Uçaklarda Hız Ölçmek İçin Neden GPS Yerine Pitot Tüpü Kullanılıyor?
uçaklarda genelde 3 pitot tüpü bulunur. kaptanınki ayrı, f/o'nunki ayrı ve bir adet de yedek. ayrıca uçakta gps, irs gibi sistemler de bulunur.
pitot tüpü size ias diye bir hız verir ve havadaki dinamik ve statik basıncın farkından mekanik olarak hesaplanır. ias'i alıp birkaç ufak ayarlama düzeltme yaparlar ve elinizde cas olur. ama hızınız çoktur (200 kt üstü) bu yüzden hava pitot tüpünün önünde sıkışır. artık bunu da düzeltip eas elde edersiniz. ama hava her yükseklikte farklı sıcaklık ve yoğunlukta olur. bu da düzeltilince artık elinizde tas (gerçek hız) bulunur. (bkz: true air speed)
ancak tüm bunlar dahi yetmez. çünkü uçağın bulunduğu irtifadaki ses hızının, gerçek hızınıza oranıyla mach elde edersiniz. (bkz: mach) çünkü uçaklar eğer ses hızına yaklaşırsa kanatlar duvara çarpmış gibi olur. mesela boeing tipi bir uçağa bindiniz, istanbul'dan van'a uçuyorsunuz. yolcu kabininde de uçuşu takip ediyorsunuz. irtifanız 34 bin ve yer hızınız 400 kt. ancak kokpitte pilotlar mach hızını tutarlar. atıyorum 0.78 m. çünkü bilirler ki o irtifada 0.84'ü geçerlerse overspeed'ten ölecekler. 0.7'den düşerse uçak havada tutunamayacak ve ölecekler. uçak ankara semalarında ve siz artık 360 kt görüyorsunuz. allah allah diyorsunuz neden yavaş gidiyoruz. ama hala pilotlar 0.78m görüyorlar.
işte pitot tüpünün basit bir sistem olmasına karşın önemini en basit olarak bu şekilde anlayabilirsiniz. hepsi birbirini takip eden basit bir döngü.
havada pitot tüpünde bir sıkıntı olursa da bunu check list ile çözebilirsiniz ancak gps hiçbir zaman çözüm olamayacak.
Türk Havacılık Tarihinin Pek Bilinmeyen En Büyük Felaketlerinden Biri: 1996 Birgenair Uçak Kazası
