Türkiye'de Cumhuriyet Boyunca Kurulan Otomobil Fabrikaları
son birkaç gündür togg ile yatıp togg ile kalkıyoruz. sürekli yerli ve milli otomobili tartışıyoruz. hatta bir kısım, biraz daha ileri gidip türkiye'nin togg'dan önce otomotivde hiçbir şeye sahip olmadığını bile söylüyor. her neyse... türkiye aslında otomotiv işinde epey köklü bir tarihe sahip. türkiye'de kurulmuş, faaliyet göstermiş, üretim yapmış pek çok otomotiv fabrikası mevcuttur. (otomobil değil, otomotiv, zira aşağıda inceleyeceğimiz fabrikalar sadece otomobil değil, otobüs, minibüs, kamyon vb de imal ediyorlardı.) şimdi türkiye'de kurulan, üretim yapan bu fabrikalara bakalım...
istanbul-tophane ford fabrikası (1929)
türkiye'nin ilk otomobil fabrikasıdır. ford motor company lisansı ile montaj yapan bu fabrika 1930-1934 arasında üretim yapmış ve 1934 yılında büyük buhran sebebiyle üretimini durdurmuştur.
istanbul-tuzla türk willys overland fabrikası-jeep (1954)
tuzla jip fabrikası olarak da bilinen firma, jeep lisansı ile askeri jipler üretmekteydi, jip'e adını veren fabrika bu fabrikadır. uzun yıllar üretim yapan bu fabrika ve devamındaki kuruluşlar 2006'da üretimine son vermiştir.
federal türk kamyonları fabrikası (1955)
çayırova'da federal markasıyla kamyon üretimi yapan bu firma, daha sonra toe tarafından satın alınmıştır.
ford otosan fabrikası (1959)
ford motor company ve koç holding'in eşit hisselerle ortak olduğu firma. kocaeli gölcük ve kocaeli yeniköy fabrikaları ve eskişehir inönü'deki fabrikalarında otomobil, hafif ticari araç ve kamyon üretimi yapmaktadır.
tülomsaş-devrim (1961)
türkiye'nin ilk yerli ve milli otomobil deneyimidir. maalesef devam edilememiştir.
türk otomotiv endüstrileri aş. toe (1962)
oyak'ın federal kamyon fabrikasını satın alması sonucunda ortaya yeni çıkan otomotiv sektörü üreticisi. bir nevi oyak-renault'un atasıdır.
toe'yi international kamyonları (halk arasında enter adı verilen) ile tanıyoruz
yine toe'nin ürettiği şu minibüsleri (mater) hatırlamayan yoktur.
askam kamyon fabrikası (1962)
1962 yılında chrysler lisansı ve ortaklığı ile istanbul'da kurulan ve desoto ve fargo kamyonlarını as serisi kamyonları (as 900, as 700) üreten firma. firma 90'lı yıllarda japon hino kamyonlarını da üretmeye başladı, 2007'de ise üretimini durdurdu.
otokar (1963)
bir koç holding iştirakidir. sakarya-arifiye'deki fabrikasında otobüs, minibüs, zırhlı araç vb üretimi yapmaktadır. otokar, 60'lı yıllarda magirus otobüslerini de üretmiştir.
bmc (1964)
1964 yılında izmir'de kurulan firma, 1966'dan beri kamyon, kamyonet, otobüs, traktör ve motor üretimi yapmaktadır.
çelik motor-anadolu isuzu (1965)
1965 yılında çelik montaj adıyla kurulan şirket ilk olarak çekoslovak jawa motorlarını ve efsane çarpık bacak skoda'ları üretmiştir. 1986 yılında japon isuzu ile imzalanan lisans ve ortaklık anlaşması ile bugünkü halini almış ve isuzu marka araçların üretimini yapmaya başlamıştır.
man türkiye aş (1966)
ankara'da kurulu bulunan fabrikasında alman man lisansıyla kamyon ve otobüs üreten firmadır.
karsan (1966)
1966'da koç holding bünyesinde kurulan, 1981'e kadar yedek parça imalatı yapan, 1981 yılından itibaren de ticari araçlar üreten firmadır. bugün vehbi koç'un damadı inan kıraç'a ait olan firma, 2002'den beri bursa'daki fabrikasında peugeot partner, citroen berlingo, ve karsan j10 minibüslerini üretmektedir.
mercedes benz türk-otomarsan (1967)
1967'de istanbul'da otomarsan adıyla kurulan ve efsane 0302 otobüslerini üretmeye başlayan firma. 1986 yılında aksaray'daki fabrikasında kamyon üretimine başlamış, 1990'dan itibaren de mercedes benz türk aş adını almıştır.
tofaş (1968)
koç holding-fiat ortaklığı ile bursa'da üretim yapmakta olan fabrika bugün fiat otomobilleri üretimi yapmaktadır. fabrika yılda 400 bin araç üretim kapasitesine sahiptir.
temsa (1968)
adana'da kurulan ve otobüs, minibüs vb üretimi yapan firma bugün mitsubishi ile ortak üretim yapmaktadır.
oyak renault (1969)
fransız renault ve oyak ortaklığı ile kurulan ve bursa'daki fabrikasında yılda 360 bin otomobil 600 bin adet motor üretimi yapan ve bunun yüzde 80'ini ihraç eden fabrika.
dörteller otobüs fabrikası (1980)
bursa'da kurulu bulunan ve belediye-halk otobüsleri üreten firmadır. bir dönem türkiye'de çok moda olan man'ın çift katlı otobüslerini üretmiştir.
türkkar (1980)
bursa'da kurulu bulunan ve volvo lisansıyla otobüs üretimi yapan firmadır.
güleryüz (1982)
bursa'da otobüs üretimi yapan firma. 2000 yılında çıkardıkları güleryüz cobra otobüsleri şehiriçi ulaşımda belediyelerin en çok tercih ettikleri modellerden biridir.
toyota türkiye (1990)
dünyanın en büyük otomotiv üreticilerinden biri olan toyota'nın sakarya'da üretim yapan fabrikasıdır. başlangıçta sabancı ailesi ile ortak olarak kurulmuş, daha sonra tüm hisseleri toyota'ya geçmiştir.
boronkay daf (1990)
bursa'da boronkay ve daf ortaklığı ile kurulan ve otobüs üretimi yapan firma.
honda (1992)
gebze'de 1992 yılında anadolu grubu ile ortak üretim fabrikası kuran honda bugün hisselerinin tamamı japon honda'ya aittir. firma maalesef 2021 yılında üretimi durdurmuştur.
hyundai assan (1994)
güney korali hyundai firması ile kibar holding ortaklığında kurulan ve otomobil, otobüs, kamyonet vb araçlar üreten firmadır.
bozankaya (2005)
ankara-sincan'da alman lisanslı otobüsler üreten firma. 2010 yılından beri tcv markası adı altında dizel ve cng'li otobüsler üretmektedir.
folkvan (2007)
gaziantep'te kurulu bulunan firma isuzu lisansıyla kamyon montajı yapmaktadır.
turkar (2007)
eskişehir'deki fabrikasında 4 x 4 kamyon üretimi yapan kuruluş.
isobus (2010)
adana'da hintli tata lisansıyla otobüs imalatı yapan firmadır.
akia (2013)
bursa-inegöl'deki fabrikasında otobüs ve metrobüs üretimi yapan firma.
yani kıymetli arkadaşlar iktidar partisinden önce de, içinde de türkiye olarak otomotiv sektöründe üretim yapıyorduk biz. togg bizim ilk göz ağrımız değil, son da olmayacak.