Zihin Açan 27 Modern Felsefi Klasik: Dünyaya Bakışınızı Değiştirecek Kitaplar

1. ludwig wittgenstein - philosophical investigations : felsefi soruşturmalar, 20. yüzyıl felsefesinde önemli bir eser olupdilimizin doğrudan gerçeklikle karşılık geldiği düşüncesine ayrıntılı bir eleştiri sunar. yazar, kelimelerin anlamının doğal olmadığını, daha ziyade belirli yaşam biçimleri içindeki kullanımlarından kaynaklandığını savunuyor. kitap ayrıca dil oyunları kavramını da tanıtıyor ve dil anlayışımızın bir oyunun kurallarını öğrenmeye benzediğini öne sürüyor. yazar dilin sınırlarını, anlamanın doğasını kamusal ve özel dil arasındaki ilişkiyi anlatmaktadır.

2. martin heidegger - being and time : varlık ve zaman, insan varoluşunun ayrıntılı bir analizi aracılığıyla “varlık” kavramını inceleyen önemli bir eserdir. kitap, varoluşçu ve fenomenolojik düşünceyi inceleyerek insanların dünyayla ve kendi varoluşlarıyla nasıl ilişki kurduğunu inceliyor. çalışma ayrıca, insanların sahip olduğu belirli varlık türünü tanımlamak için kullanılan bir terim olan "dasein" kavramını da tanıtıyor.

3. john rawls - a theory of justice : bir adalet teorisi, yazarın eşitlikçi olmasına rağmen bireysel haklara saygı duyan bir adalet modeli önerdiği modern siyaset felsefesinde ufuk açıcı bir çalışma sunmaktadır. rawls, adaletin doğru ilkelerinin, özgür ve rasyonel kişilerin yer aldıkları ‘orijinal pozisyon’da bir bilinmezlik perdesi arkasında; toplumdaki kendi yerlerini, sınıflarını, ırklarını cinsiyetlerini, yeteneklerini, zekalarını ve güçlerini, hatta iyi/değer kavramlarını bilmeden üzerinde anlaştıkları ilkeler olduğunu ileri sürer. buna göre rawls, türettiği adaletin iki ilkesinin, özgürlüklerin dağıtımını, sosyal ve ekonomik değerleri düzenlediğini iddia eder.

4. ludwig wittgenstein - tractatus logico-philosophicus : analitik felsefede gerçekliğin ve onun hakkındaki bilgimizin kapsamlı bir resmini sunan bir çalışmadır. kitap, tüm bilimsel söylemler için bir mantıksal yapı çizer. dilin ve mantıksal yapısının dünyayı anlama ve temsil etme temel araçları olduğunu savunur. tüm felsefi sorunların dil mantığının yanlış anlaşılmasından kaynaklandığını ve tüm anlamlı önerilerin dünyadaki durumların resimleri olduğunu önerir. kitap, mantıksal olarak konuşulamayan şeylerin hiç konuşulmaması gerektiğini öne süren ünlü "konuşamadığı yerde susmak gerekir" dizesiyle sona ermektedir.

5. alfred north whitehead, bertrand russell - the principia mathematica :
matematiğin temellerini ele alan üç ciltlik bir eserdir. matematiksel gerçeklerin tümünün, sembolik mantıkta belirli bir aksiyom ve çıkarım kuralları kümesinden türetildiği bir hedefle yazılmıştır. yazarlar, matematiğin mantığın bir gelişimi olduğunu göstermeyi ve gizli varsayımlardan kaçınmayı amaçlamışlardır. eser, sınıf teorisi, ilişki teorisi ve nicelik teorisi gibi konularını ele almaktadır.

6. willard van orman quine - word and object : bu felsefi eser, anlamın doğasını ve dil ile gerçeklik arasındaki ilişkiyi inceler. analitik ve sentetik ifadeler arasındaki geleneksel ayrıma meydan okur ve tarafsız bir gözlem dili olasılığına karşı çıkar. kitap, titiz bir analiz yoluyla, dünyayı anlamamızın kullandığımız dilin yapısı tarafından nasıl şekillendirildiğini ele alarak anlambilimin ve dil felsefesinin temellerini sorguluyor.

7. saul kripke - naming and necessity : bu felsefi çalışma, analitik geleneğin içindeki isimlendirme ve gereklilik teorilerine meydan okur. isimlerin açıklamacı teorisine karşı çıkar; bu teori, bir ismin sadece bir nesneyle ilişkilendirilmiş bir dizi açıklamadan ibaret olduğunu öne sürer. kitap ayrıca, çağdaş dil ve metafizik felsefesini önemli ölçüde etkileyen, kimlik ifadelerinin gerekliliğini ve bilimsel kimliklerin doğasını inceler.

