık 3.8 km olmasına rağmen aralarında 20 saatlik zaman farkı vardır. bunun sebebi, bu adaların abd ile rusya sınırını oluşturması ve tarih çizgisinin tam bu iki adanın ortasından geçmesidir. yani little diomede'den big diomede'ye bakarsanız geleceği görürsünüz. tam tersini yaparsanız geçmişi.
batıda yer alan ada (tarih çizgisi bakımından doğu) rusya’ya aittir ve adı big diomededir. doğuda yer alan ada (tarih çizgisi bakımından batı) abd’ye ait olup alaska eyaletinin bir parçasıdır ve adı little diomededir. bu iki ada arasında kış aylarında 21, yaz aylarında 20 saatlik zaman farkı bulunuyor. örneğin; ben bu yazıyı yazarken big diomede’de tarih 29.05.2020 - 16:33 iken, little diomede’de 28.05.2020 - 20:33. bu yüzden rusya’ya bağlı olan big diomede adasına “tomorrow island” denirken, abd’ye ait little diomede adasına “yesterday island” deniyor. aynı zamanda bu aralık abd ile rusya sınırının birbirine en yakın olduğu yer.
bu adalara ulaşan bilinen ilk avrupalı 1648 yılında rus kaşif semyon dezhnyov olmuştur. 80 yıl sonra, 16 ağustos 1728'de danimarkalı denizci vitus bering tarafından yeniden keşfedildi ve vitus bering bu boğaza ismini verdi. semyon dezhnyov, bering’in varlığını vitus’tan daha önce kanıtladığı halde neden ismini veremedi derseniz yeterince duyuramadığı için. öyle ki alman tarihçi gerhard friedrich müller semyon’un keşif raporlarına yakutsk’taki bir arşivde 1736 yılında tesadüfen erişebilmiştir. bu olduğunda semyon’un keşfettiği boğaza çoktan bering denmeye başlanmıştı.
bu iki adanın saat farkından kaynaklanan ilginç yanı kadar trajik bir yanı daha var. her iki adada da bölgenin (alaska ve sibirya kıyıları dahil) yerel halkı olan inuitler yaşıyor. 1867 yılına kadar adalar ve alaska rusya’ya ait olduğu için bir sorun yoktu ama 1867 yılında alaska ve little diomede abd’ye satıldıktan sonra inuit halkı birbirinden görünmez bir duvarla ayrılmıştır. bir anda akrabalar birbirlerine çok yakın ama bir o kadar da uzak olmuşlardır. 1948 yılına kadar bir iskan politikası yapılmadığı gibi, bu yıldan itibaren işler daha da kötüye gitmeye başlamıştır.
soğuk savaş'a kadar inuitlerin birbirlerini ziyaret etmesine bir nebze kolaylık sağlanırken 1948 yılından itibaren iki ada arasındaki iletişim bıçak gibi kesilmiştir. özellikle rus tarafı, aile bağları nedeniyle little diomede’den big diomede’ye geçmeye çalışan inuitlere karşı ateş açmaya varan aşırı katı sınır korumacılığı politikası gütmeye başlamıştır. daha sonra sovyetler bu izolasyonu daha da katılaştırmış, soğuk savaşın ilerleyen dönemlerinde big diomede’de yaşayan inuitleri zorla anakaradaki rusya’ya, sibirya çevresine göç ettirmiştir. günümüzde big diomede’de sadece bir rus askeri üssü ile bir meteoroloji istasyonu vardır.
abd’ye ait olan little diomede’de halen 115 civarı inuit yaşamaktadır ve kasabanın kurulu olduğu batı tarafından big diomede’nin boşaltılmış eski kasabasını görebilmektedirler. şimdi aralarında bir bağ kalmasa da bu politikanın 70 yıl önce aileler üzerinde çok kötü bir etkisi olsa gerek. alaska’nın abd’ye satıldığı tarihlerde inuitler görmezden gelindiği için bu satışın orada yaşayan insanların hayat biçimleri ve aile ilişkileri üzerinde ne denli etkileri olacağı düşünülmemiş.