Tehditkar Figürleriyle İzleyeni Dehşete Düşüren, Yeni Zelanda Halkının Yerel Dansı: Haka
Günümüzde bir düğünde gerçekleştirilen Haka performansı
haka, maori toplumunun geleneksel ritüeli. farklı amaçlarla farklı versiyonları kullanılır. bu türleri savaşlarda, düğünlerde, özel günlerde falan genellikle erkekler tarafından yapılır. acayip bir gaz verir insana.
dans boyunca hareketler belirli bir çerçevede grup tarafından takip edilse de bireylerin kendi yorumları da çokça görülür. özellikle mimikler tamamen bireye bırakılmıştır ve dil çıkarmalı, bağırmalı yüz ifadeleri çokça görülür.
toplumun küçük gruplar halinde savaştığı düşünülürse, bu dansın savaşlardan önce moral arttırmak ve düşmanın moralini kırmak adına çok etkili olduğu aşikar. hele ki o dansın sonunda bazılarının yaptığı baş parmakla boyun kesme hareketi oldukça tehditkar.
dansın en önemli özelliği ise yerel halk ile avrupa'dan göçenleri birleştirmesi. herkes sahiplenmiş dansı ve herkes yapıyor. iki halkın birbirine başarılı bir şekilde adaptasyonuna güzel bir örnektir.
maori savaş türküsüdür.
ka mate isimli haka şöyle:
lider: ka mate, ka mate
grup: ka ora, ka ora
lider: ka mate, ka mate
grup: ka ora, ka ora
hep beraber: tenei ta tangata, pu'ru hu ru
na'a nei tiki, mai whaka-whiti te ra
hupane
ka-upane a hupane
ka-upane
whiti te ra
türkçe meali:
ölüm bu, ölüm bu!
yaşam bu, yaşam bu!
işte bu kıllı adam ile,
güneş yeniden doğdu!
yan yana durun, yan yana!
zirveye çıkacağız, zirveye.
güneşin doğduğu yere!
yeni zelandalılar ve özellikle yerlileri olan maori halkı haka'ya "dans" denilmesinden hoşlanmazlar, zira haka bir dans değil, düşmanı korkutmak, sindirmek için uygulanan bir savaş ritüelidir. mehter'e dans demek ne kadar uygunsuz bir davranışsa haka'ya dans demek de o kadar uygunsuzdur.
mükemmel bir savaş dansı. osmanlı'nın mehter takımına eşdeğerdir. düşmanı önce şaşırtır daha sonra biraz korkutur biraz da tahrik eder.
insan izleyince muhteşem gaza geliyor. en korkak insanı en önden savaşa sokar.
günümüzde artık amerikan futbolu - rugby maçlarında ve yeni zelandalı gösteri ekipleri haricinde görmek zorlaşmış gibi. oysa birkaç sene öncesine kadar çok da modaydı.
kanımca en efsanesi 2011 rugby dünya kupası finalinde all blacks'in fransa'ya karşı yaptığıdır.
ayrıca 2015'te de fransa'yı çeyrek finalde deyim yerindeyse paramparça ettikleri maç öncesi de çılgın bir haka yapmışlıkları vardır.
diğer sporlarda da yapıyorlar ama ben en çok rugby milli takımına yakıştığını düşünüyorum. zaten yaratık gibi bir takım, haka onları daha da ürkütücü gösteriyor rakip karşısında, tek kelime ile inanılmazlar.
dosta güven, düşmana korku verir.