8. thomas kuhn - the structure of scientific revolutions : bilimsel devrimlerin yapısı, daha çok bilim felsefesi alanına giren sorulara yanıt ararken zorunlu olarak bilimin tarihsel bir süreç olarak nasıl geliştiği ve ne tür koşullarda üretildiği sorularına yanıt aranır. kuhn'un, bilim tarihinin kesintisiz bir bilimsel birikimin sonucu olarak değil; aksine, bilgiyi büyük kesintilere, hatta kopmalara uğratan devrimci dönüşümlerle geliştiğini gösterir. kitap aynı zamanda 'paradigma kayması' terimini popüler hale getirdi ve daha önce kabul edilen bilimin sürekli ilerleyen bir disiplin olduğu görüşüne meydan okudu.

9. jean paul sartre - being and nothingness : varlık ve hiçlik, varoluşçuluk ve fenomenoloji kavramını inceleyerek insan bilincinin ve varoluşunun derinlemesine bir analizini sunar. yazar, hepimizin esasen özgür eylemlerimizden sorumlu olduğumuzu eylemlerimiz ve başkalarıyla etkileşimlerimiz yoluyla kendi kimliklerimizi inşa ettiğimizi savunuyor. kitap aynı zamanda 'hiçlik' ve 'kötü niyet' fikrini de araştırıyor, bu da sık sık özgürlüğümüzü inkar ettiğimizi ve eylemlerimizin sorumluluğundan saklandığımızı ve bunun da gerçek olmayan bir hayata yol açtığını öne sürüyor.

10. alfred north whitehead - process and reality : süreç ve gerçeklik metafiziğin derin bir keşfidir ve deneyimin gerçeklerini, nesnelerin doğasını ve zamanın özünü bütünleştiren kapsamlı bir çerçeve sunar. yazar, evrenin statik bir varlıktan ziyade dinamik bir oluş süreci ile karakterize edildiğini savunarak, gerçekliğin temel taşı olarak "süreç" kavramını tanıtıyor. metin, "süreç felsefesi" olarak bilinen karmaşık bir düşünce sisteminin geliştirilmesi yoluyla, birbirine bağlı, sürekli gelişen ve temelde olaylar ve oluşumlar tarafından oluşturulan bir gerçekliği savunarak geleneksel metafizik kavramlara değinmektedir. bu çalışma, hem klasik metafiziğin bir eleştirisi hem de varoluşun içsel ilişkisini vurgulayan yeni bir felsefi anlayış oluşturmaya yönelik bir girişimdir.

11. a.j. ayer - language, truth, and logic : bu felsefi çalışma, mantıksal pozitivizmin temel taşlarından biridir. metafiziğe sert eleştiriler getirir ve doğrulama ilkesini yalnızca ifadelerin anlamını belirlemede anlamlı bir yol olarak savunur. yazar, ifadelerin yalnızca deneysel olarak doğrulanabilir veya totolojik doğada olmaları durumunda anlamlı olduğunu savunur ve bu nedenle geleneksel felsefenin büyük bir bölümünü anlamsız olarak reddeder.

12. john dewey - experience and nature : kitap doğa ve deneyimin ayrı varlıklar değil, derinden birbirine bağlı olduğunu savunarak, insan deneyimi ile doğal dünya arasındaki karmaşık ilişkiyi inceliyor. yazar, geleneksel ikiliklere meydan okuyarak ve deneyimin sürekliliğini vurgulayarak, sürekliliği anlamanın insanlık durumunu ve içinde yaşadığımız çevreyi anlamak adına önemli olduğunu öne sürer. metin, mantık, estetik ve etiğin ayrıntılı bir inceleme yoluyla, günlük yaşamın gerçekliğine ve onu şekillendiren doğal süreçlere dayanan bir felsefeyi savunur.

13. maurice merleau-ponty - phenomenology of perception : algının doğasını ve insan varoluşunu anlamadaki rolünü değinir. yazar, nesnel bilginin geleneksel kavramlarını sorgular ve bunun yerine dünyayı deneyimlemenin temeli olarak algının üstünlüğünü savunur. bedenin ve onun uzay ve zamanla ilişkisini ayrıntılı bir şekilde analiz ederek, metin, öznel deneyimlerin gerçekliğimizi nasıl şekillendirdiğini inceler.

