nasa... uzay konusunda yıllardır gece gündüz demeden cefakarca çalışan bu çilekeş kurum uzay kolonisi ve derin uzay yolculuğu konularının önündeki en büyük engellerden olan yenilenebilir taze gıda sistemleri üzerine de kafa yoruyor malum.

hani herkes bir anda uzay uzmanı kesilip "tabi abi yaa, üç beş seneye koloni kurarız mars'a venüs'e" demeye başladı ya, o iş o kadar kolay değil. en yakın gezegene gidişin bile yıla yakın sürdüğü, taşıma kapasitesinin kısıtlı olduğu bir alanda uzay/diğer gezegenler şartlarında yenilenebilir gıda yetiştirilemezse uzay kolonisi diye film çekmekten öteye gidilemez. en basit domates/salatalık gibi gıdalarda bile 1 kilo sebze yetiştirmek için 350-400 litre su kullanılmakla kalmayıp çok verimli mineral/besin içeren toprak da gerekiyor. başka gezegenlerin toprağını tarım için kullanmak mümkün değil zaten (bakmayın siz koli bandıyla basınç dengeleyen kolpa hollywood filmlerine), diğer gezegenlerin topraklarında tarım yapmaya çalışmak yanında çernobil'in merkezinde patlamanın ertesi gün sebze yetiştirmek bile sağlıklı yaşam gibi kalıyor.

haliyle topraksız tarım ve susuz tarım gibi yeni teknikler üzerinde başta nasa olmak üzere dünya genelinde yüzlerce şirket ve üniversite laboratuarı çok yoğun araştırma geliştirme çalışmaları yapıyor yıllardır. şu ana kadar geliştirilen teknikler arasında en bilinen iki teknik ise hidroponik ve aeroponik sistemler.

nasa 2000'lerin başından beri tepemizde dolaşan uluslararası uzay istasyonununda topraksız tarım üzerine deneyler yapıyor, ve şu ana kadar led ışıklarla aydınlatılan, toprak gereksinimi duymayan, çok az suya ihtiyaç duyan sistemler konusunda ciddi başarı sağladı. aynı zamanda, estonyalı, israilli, amerikalı firmalar da çok ciddi yatırımlarla her gün yeni teknolojiler geliştiriyorlar bu sistemleri iyice uygulanabilir hale getirmek için.

yani sadece roket'e kafayı takip "ne kadar da güzel fırlatıyorlar o ihtişamlı uzun şeyi" bozuk plak gibi tekrarlamayın, uzayın anahtarı insanın uzayda yaşayıp yaşayamamasında düğümleniyor. bu düğümü açacak temel konulardan biri de hidroponik/aeroponik sistemler. kısacası uzay konusunda çalışmanın tek yöntemi roket yapmaya çalışmak, matematik profesörü olmak değil, derdiniz uzaysa uzay tarımı üzerine de kişisel olarak kendinizi geliştirebilir, bu tarz konular üzerine uzmanlaşabilirsiniz. ki bunun dışında uzay'ın psikoloji üzerine etkisi vesaire onbinlerce ayrı konu üzerine çalışılıyor.

bunu özellikle anlatıyorum çünkü uzaya roket fırlatılınca, ya da uydu yörüngeye oturtulunca iş bitmiş olmuyor, onu hali hazırda yapabilen çok. asıl konu uzaya çıkabildikten sonraki konularda şimdiden en yetkin şirkeleri kurmak, en iyi uzmanları yetiştirmek, en çok alanda bilgiye hakim olabilmek. öyle papağan gibi sürekli roket/uydu diye tekrarlamanın alemi yok.

Hidroponik nedir peki?

genellikle topraksız tarım olarak da bilinen bitki yetiştirme/tarım tekniğidir. özellikle son yıllarda bütün gelişmiş ülkelerde önemi artan hidroponik sistemlerin avantajları verimsiz toprakların olduğu, su fakiri coğrafyalarda tarım yapılabilmesinin önünü açmasıdır. geleneksel tarım yöntemlerine göre su ihtiyacı 6'da 1'e kadar düşmektedir. ayrıca toprağa ihtiyaç duymadığı için çok elverişsiz yerlerde bile yiyecek yetiştirilebilmesini sağlar. alttan sulama, üsten sulama gibi tekniklerle bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin/mineral/oksijen ihtiyacı giderilerek tarım yapmanın daha performanslı hale gelmesi amaçlanır.

bu tekniğin/teknolojinin daha da geliştirilmiş versiyonu ise aeroponik'tir. o sistem çok daha yüksek performanslıdır, dezavantajı ise kurulacak sistemin daha karmaşık olması gerektiği için ilk yatırım maliyeti daha yüksek, sistem bakım masrafları daha fazla olmasıdır.

Aeroponik nedir?

hidroponik tekniğinin/teknolojisinin daha da geliştirilmiş versiyonu olan tarım yöntemi. türkiye'de daha ziyade topraksız tarım olarak bilinen yöntemlerden biridir. geleneksel tarım yöntemlerine göre su ihtiyacını 20'de 1'e kadar düşüren bu teknik toprağa da ihtiyaç duymadığı için her türlü çorak arazide, verimsiz toprakta, kurak coğrafyalarda kullanılabilir. hidroponik sistemlerden farkı bitkinin ihtiyaç duyduğu besin ve mineralleri şişleme, püskürtme yöntemiyle kısa aralıklarla sürekli bir döngü içinde bitki köklerine uygulamaktır. bu sayede kullanılan su miktarı ciddi ölçüde azalmaktadır. memlekette genellikle sadece çiftçiler açısından önemli zannedilse de insanlığın geleceği için en önemli konulardan biridir.

bu sebeple nasa uzay tarımı, derin uzay yolculuğu, uzay kolonisi gibi konulardaki temel problem olan yenilenebilir taze gıda yetiştiriciliği konusuna çözümün aeroponik/hidroponik sistemler olacağı görüşündedir. uluslararası uzay istasyonu'nda yıllardır bu yöntemlerle tarım denemeleri yapılmakta ve ciddi başarılar elde edilmektedir.

yine bu bağlamda dünya genelinde çok sayıda şirket hidroponik/aeroponik teknolojileri üzerine ciddi yatırımlarla ar-ge çalışmaları yapmaktadır. bu şirketlerin gelecekte önemli birer figure dönüşeceğini anlamak için müneccim olmaya gerek yok elbette.

kaynaklar:
https://www.nasa.gov/…/tech_life_asa_analytics.html
https://settlement.arc.nasa.gov/…s/hydroponics.html
https://www.nasa.gov/…sions/science/biofarming.html
https://www.nasa.gov/…ion-of-deep-space-food-crops/

Dünya'dan 400 Km Uzakta, Uluslararası Uzay İstasyonu'nda Astronotlar Nasıl Yaşıyorlar?