Bir Pilotun Gözünden: Hindistan'da Meydana Gelen Air India Kazasının Olası Sebepleri

videodan görülen ve flightradar'dan alınan bilgilere göre uçak bir sebepten dolayı thrust (takat/güç) üretememiş ve kontrollü bir şekilde alçalmaya başlamış. kontrollü diyorum, çünkü videodan gördüğüm kadarıyla uçağın manevrasında, o irtifada alçalmaları dışında anormal bir şey yok. ama tahminim, pilotlar her ne arıza yaşadılarsa, bu ya pistte koştururken ya da kalkıştan hemen sonra yaşanmış. çünkü iniş takımları hala aşağıda.

bir uçak kalkış yaptıktan sonra pilotların ilk işi, pozitif tırmanış oranını teyit edip iniş takımlarını toplamaktır, çünkü iniş takımı büyük bir hacme sahip olduğu için yarattığı sürtünme çok fazladır ve uçağa hem fazla yakıt yaktırır hem de tırmanış performansını düşürür. bu yüzden iniş takımıyla işimiz bittikten sonra vakit kaybetmeden iniş takimlerini toplarız.

tahmin yürütmek için çok erken, eldeki bilgilere göre pilotların acil durum deklare ettiklerini biliyoruz. bu da pilotların hala kontrolde olduğunu ve uçağı kurtarmak için çabaladıklarını gösteriyor. yani inkapasite, intihar gibi senaryoları eleyebiliriz. aklıma şu an için tek gelen, iki motora da kuş girmesi ve motorları susturması. belki kuş girdikten sonra kısa bir süre için motorlar çalışmaya devam etti ama hasarın büyüklüğü sebebiyle bir kaç saniye sonra tamamen sustu ve uçak takatsız kaldı.

ama yine ilginç bir nokta olarak, videodan gördüğüm kadarıyla rudder'da (kuyrukta bulunan, uçağın dikey ekseninde sağa sola hareketini sağlayan kontrol yüzeyi) bir oynama göremedim. bu da iki motorun aynı anda susmuş olduğu fikrini uyandırdı bende. çünkü bir motor susmuş olsa, uçak sağa ya da sola yalpalayacağı için rudder ile bunu kompanse etmeleri gerekirdi. o yüzden motorlar susmuş ise, ikisi de aynı anda ya da hemen arka arkaya susmuş (olay bu işe tabi)

diğer bir akla yatkın teori ise elevator'un (uçağın yatay eksendeki hareketini sağlayan kontrol yüzeyi) "bir şekilde" arıza yapıp aşağı doğru trim sarması ve 737 max mcas faciasında olduğu gibi yukarı trim sarmayı engellemesi. normalde uçak bundan dolayı düşmez, biraz irtifa kaybıyla bu arızadan kurtulabilirsiniz ama kalkışta olduysa bu, o irtifa kaybının telafisi olmaz. bu olmuştur demiyorum, sadede aklıma gelen bir ihtimal.

uçağın irtifa, yön, hız gibi bilgilerini yer ünitesine aktaran ads-b adlı sistem, uçak yerle temas etmeden 20 saniye önce bilgi akışını kesmiş. bu da o sistemin kazadan önce durduğunu gösteriyor. bu da motorların durduğu ihtimalini iyice güçlendiriyor. çünkü o irtifada ads-b bağlantısının kesilmesi için sisteme sağlanan elektriğin kesilmesi lazım. motorlar durmuşsa, acil sistemler dışında uçakta elektriki güç kalmaz. ads-b de acil bi şiştem olmadığı için çift motor kaybı çok olası duruyor.

son düşen videoda görünen, uçak yerden teker kestiğinde ortaya çıkan vortexvari toz bulutu. eğer bir sebepten dolayı pist sonunu da kat edip toprağa temas ederek kalktılarsa, o esnada yerdeki çer çöp ne varsa motorun içine girmiştir. çünkü motorlar güç üretirken, bunu önündeki havayı içine çekerek yapar. gücü artırmak için gazi açtığında motorun fani daha da hızlanıp daha da çok hava çeker. kalkış yapan uçak, kapasitesinin tamamına yakın bir güç üretir. bu yüzden de motorların önlerindeki havayı çekiş gücü, kalkış safhasında inanılmaz seviyelerdedir. pisti bitirip toprağa teker koyan kalkış safhasındaki bir uçak, o toprak zeminde ne varsa içine çeker. ve öyle bir hızda çeker ki, en ufak taş tanesi bile mermi gibi motorun içine girer. bu durum çift motor kaybı teorisini açıklayabilir.

flaplarla alakalı çok tartışma dönmüş ama ben flapların kalkışta -en azından kalkış koşusunda- açık olduğunu düşünüyorum. flapsız kalkış yapmaz hiç bir pilot. gaz kolunu açtığın anda uçak baş baş bağırarak "kalkış konfigürasyonun yanlış birader, kalkma" diye pilotu uyarır. videodaki çözünürlükten belli olmuyor, zaten 787'de flap 5 konfigürasyonunda kalkıyorsanız, flaplar çok açılmadığı için o videodaki çözünürlükte bunu görmenin imkanı yok. ha, pilot iniş takımı yerine yanlışlıkla flap toplamışsa bu uçağı stall'a sokabilir, çünkü uçak lift üretebileceği süratin altına düşer bir anda. ama böyle bir hata yapanı ne gördüm ne duydum.

bi de uçak tırmanmayı bırakıp alçalmaya başladığı anda burnu yukarıda kalarak sağa doğru bir yatış temayülü gösteriyor. muhtemelen bu nokta artık lift üretmeyi kestiği ve stall'a girdiği nokta. sonrasında pilot hemen burnu biraz ezip yatısı alıyor ama takat olmayınca ne yapsa fayda etmiyor...