14. george edward moore - principia ethica : kitap, iyinin nesnelliğini savunan, başka herhangi bir özellik veya kavrama bölünemeyecek basit, tanımlanamaz ve doğal olmayan bir özellik olduğunu belirten felsefi bir çalışmadır. yazar, faydacılık ve hedonizm gibi zamanının hakim etik teorilerini açıklayarak "iyi"yi doğal özellikler açısından tanımlamanın yanlış olduğu fikri olan "natüralist yanılgı"yı ortaya koyuyor. bu kitap, titiz argümantasyonu analitik felsefe ve etiğin gelişimi üzerindeki önemli etkisi ile bilinir.

15. william james - pragmatism : fikirlerin doğruluğunun nesnel bir gerçekliğe karşılık gelmeleriyle değil, pratik etkileri ve faydalarıyla ölçüldüğünü savunan pragmatik felsefi geleneği üzerine değinen bir çalışmadır. yazar, sabit, mutlak gerçekler kavramı yerine inançların eylem araçları olarak görülmesi gerektiğini ve geçerliliklerinin sorunları çözmedeki deneyimlere rehberlik etmedeki başarılarına bağlı olduğunu öne sürüyor. kitap felsefenin din, metafizik ve bilim dahil olmak üzere çeşitli alanlar üzerindeki etkilerini incelemektedir.

16. alasdair macıntyre - after virtue : kitap, modern etik teorilerin ahlaki yargılar için tutarlı bir temel sağlayamadığını savunan çağdaş ahlak felsefesinin bir eleştirisidir. yazar ahlakı akıl yoluyla haklı çıkarmaya yönelik aydınlanma projesinin başarısız olduğuna ve ahlaki argümanların kişisel tercih ifadelerine indirgendiği bir duygusallık kültürüne yol açtığına inanmaktadır.

17. edmund husserl - logical ınvestigations : yazar, bir dizi ayrıntılı çalışma yoluyla anlamın doğasını, bilincin yapısını ve dil ile mantık arasındaki ilişkiyi incelemektedir. yapılan çalışma, düşünme eylemi ile düşüncenin içeriği arasında ayrım yaparak ve yeni bir bilinç biliminin temelini atarak 20. yüzyıl felsefesinde önemli bir figür olarak konumlanmasını sağlamıştır. metin, metodik yaklaşımı ve felsefedeki hem analitik hem de kıtasal gelenekler üzerindeki önemli bir etkiye sahip olmuştur.

18. edmund husserl - ideas : bu çalışma, fenomenolojinin karmaşık alanını araştırarak, bilinç ile farkındalığının nesneleri arasındaki karmaşık ilişkiyi araştırıyor. yazar, bilincin her zaman bir şeyin bilinci olduğu fikrini temel alan niyetlilik kavramını sistematik olarak açıklar ve fenomenolojik indirgeme yöntemini bilincin temel yapılarını incelemek için bir araç olarak tanıtır.

19. simone de beauvoir - the second sex : kadınların yalnızca erkeklerle ilişkili olarak bastırıldığını ve tanımlandığını savunarak, tarih boyunca kadınlara yönelik muameleyi ve algıyı araştırıyor. yazar, kadınların toplumdaki, ailedeki, işteki ve kendi kimliklerini yaratmadaki rollerinin ayrıntılı bir analizini sunuyor. 'öteki' kavramını ve bunun kadınları bastırmak için nasıl kullanıldığını tartışırken, aynı zamanda bu baskının biyolojik, psikolojik ve toplumsal etkilerini de inceliyor. kitap, feminist teoride geleneksel kadınlık kavramlarına meydan okuyan ve kadınlar için eşitlik ve özgürlük çağrısında bulunan ufuk açıcı bir metindir.

20. h. l. a. hart - the concept of law : hukuk kavramı, hart'ın hukuki pozitivizm teorisini (yasaların insanlar tarafından yapılan kurallar olduğu ve hukuk ile ahlak arasında içsel veya zorunlu bir bağlantı olmadığı görüşü) analitik felsefe çerçevesinde sunar. hart, tanımlayıcı bir sosyoloji ve analitik hukuk teorisi sağlamaya çalışır. kitap, hukukun doğası, yasaların kural olup olmadığı ve hukuk ile ahlak arasındaki ilişki gibi bir dizi geleneksel hukuk konusunu ele almaktadır.

