20 Askerimizin Şehit Olduğu C-130 Askeri Kargo Uçağı Neden Düşmüş Olabilir?
azerbaycan basını (report.az) olayı şu şekilde değerlendiriyor
genel algı kaza yönünde. uçak içerisinde patlayıcı madde olmadığını ve dışardan vurulmadığını belirtmişler.
"uçak azerbaycan'ın gence havalimanı'nda sadece iki saat bekledi ve bu süre içerisinde uçağa dışarıdan müdahale ya da yaklaşma kaydedilmedi. uçağın yolcuları, askeri geçit töreni'ne katılan f-16 uçaklarının bakım personeli iken, güvenlik prosedürlerinden sonra da uçağa girdiler.
uçakta f-16’ların mekanik yedek parçalarını kargo olarak taşıdığı, patlayıcı madde bulunmadığı için herhangi bir patlama olması mümkün değildi. yapılan ilk inceleme sonucunda uçakta dışarıdan müdahale izi olmadığı belirlendi. örneğin, aralık 2024’te azal’ın uçağı grozny’de düşürüldüğünde, vücutta delikler görülebiliyordu. türkiye’nin c-130 uçağında böyle izler görülmüyor.
ilk incelemelere göre uçağın düşmesinin iki muhtemel nedeni var. ilk olarak uçak uzun süredir hizmette ve en son 2020 yılında büyük onarımlardan çıktı. korozyon sonucu vücutta piercing oluşabilir ve bu da kazaya yol açabilir. bir süre önce, aynı tip uçak abd’de tam da bu nedenle düştü.
diğer ihtimali, taşınan yükün düzgün sıkılaştırılmamış olması olabilir. uçuş sırasında bagajların yer değiştirmesi gerçekleşebilir. bu durumda, taşınan kargo vücudun iç yüzeylerine çarparak hasara ve inşaat bütünlüğüne zarar vermiş olabilir."
bu kaza, 10 temmuz 2017 tarihinde amerikan deniz piyade kolordusu'na ait yanky 72 çağrı kodlu c-130'un düşmesini andırmıştır
bizim uçağımızdan ayrılan kanadın bir iç motoru da düşüş videosunda gözükmüyor.
soruşturma neticesinde sol iç motora ait bir kanadın (blade) gövdeye girip, yolcu kompartmanının sağ iç tarafına saplandığı tespit edilmiştir. gövdeye çarpan motor kanadı, uçağın içinden geçen bir şok yaratmış ve pervane ile sağ iç motordan gelen redüksiyon dişli kutusunun bir kısmının ayrılarak sağ ön gövdeye çarpmasına ve sağ üst bölüme gömülmesine neden olmuş, ardından sağ yatay stabilizatörün büyük bir bölümüne çarparak onları koparmıştır. uçuş güvertesi de dahil olmak üzere ön gövde, kanat kutusunun ön kenarından 19 fit (6 m) ilerisindeki bir noktada ayrılmıştır. kanat kutusunun önündeki gövde bölümünün kalıntıları daha sonra aerodinamik kuvvetler tarafından hızla parçalanmış ve ardından uçağın kalıntıları hızla yere inmiştir.
C-130'un karıştığı diğer kazalar
17 haziran 2002'de abd'de 1958 yapımı bir c-130a yangın söndürürken kanat yorgunluğu nedeniyle koptu ve 3 mürettebat hayatını kaybetti; 30 temmuz 1970'te arkansas'ta bir c-130e havada yangın ve kanat kopması sonucu düştü, 6 personel hayatını kaybetti; 4 temmuz 2021'de filipinler'de 1988 yapımı bir c-130t iniş sırasında stall'a girip çarptı, 53 kişi öldü; 30 haziran 2003'te cezayir'de bir c-130h kalkışta motor yangınıyla düştü, 15 kişi hayatını kaybetti; 2 ekim 2015'te afganistan'da ise bir c-130j kalkış sırasında gece görüş kılıfının kontrole takılması sonucu 14 kişi öldü.
...
teknik bir arıza klasiği üstünden gidersek. 57 yıllık bir gövde. uçak eski bir tasarım. ne kadar aviyonik güncellense, motor revize edilse de, metal yorgunluğu ve sistem ömrü diye bir şey var. uçak havada yangınla parçalanıp spiralleşiyor. eski filolarda bakım sıklığı, yedek parça zinciri ve yükleme disiplini her şeyi belirler.
modernizasyon uzatır sadece, sıfırlamaz. soruşturma netleşene dek temkinli olmakta fayda var.
