tesla sadece elektrikli spor araba üretmesiyle değil, iş ve satış modeliyle de diğer araba şirketlerinden çok daha farklı bir yol izliyor

aradaki farkı açıklayayım.

1) mesela ford amerika'da ürettiği arabayı amerika'da satmak istiyor olsun. kentucky'deki ford fabrikasından çıkan escape model araba portland'daki ford galerisine satılıyor. ford şirketi ford galerilerinden hiçbirine sahip değil ve bu galerilerin tamamı üçüncü parti şahıslar tarafından işletiliyor. yani ford 10 bin dolara ürettiği arabayı galeriye 15 bin dolara satıyor, galeri de arabayı 20 bin dolara müşteriye satıyor. böylece 20 bin dolara satılan arabanın karı ford ile galeri arasında 5'er bin dolar olarak paylaşılıyor. iki taraf sadece kârı değil zararı da paylaşıyor. ekonomik kriz olup arabalar satmayınca ford da galerici de eşit oranda zarar ediyor.

tesla tüm satışlarını internet üzerinden yapıyor ve şirket tüm satış merkezlerinin sahibi durumda. yani tesla bir arabayı 30 bine üretip 40 bine sattığında 10 bin dolarlık kârın tamamını cebine atıyor. tesla kârını kimseyle paylaşmıyor ama ekonomi kötüye giderken ve araba satışları azaldığında zararını da paylaşmıyor. bu hem inovatif hem de riskli bir seçim. ford bugün araba ürettiğinde galeri sahiplerinin çıkarlarını da gözetmek zorunda ve onlara zarar ettirecek bir harekette bulunamaz ama tesla'nın böyle bir sorunu olmadığı için eli daha özgür.

2) diyelim ki satın aldığınız ford marka araba bozuldu. arabanın garanti süresi henüz bitmediyse arabayı ford yetkili servisine götürüyorsunuz, oradaki tamirci arabayı tamir ediyor ve faturayı ford şirketine yolluyor çünkü ford yetkili servisler de aynı galeriler gibi ford şirketinden bağımsız hareket ediyor. bu durumda atıyorum bir tamir işleminin masrafı 500 dolarsa ve yetkili servis üzerine 200 dolar kar koyarsa ford şirketi bu tamir için 700 dolar ödemiş oluyor.

tesla tüm yetkili servislere sahip olduğu için tamir işini de kendisi hallediyor. hatta birçok tamir işi internet üzerinden arabaya update yani güncelleme yollama şeklinde (over the air) gerçekleşiyor.

peki galericileri ve üçüncü parti yetkili servisleri aradan çıkartılarak yapılan satış modeli neden önemli?

çünkü bugün amerika'da bir gm galerisine gidip şirketin elektrikli arabası bolt'u satın almak istediğinizde galericiler o arabayı size satmamak için bin dereden su getiriyorlar ve sizi diğer arabaları alma konusunda ikna etmeye çalışıyorlar çünkü bolt'un onlar için kar marjı düşük ve tamir ve bakım masrafları az olduğu için yetkili servise pek işiniz düşmüyor yani galerinin elinde size elektrikli araba satmamak için kendince geçerli bir motivasyonu var. tesla üçüncü partileri aradan çıkartıp halka direkt internet üzerinden satış yaparak bunun önüne geçmeye çalışıyor.

zaten teksas dahil birçok eyalette galericiler tesla'yı bu yüzden mahkemeye verdiler ve galericilerin aradan çıkartılması sayesinde milyonlarca amerikalının işini kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu iddia ettiler. bu yüzden bazı eyaletlerde tesla'nın direkt satış yapması halen yasaklı durumda. diğer araba firmaları her yıl belli sayıda, belli modellerde ve belli konfigürasyonda arabalar üretip bunları galerilere satıyor ve galerilerin bunlara müşteri bulması bekleniyor. tesla'ysa ürettiği tüm arabaların önce siparişini alıyor, daha sonra arabayı üretiyor. böylece daha araba fabrikadayken hangi müşterinin evine gideceği bellidir ve onun özel isteklerine göre konfigüre edilmiştir. bununla beraber tesla'nın diğer şirketlerden farklılaştığı bir konu daha var. ford, bmw, toyota gibi şirketler her yıl reklama milyarlarca dolar harcarken tesla'nın gazetelerde, televizyonda ve dergilerde hiçbir reklamını göremiyoruz. şirket zaten sürekli medyanın önünde olan elon musk'u reklam yüzü olarak kullanıyor ve tek kuruş harcamadan reklamını yapıyor.