21. gilbert ryle - the concept of mind : bu çalışma, kartezyen zihin ve beden ikiliğine meydan okuyarak, bunun yerine zihnin ayrı bir varlık değil, bir hareket biçimi olduğunu öne sürüyor. yazar, fizikselden farklı olarak geleneksel zihinsel anlayışı eleştirmek için "makinedeki hayalet" kavramını ortaya koyuyor. kitap, zihinsel süreçlerin içsel bir alanda yer almadığını, davranış kalıplarında ve bireylerin sergilediği yetkinliklerde gözlemlenebilir olduğunu vurgulayarak zihin hakkında düşünme şeklimizi yeniden şekillendiriyor.

22. nelson goodman - fact, fiction, and forecast : kitap geçmiş deneyimlere dayanarak gelecekteki olaylar hakkında tahminlerde bulunma süreci olan tümevarım sorununu incelemektedir. yazar, geleneksel bilimsel hipotez kavramlarına meydan okumak ve tümevarımsal çıkarımlarımızın geçerliliğini sorgulamak için kullanılan bir terim olan "grue" kavramını tanıtıyor. mantığın temellerini, dilin yapısını ve bilimsel akıl yürütmenin doğasını inceleyerek, çevremizdeki dünyayı nasıl anladığımıza ve tahmin ettiğimize dair eleştirel bir bakış açısı sunar.

23. hans-georg gadamer - truth and method : kitap bilginin yalnızca bilimsel yöntemden türetildiği görüşüne karşı çıkarak insan anlayışının doğasını incelemektedir. gerçeğin ve anlamın tarihsel ve kültürel bağlamlardan ortaya çıktığını öne sürerek, dünyayı anlamamızı şekillendirmede diyalog, dil ve geleneğin önemini vurgular. metin, aydınlanma düşünürlerinin iddia ettiği nesnelliği eleştirerek, yorumun öznel doğasını ve yorumcu ile konu arasındaki etkileşimi kabul eden hermenotik bir yaklaşım önerir. yazar, bu mercek aracılığıyla çeşitli disiplinlerdeki anlayış dinamiklerini inceleyerek geçmiş ve şimdiki anlamların birleştiği ufukların kaynaşmasını savunmaktadır.

24. derek parfit - reasons and persons : kitap geleneksel kişisel çıkar, rasyonellik ve etik kavramlarına vurgu yaparak bu kavramlara ilişkin geleneksel anlayışımızın derinden hatalı olduğunu savunur. yazar, kişisel kimliğin sınırlarının düşündüğümüzden daha az net olduğunu ahlaki sorumluluk ve gelecek nesillerin etiği için derin etkilere yol açtığını öne sürüyor.

25. bertrand russell - the problems of philosophy : bu kitap, gerçeklik, varoluş, bilgi, özgürlük ve etik gibi konuları tartışarak felsefenin temel konularına bir giriş niteliğindedir. eleştirel düşünmeyi ve şüpheciliği teşvik etmeyi, okuyucuları kendi inançlarını ve çevrelerindeki dünyayı sorgulamaya teşvik etmeyi amaçlar. yazar, karmaşık felsefi kavramları açıklamak için açık ve erişilebilir bir dil kullanır ve bu da onu felsefeye yeni başlayanlar için ideal bir başlangıç noktası haline getirir.

26.willard van orman quine - from a logical point of view : kitap, mantık felsefesini ve bilim metodolojisini inceleyen dokuz denemeden oluşan bir koleksiyondur. yazar, dil ve gerçeklik arasındaki ilişkiyi eleştirel bir şekilde inceliyor, analitik ve sentetik ifadeler arasındaki ayrıma değinerek bilimsel teorilerin ampirik içeriğine bütüncül bir yaklaşımı savunuyor. çalışma, titiz analiz ve argümantasyon yoluyla, epistemoloji ve dil felsefesindeki temel soruları araştırarak kavramların doğası, bilimsel teorilerin yapısı ve bilgimizin sınırlamaları hakkında görüşler sunar.

27. karl popper - the logic of scientific discovery : bu kitap, bilim felsefesinde geleneksel tümevarımsal akıl yürütmeyi vurgulayan bilimsel keşif için bir metodoloji öneren önemli bir çalışmadır. yazar, bilimsel teorilerin hiçbir zaman kesin olarak kanıtlanamayacağını, ancak yalnızca ampirik testlerle doğrulanabileceğini veya yanlışlanabileceğini savunuyor. yanlışlanabilirlik kavramını, bilimsel teorileri bilimsel olmayanlardan ayırt etmek için temel kriter olarak tanıtıyor. kitap ayrıca bilimsel uygulamada tümevarım, sınır belirleme ve teori ile gözlem arasındaki ilişki sorunlarını da incelemektedir.