dürüstlükleridir.

izmir'de kemeraltına gidin, yahudi esnaf dışında bir esnafa denk gelirseniz sizi kazıklama ihtimali %90'dır.

yahudi esnaf malın kalitesini söyler, ucuz mal istiyorum derseniz ucuzunu çıkarır " ama bu malı böyle kullanacaksın yoksa hemen yıpranır iyi değil bu mal " der, malın kalitesi hoşunuza gitmezse " o zaman acil değilse bekle, ucuz mal almak için paranı çarçur etme, iyisini al uzun süre kullan " der.

yahudi esnafın dükkanından çıkıp azcık çankayaya doğru seyirtin, girin bir dükkana, mesela telefoncuya, " abicim bu mal yüzde yüz orjidir, distrübitörden kaçırılan mallar ama orji yani o yüzden markası böyle basılmış için rahat olsun " der, kutunun üstünde samsun yazıyordur.

ahlakı düzgün olan yahudi, esnaf da olsa türkten çok para kazanır, müşterisi devamlıdır.

ayrıca bu adamlarda ortadoğulu görgüsüzlüğü de bizden daha azdır. iyi para kazanan yahudi esnafta bmw görmeniz zordur ama türk gider hemen 2. el bir bmw çeker altına. yahudi o parayı gider işine yatırır. velhasıl, ellerindeki parayı da akıllıca harcarlar.

toprak sahibi olamamak. başka bir deyişle vatansız olmak. 

yüz yıllardır oradan oraya sürülen yahudiler hep devletsiz yaşamış, toprak sahibi olamamış ve toprak işletmeyi pek öğrenememişleridir. bu da onları zanaat ve alt kolu olan sanata yönlendirmiş, dolayısyla ticari işlerde gelişmelerine neden olmuştur. günümüzde bu açığı kapatmaya çalışan israil, tarım alanında daha büyük yatırımlar yapmış, tohumculuk ve sulama teknikleri bakımından dünyanın en iyi ülkelerinden biri haline gelmiştir.

kollektif bilinç aktarımı sebebiyle oluşan ve kavim olduklarından beri sürekli sürüldükleri için gittikleri yerde para gereksinimi karşılaşmak amacıyla taşa toprağa para yatırmak yerine paraya çevrilecek değerli taşlar ve nakit olarak parayı tutmak, 

harvurup harman savurmamak, son derece mütevazi yaşamak, 

genellikle iyi işlerde çalışmalarına rağmen orta ölçekli yani işimi görsün tarzda araç kullanmak, 

kaliteli giyinip manyak gibi alışveriş yapmamak, parayı harcamak için değil bir gün lazım olur diye dengeli bir biçimde kullanma sonucu.

tek bir şey de masraftan kaçınmazlar o da eğitim, bir çoğu süper zengin falan değilken mutlaka kolej mezunu olurlar.

birbirlerine sağladıkları destektir. 

izmir'de tanıdığım yahudi arkadaşlarımın hemen hepsinin ailesi birbirini tanıyor. çok büyük ihtimalle de birlikte iş yapıyorlar.

sene 2009 falan en büyük abimi evlendirecez. benim bi büyüğümle ben de hediye olsun diye büyük biradere yatak odasını biz (bi büyüğüm) alalım dedik. 

abimi bi şekilde ikna ettikten sonra iş mobilyayı beğenmeye kaldı. gittik karabağlar gaziemir arasında bi mobilyacılar sitesine. 3 5 dükkan gezdikten sonra girdik bi yahudi abinin mobilya mağazasına dedik abi bütçemiz bu bizim birader evlenecek, beğendikleri uygun bi mobilyayı alacağız falan. adam üşenmedi tüm mağazayı gezdirdi, fiyatlarını kalitesini falan anlattı yarım saat boyunca. 

en sonunda yatak, baza dolap, ıvır-zıvır be varsa seçtik pazarlık aşamasına geçtik. milletin kredi kartına bile % 10 vade koyduğu yerde adam bize sıfır faiz ve senetle 6 taksit yaptı. hem de bizim müslüman esnafların aynı kalitede verdikleri fiyatın yarısına yakın fiyata. bu olaydan 1 ay sonra kendim için gardrop ayakkabılık almak için tekrar gittim aynı mağazaya hatta mobilya alacak olan tüm arkadaşlarımı oraya yönlendirdim. işte böyle zengin oluyorlar.

yahudilerde birlik beraberlik vardır, bizde yok.

misal yahudiler birbirleriyle ticaret yaparlar, yani bir mal alacaksa tercihen yahudi tüccardan alır yahudide yoksa başkasından alır. bir yahudi fabrika açtı diyelim, bayiliğini bir yahudiye verir, eğer işi yapacak bir yahudi yoksa başkasına verir.

bizde de tam tersi var. bir çekememezlik, bir hasetlik. biz tüm tanıdıklarımız bizden daha kötü olsun diye umut eden bir milletiz.

misal bir şirket kurdum bundan 4-5 sene evvel. eskiden profesyonel olarak yaptırdığım işi, kendi firmamda yapmaya başladım. arkadaşlarım falan da firmama iş verecek pozisyona geldiler böylece.

ulan kendi tanıdıklarından bir tane mi iş alamazsın? yok arkadaş. bir de konuşurken ağız burun bükmeler, biz daha büyük firmalarla çalışıyoruzlar yok mu insanı delirtiyor.

hep tanımadığımız insanlardan iş alarak şirketi büyüttük. piyasada en büyük 2. firma haline geldik zamanla. tanıdıklarımız hala "biz daha büyük firmalarla çalışıyoruz" diyorlar.

ben yaklaşık 10 sene musevi/yahudi şirketlerle iş yaptım. gün geldi onların temsilciliklerini yaptım, gün geldi onlardan medya satın aldım, gün geldi geliştirdiğim web projesini sattım.

bu 10 yıl zarfında benim dikkatimi çeken özellikleri:

-karşılıklı sorun çıktığında işleri kilitlemek yerine -gene onların lehine olsa bile- arayol arıyorlar.