tesla'nın diğer araba firmalarından farklı yaptığı üçüncü şeye gelince aslında en önemli şey de bu

sonunda başarılı olabilir mi olamaz mı bilemem ama tesla kendi enerji ekosistemini kurmaya çalışıyor. şimdi ford müşteriye bir araba satınca müşterinin o arabaya nereden nasıl benzin koyacağıyla ilgilenmez çünkü ford enerji işinde değildir. siz arabanızı alırsınız, sonra araba firmasıyla ilişkiniz biter ve petrol firmalarıyla ilişkiniz başlar. sizin ne yeyip ne içtiğinizle, nereye sıçtığınızla ford ilgilenmez. araba endüstrisiyle petrol endüstrisinin birbirini desteklediği söylenir ve genelde birbirlerinin tekerine çomak sokmamaya çalışırlar.

tesla'ysa kendi ekosistemini kurmaya çalışıyor. öncelikle arabalarındaki pilleri panasonic'le ortaklaşa da olsa kendisi üretiyor ve kendisi konfigure ediyor. ayrıca tesla araba sahiplerinin arabalarını garajlarında hızlıca şarj edebilmesi için gerekli alet edevatları ve powerwall gibi araçları satıyor. ayrıca abd'nin karayollarında her 100-150 milde bir denk geldiğiniz tesla süper-şarj istasyonları mevcut. model s ve model x sahipleri buradan sınırsız yararlanırken model 3 sahipleri kilowatt başına para ödüyor.

daha da önemlisi tesla aynı zamanda bir güneş enerjisi şirketi ve evlere güneş enerjisi sistemi kuruyor. şimdi çatınızda tesla güneş enerjisi olsun, buradan gelen elektrik garajınızdaki tesla powerwall'a elektrik aktarsın ve buradan arabanız bedavaya şarj olsun. uzun yola çıktığınızda da tesla'nın şarj istasyonlarında arabanız şarj olsun. aha şimdi tesla ekosisteminin içindesiniz. aynı iphone alanların apple'ın ios ekosistemine girdiği gibi. üçüncü bir şirkete muhtaç olmadan arabanın bakımından tamirine, hatta şarjına kadar tesla üstleniyor ve ekosistemden dışarı çıkılmıyor. örnek vermek gerekirse bugün abd'nin en büyük araba firmalarından ford'un piyasa değeri 40 milyar dolarken petrol ve benzin firması exxon'un piyasa değeri 500 milyar dolar. işte tesla hem üretici, hem satıcı, hem enerjici hem de tamirci olmaya çalışıyor.

peki yukarıda neden "tesla'nın bu konuda başarılı olup olamayacağını bilemem" dedim?

çünkü böylesine bir ekosistemi sıfırdan kurmak inanılmaz derecede pahalı ve bir start-up için imkansıza yakın. tesla şu ana kadar 14 milyar dolar harcadı ve önümüzdeki 3-4 sene içinde bir 15 milyar dolar daha harcayacak. harcanan ve harcanacak olan para koç holding'in tüm piyasa değerinden daha fazla. sıfırdan, sırf borsadan topladığınız paralarla bir koç holding kurduğunuzu düşünün, işte tesla bunu yapmaya çalışıyor (yalnız feci bir şekilde anlatım bozukluğu oldu; bir alamancı türkçesi konuşmam eksikti).

birkaç sene önce model s'in tabanı yere çok yakındı ve yoldaki ufak taşlara veya diğer arabalardan düşmüş parçalara çarparak kazaya sebep oluyordu. bir anda tesla'nın 100 binden fazla aracı geri çağırıp yerden yüksekliğini arttırması gerekmişti. şirket bunu çok kolay bir şekilde halletti. arabaların hepsine internet üzerinden güncelleme yolladı ve arabalar otomatik olarak yerden yükseldi. sorun da halloldu zira arabaların içine otomatik olarak yüksekliği ayarlayan bir mekanizma ve software koymuşlar ama sadece şirket bunu manipüle edebiliyor. ford böyle bir şey yapmaya kalksa ve arabadaki sorunu yazılım üzerinden internet yoluyla düzeltmeye çalışsa dünyadaki tüm ford yetkili servisleri "bizi ekmeğimizden etti" diye isyan çıkartırdı. tesla'nın bu konuda bir endişesi olmadığı için daha çok risk alabiliyor ve daha inovatif takılabiliyor.

daha tesla'nın birkaç sene içinde piyasaya sürmeyi planladığı "sürücüsüz uber" projesi var ki ona hiç girmeyeyim bile.

şimdi gelelim en önemli soruya: dünyada tesla logosunun en çok yakıştığı plaka hangisi? cevabı aşağıda

(resimdeki benim değil)

hoop konu yine döndü dolaştı nereye geldi...demek ki entry'i bitirme vakti gelmiş.

artık demir almak günü gelmişse zamandan,

meçhule giden bir gemi kalkar bu oregon'dan...