Okuyunca Epey Mantıklı Gelen Bir Yüzüklerin Efendisi Teorisi: Hobbitleri Gandalf mı Yarattı?
linkten linke zıpladığım bir gece reddit'te karşıma çıkmış iddia. olabilir mi? mümkün.
efendim tolkien'in legendarium'unu (yani yarattığı yapay mitolojiyi, ayrıca bkz: karşılaştırmalı mitoloji tolkien ne yaptı) okuyanlar bilirler, gandalf öyle alelade bir büyücü değildir. silmarillion'da derinlemesine işlenen ainur'un, yani aşağı yukarı hıristiyan mitolojisindeki meleklere denk gelen güçlerin bir mensubudur.
kimdir ainur?
tek tanrı eru, illuvatar (allfather, her şeyin babası) önce ainur'u yaratmıştır. (tekili ainu) bu ainur, eru'nun düşüncelerinin ve melekelerinin şekillenmiş halidir. (sami mitolojisindeki meleklerden esinlenmiş ve arapça melek sözcüğü ile meleke sözcüğünün akrabalığı bu yüzden) ainur'u yaratan eru, onların bir şarkı söylemelerini ister ve tuhaf bir şey olur: şarkı söylendikçe işledikleri temalar gözlerinin önünde bir dünya formuna dönüşmektedir.
fakat melkor, ainur'un en kudretlisi, bu yaratılışı kıskanır ve müziği bozar. üç defa yaptığı bozgunculuk müziği boğacak gibi olur ve tekrar bastırılır. müzik biter ve karşılarındaki dünya kaybolur; şarkı söylendikçe onun tesirinde şekillenen dünya görüntü şeklinde karşılarına gelmiştir ama eru'dan başkasının yaratma kudreti olmadığından bir illüzyon gibi silinmiştir. nihayetinde eru, "ea!" der, yani "ol!" ve dünya olur. ainur'un gönüllüleri, bu yeni yaratılışa yollanır ve müzikteki hayallerine göre şekil vermeye başlarlar. elbette melkor da bunları bozmaya çalışır.
bizzat yaratılışta rol almış olan ainur, bu nedenle bu "ea"nın, yani varlığın maddesi ve ruhuna nüfuz eden, "hadis olmayan" yani sonradan yaratılmış olmayan varlıklardır. her biri eru'nun kendilerine gösterdiği kadarıyla ilahi sırrın mudrikidirler. (tefsir yazarı gibi hissettim kendimi) dünyaya şekil verir, havaya, suya, toprağa ve yıldızlara hükmederler.
ainur kendi içinde ikiye ayrılır: valar (tekili vala) ve maiar (tekili maia). valar, hele ki en yüceleri aratar, yarı-tanrı gibidirler, aşağı yukarı pagan tanrıların işlev ve kişiliklerine sahiptirler. maiar ise onların yardımcı ruhlarıdır, daha düşük seviyedeki kavram ve yetenekler onlarla ilişkilendirilir.
peki gandalf burada nereye denk düşüyor? gandalf bir maia'dır
buraya yazması lüzumsuz onca olaydan sonra, tolkien mitolojisi valar'ın "orta dünya"ya beş maia gönderme kararı aldığını söyler. doğrudan müdahale ettiklerinde çok güçlü olduklarından dünyanın damına koymaktadırlar çünkü, kıtalar sular altında falan kalmaktadır. melkor'un (morgoth, bauglir) sabık hizmetkarı sauron da bir maia'dır, efendisi alaşağı edilince bir süre sinsilik etmiş, sonra boşlukta orta dünya'ya malum diktatör gibi çökmüştür. (balroglar da birer maia'dır, melkor'un tarafını seçen maiar'dan) onunla ve melkor'un müzikten başlayarak dünyaya bıraktığı kötülükle mücadele etmek için 5 maia seçilir. görevleri orta dünyalılara, elflere ama özellikle insanlara danışmanlık ederek iyiliği öğütlemektir. bu yüzden güçlerinin çoğundan, belki hafızalarından da feragat ederler: bedene bürünecekler, dolayısıyla yaralanacak, acıkacak, hırslanacak, korkacak ve hatta ölecektirler.
