Yasaklı Ama Merak Edilenler Listesinin Müdavimi Olan Hitler Kitabı: Kavgam

kavgam, yahut almanca bilenler için mein kampf, adolf hitler'in kaleme aldığı otobiyografik eser + siyasal manifestodur. 1925’te “bu daha birinci cilt, devamı gelir” diyerek piyasaya sürülmüş, 1926’da da ikinci ciltle tamamlanmıştır.

kitap, “ben kimim, neden bu kadar sinirliyim, alman milletine ne oldu böyle” sorularının cevabını biraz fazla bağırarak verir. bir yandan çocukluk anıları, savaş yılları vs. anlatılırken diğer yandan “yahudiler olmasa dünya cennet olurdu” kafasıyla ideolojik temeller döşenir.

okuması kolay mı? hiç değil ama “bir insan nasıl radikalleşir, bir toplum neye nasıl inandırılır” gibi konularla ilgilenenler için yer yer iç karartıcı, yer yer “vay arkadaş” dedirten bir kaynak.

tabii bu kitabın yayını ve okunması pek çok ülkede sıkıntılı mevzulardan. almanya’da 70 yıl yasaktı, telif kalktıktan sonra yorumlu baskılarla döndü ama hâlâ “okuyup etkilenmesin millet” endişesi büyük.

hitler’in “uzun yazdım çünkü içim doluydu” eseri

hitler’in “ben bu dünyaya sadece bıyık bırakmaya gelmedim” diyerek kaleme aldığı, hem otobiyografik hem de politik manifestosu olan mein kampf, yani kavgam, iki ciltten oluşur. ilk cilt, 1923’teki meşhur birahane darbesi fiyaskosundan sonra landsberg cezaevi’nde yazılmıştır. yalnız yazmamıştır; yanında rudolf hess vardır, “abi yaz sen, ben geçiririm temize” şeklinde ilerlemiş süreç. ilk cilt 1925’te basılır. ikinci cilt ise hitler hapisten çıktıktan sonra 1926’da yazılır.

bu arada asıl ismini duyunca “bas bunu da görelim” diyen kimse olmamış. hitler, kitabın adını “yalana, aptallığa ve korkaklığa karşı dört buçuk yıllık mücadele” koymak ister ama yayınevi sahibi max amann “reis bu ne, ansiklopedi başlığı gibi olmuş” diyerek “mein kampf”te karar kılar. sade, vurucu, doğrudan: kavgam.

kitap sadece “ben kimim, neye sinirliyim” anlatısı değildir; hitler’in nasyonal sosyalizm dediği ideolojinin detaylı dökümüdür. kapitalizm ve marksizm eleştirisi vardır ama bu eleştiri “aha bu sistemlerin yerine ne koyalım?” sorusuna da cevap verir - tabii hitler’in kafasına göre. parlamenter demokrasiye gömü, enternasyonalizme veryansın, pan-germen hayalleriyle süslenmiş “büyük almanya” hedefi; hepsi burada.

ikinci ciltte “ileride doğu avrupa’da şöyle şöyle işler çevireceğiz” diye yazması da ayrıca not düşülmelidir çünkü sonra gerçekten yapmıştır. bu yönüyle kitap, sadece bir propaganda metni değil, aynı zamanda gelecekte olacakların ön izlemesi gibi okunabilir.

kime ithaf edilmiş derseniz, 1923 darbesinde ölen yoldaşlara ki aralarında alfarth felix’ten faust martin’e kadar 10 kişi vardır. yani kitap, ideolojik bir vasiyet olduğu kadar, bir tür “şehitlere saygı duruşu” olarak da sunulmuştur.

içeriği

kitap iki ciltten oluşuyor ama öyle “roman gibi okuyayım” derseniz, geçmiş olsun. zira hitler hem kendi hayatını anlatıyor hem de kafasındaki almanya için uzun uzun ahkâm kesiyor.

birinci cilt: “çocukluk, gençlik, niye bu kadar sinirliyim, yahudiler hakkında ilk izlenimlerim” gibi bölümler içeriyor. kişisel anılar, savaş dönemi yaşanmışlıkları bolca var. biraz otobiyografi, biraz dönem analizi, biraz da “bu fikirlere nasıl geldim” temalı iç muhasebe gibi düşünün. toplam 12 bölüm. okuması zaman zaman günlük gibi, zaman zaman “hoca coştu yine” tadında.

ikinci cilt: ilk ciltte “ben böyle düşünüyorum” diyordu, burada ise “ülke böyle yönetilmeli”ye geçiyor. nasyonal sosyalist parti'nin programını, ideal devlet yapısını anlatıyor. toplum düzeninden eğitime, ekonomiden aile yapısına, gençlikten ırka kadar her konuda “şöyle olacak” diye yazıyor. tabii burada yine marksizm ve kapitalizme çakmalar, enternasyonalizme sitemler eksik değil. toplam 15 bölüm. yani “doktrin” tadında gidiyor, epey teknik yerleri var.

mein kampf satış durumu

kitap deyip geçmeyin, mein kampf dünya genelinde “yasaklı ama merak edilen” kitaplar listesinin müdavimi. fransa, avusturya, polonya başta olmak üzere birçok avrupa ülkesinde basımı ve satışı direkt yasak.

bir dönem kitabın yayın hakları almanya’da bavyera eyaletinin elindeydi. bavyera da “basılmasın bu, tarihten çıkarsınlar” kafasındaydı. hatta türkiye’deki yayınevlerine dava açıp kitabın yayınını engellemeye çalıştı. yine de kitap burada arka sokaklardan yürüdü, internetten pdf’ler uçuştu, kitapçılarda sessiz sedasız satıldı. 2004’te türkiye’de 30 bin adet sattı ki o dönem için deli rakam.

peki sonra ne oldu? bavyera’nın telif hakları 31 aralık 2015’te sona erdi. hemen ardından münih çağdaş tarih enstitüsü “alın size bilimsel açıklamalı versiyon” diyerek 8 ocak 2016’da yeni bir baskı çıkardı. adı da iddialı, mein kampf: eleştirel baskı.

bu versiyon kitap değil, resmen ansiklopedi. hitler bir cümle kuruyor, editörler hemen altında “bu yalan çünkü kaynak şu” diye dipnot geçiyor. toplamda 3.500 adet açıklamalı dipnot var. amaç açık: “bu kitabı okuyun ama yutmayın, sorgulayın.”

ilginç olan şu: ilk baskı 4 bin adet planlanmışken, daha satışa çıkmadan 15 bin sipariş geliyor. yani yasaklanınca gizli gizli okunan kitap, açıklamalı çıkınca bestseller oluyor. 18 ocak’ta ikinci baskıya geçiliyor. enstitü “bu kadar ilgi beklemiyorduk” dese de, mein kampf bu - adı bile satış yapıyor.