-konu iş olunca kişisel duyguları tamamen bir yana bırakabiliyorlar. topu topu 100$'lık bir fatura farkı için seninle 1 saat tartışabiliyorlar, gerekirse çirkefleşebiliyorlar ama sorun çözüldükten sonra bunu unutup 2 gün sonra hiç bir şey olmamış gibi muhabbete devam ediyorlar. manasız uzun vadeli soğukluk oluşmasına asla izin vermiyorlar.

-her konuyu tartışmaya hazırlar. eğer sen hazırlığını yapmışsan ve söylediklerin mantıklı ise gerektiğinde taviz vermeyi çok iyi biliyorlar.

-kendileri her konuya inanılmaz hazırlanıyorlar. çalışkanlar ve eğer bir konuda "ben bunun üzerinde çalışıp geri döneceğim" dedilerse emin olun cevap "kol gibi" geliyor. iş disiplinleri ve işe bağlılıkları yüksek.

-eğer konuştuğunuz musevi/yahudiler israil'deyse bir gün tam bir batılı gibi profesyonel, ertesi gün de tam bir doğulu gibi "nabeeeeer ya kanka? ha o dosya mı? merak etme hallederiz yeaaaa!" moduna geçebilirler. nadiren olur ama, olur.

-aynı şekilde sizinle haftalarca yazılı olarak iletişim kurduktan sonra gecenin bir saatinde ceoları arayıp "ben bu bürokrasiden sıkıldım hadi bu işi kendi kültürümüze uygun bitirelim" diyebilir. unutmayın yahudiler yarı batılı yarı ortadoğulu'dur.

-bir diğer sevdiğim özellikleri olmayacak işe net bir şekilde hayır demeleri ve siz bir şeyi yapmak istemeyip hayır dediğinizde gönül koymamalarıdır. bu manada inanılmaz profesyoneldirler. (hesabını sonra başka konudan çıkartmak isterler ama olur o kadar)

-ben bugüne kadar bu insanlarla kontrat yapmadan ve her şeyi oraya net bir şekilde yazmadan hiç bir iş yapmadım. ortada kontrat varsa ona uyarlar. uzun vadeli çalışmada "sözlere" inanmamak lazım. kendi kültürleri daha iyi bir fırsat önlerine çıktığı zaman pozisyon değiştirmeyi "döneklik" değil, "esneklik ve fırsatları değerlendirme becerisi" olarak görüyorlar kültür olarak. o nedenle yazılı olmayan kurallara çok güvenmeyin.

-üstteki maddeyle çelişse bile yazmam lazım. bazıları da genelin aksine inanılmaz sadıktır ve ne olursa olsun partnerini satmaz. üstelik eğer sizi değerli bir kontak olarak görürse devamlı size iş ve kontak paslar. bu da zaten ticarette başarılarının sırrıdır. durduk yerde size gelip "bak bu mr x senin işine faydalı olabilir" derler. ya da siz onlara gidip sıkılmadan "bana xyz özelliklerinde bir tedarikçi/firma/ürün lazım çevrende tanıdık var mı?" diyebilirsiniz. hiç biri "neden beni oyalıyorsun" demez. kontağı varsa hemen tanıştırır. siz de aynısını yaparsanız karşılıklı olarak devamlı paslaşırsınız ve sonunda "adamların iş ağı kurma konusunda neden bu kadar başarılı olduğunu" net olarak görürsünüz. iş menfaat için yapılsa da bu grup "pay it forward" zihniyeti ile çalışır. yapılan iyiliği unutmaz. iyilik istendiğinde açıktan hayır demez, en azından dener.

-ve evet biraz cimrilerdir ve üçün beşin hesabını yaparlar maalesef. bunla mücadele etmeyi uzun zamandır bıraktım ben. her seferinde 50-100$ için 2 saat tartışıp ertesi gün hiç bir şey olmamış oyunu oynamaktansa hiç tartışmıyorum, görmezden gelip geçiyorum. bu tarz ufak başarıları ve "atlatmaları" seviyorlar. bunla mücadele edersen kafayı yersin. koyvermek lazım.

-filistin'de yaptıklarının büyük bir acımasızlık ve kalpsizlik olduğunu düşündüğümü de hepsine açık açık söylüyorum. bizzat israil ordusunda ön safhada görev yapmış tanıdıklarım da var. aklı başında bir çok israilli bu savaşın saçmalığının farkında. yalnız maalesef onların politik arenası da dinci ve milliyetçi sağ söylemi çok seviyor.

-özetle bu insanların zengin olmasının nedeni -bence- bunun için her extra cm yolu gitmeye hazır olmaları. her an iş düşünmeleri. karşılıklı kazan-kazan senaryoları yaratmayı bilmeleri, karşılıklı kontrat veya sözleşme yaparken esnek olmalarını sağlayan ticari yollar bulma yetenekleri, anlaşmazlıkları uzun sürdürmeyip uzlaşmak için hemen çaba göstermeleri ve elbetteki birbirlerini delicesine tutmaları ve korumalarıdır. çinliler dışında başka hiç bir millet bu konuda musevi/yahudiler kadar başarılı olamazlar.