bu beş maia'ya istari denir, büyücüler. orta dünya'ya gelmeye en heveslisi curunir'dir, saruman diye bildiğimiz abi, maiar'ın en beceriklilerinden, vala aule'nin, el sanatçılığı ustasının yamağı. diğerini radagast diye tanıyoruz, aiwendil, vala yavanna'nın, bitkilerin annesinin yamağı. diğer ikisine mavi büyücüler deniyor ve tolkien akıbetlerini açık etmiyor. en önemlisi olduğu anlaşılan ise, olorin. vala nienna'nın, merhamet, yas, sabır ve bilgeliğin tanrıçasının yamağı. olorin özellikle curunir'den çekindiği için gitmek istemez, ama valar'ın en büyüğü manwe onu özellikle seçer. iyi ki de seçmiştir. olorin'in orta dünya'nın büyük bir kısmındaki adı, gandalf.
yani ne anlıyoruz?
gandalf bir elf değil, insan değil; tanrısal bir varlık. dünyanın yaratılışında valar kadar olmasa da rol almış, eru'nun huzurunda şarkı söylemiş bir "melek". üçüncü çağda mecburi hizmetle orta dünya'ya gönderilmiş bir tür müfettiş yahut peygamber. ve beş istari arasında görevine tam anlamıyla sadık kalıp başarılı olmuş tek büyücü. hafızasını, güçlerini, tanrısal bedenini kaybetmeyi göze almış fedakar bir ruh.
şimdi, girişte değindiğim teori, hobbitlerin gandalf tarafından yaratılmış olabileceğini, ya da en azından gandalf'ın hobbitlerin yaratılışında rol oynamış olduğunu söylüyor
evvela, hobbitlerin kökeni nedir? hobbitler muhtemelen insanların bir alt türü gibi bir şey, tolkien açık etmiyor. fakat özellikle rohanlılarla linguistik bağları var. genetik kusurlu bireylerin sürekli kendi içinde çiftleşmesi gibi bir şey; insanlardan hobbitler türemiş, biraz farklılaşmışlar.
ve gandalf, bütün bilgeler ve büyücüler arasında hobbitleri önemseyen, onlarla haşır neşir olan, onları sürekli mevzulara dahil eden tek adamdır. hobbit'te bilbo'yu hırsız olarak seçen, frodo'ya mentorluk yapan, merry ve pippin'i yüzük kardeşliğine dahil eden... ve her defasında hobbit ilgisi ve seçimleri gayet isabetli olduğunu kanıtlamıştır. bu sayede saruman'ı da, sauron'u da atlatmıştır.
gandalf, kendi ağzından şöyle der
“some believe it is only great power that can hold evil in check, but that is not what i have found. it is the small everyday deeds of ordinary folk that keep the darkness at bay. small acts of kindness and love. why bilbo baggins? perhaps because i am afraid, and he gives me courage.”
türkçesi çok güzel çevrilmiştir kesin ama şimdi bulamadım, şöyle çevireyim:
"bazıları yalnızca müthiş bir gücün kötülüğü dengeleyebileceğine inanır, ama benim vardığım netice bu değil. kötülüğü uzak tutan, sıradan insanların günlük küçük iyilik gösterileri. iyilik ve sevgi dolu küçük eylemler. neden bilbo baggins? belki de korktuğum içindir, ve o bana cesaret aşılıyor."
buradan bakınca gece gece hakkında -kimseyi alakadar etmeyecek- satırlarca ansiklopedik bilgi girmeye değecek kadar muteber bir teori gibi duruyor.
Bu içerikler de ilginizi çekebilir
