İran Petrollerinin İmtiyazının Tek Kuruş Harcamadan İngilizlere Geçişinin İlginç Hikayesi

william knox d'arcy adında kanadalı bir mühendis londra'nin maddi desteğini ve o dönem iran şahı olan şah nasiruddin'in iznini alarak iran'da arkeolojik araştırmalar yapmaya başlar. asıl amacı elbette petrol aramaktır. uzunca süre petrol aradıysa da başarılı olamayınca; ona maddi destek veren ve o dönem ortadoğu'nun en mühim şirketlerinden biri olan burmah oil parasal desteğini d'arcy'den çeker. darc'y iran'da petrol bulacağına öyle emindir ki, bir süre daha londra'daki bankerlerden maddi destek alarak çalışmalarına devam eder fakat sonuç yine hüsrandır.

o dönem şah nasiruddin suikast sonucu ölmüş ve yerine şah muzafferruddin geçmiştir. d'arcy mühendis olarak kendisine hizmet eder ve aralarında sağlam bir dostluk oluşur. iran sarayında teknik müşavir olarak çalışmaya başlar ve büyük bir servete sahip olur.

d'arcy yaşlanmış ve petrol bulmaya karşı olan tüm isteğini kaybetmişken iran'ın güneyinde petrol bulunur. şah muzafferruddin gidip bakması için d'acry'i görevlendirince; d'acry istemeye istemeye gitmek zorunda kalır. petrol sonunda gerçekten çıkmıştır.

d'acy sonrasında kendini dine verir ve memleketine dönmek, orada ölmek istediğini bildirir şah muzafferruddin'e. şah muzafferruddin istemeye istemeye kabul eder ve kendisine teşekkür etmek için mücevver ve para teklif eder. d'arcy kabul etmez fakat şah muzafferruddin'den ona iran'da toprak altı ve üstü araştırmalar yapmak için müsade talep eder.

ferman şöyledir;

"kanada hükümet-i kaviyyesi ile iran şehinşahlığı arasında payidar olan çok samimi münasebetlere dayanılarak, kanada hükümeti-i kaviyyesi tebasından william knot d'arcy'ye, akrabalarına, dostlarına ve yakınlarına 60 yıl müddetle iran şehin şahının hükmettiği toprakların derinliklerinde istedikleri şekilde taharriyat ve hafriyatta bulunmak üxere salahiyet-i tamme ile tehdit edilmeyen serbest çalışma müsadesi bahşedilmiştir.''

d'arcy'nin bu vesikayı aldığı duyulunca ingilizler birilerini yollayıp vesika karışılında 6 milyon sterlin teklif ederler. d'arcy asla satmayacağını söyleyince kendisine suikast bile düzenlenir. neyse sonra bizim d'arcy ilk gemi ile londra'ya gitmek üzere yola çıkar. günlerce kamaraya kendini kapatıp ibadetle geçirdikten sonra bir gün tıpkı kendisi gibi elinde incil ile dolaşan ve mütemadiyen okuyan bir rahip ile tanışır. onunla dostluk kurar ve sabah akşam din sohbetleri yapmaya başlarlar. duyduğu güvenle rahibe sırrını anlatır. yetmezmiş gibi vesikayı da rahibe, klisenin emrine verir. böylece bu vesika ile iran'da çalışacak ingiliz misyonerler, iran halkının hristiyanlaşmasına yardım edecektir.

yolculuk biter ama rahip elindeki vesika ile kayıplara karışmıştır.

peki kimdir o rahip?

ingiliz istihbarat servisinin en güvendiği elemanlardan biri. asıl adı roznblum olan yahudi asıllı, 1921 yılında lenin'e suikast girişiminde bulunup kurşuna dizilen sidney reilly

kaynak: (bkz: raif karadağ) (bkz: petrol fırtınası)