Tam Açı Neden 100, 300 veya 500 Değil de 360 Derecedir?
tam açının 360 derece olmasının sebebi, paşa gönlümüzün keyfinin öyle uygun görmesidir.
pi sayısı gibi irrasyonel sabitler ve "evrenin sırrı falan var bunun içinde" gibi eksik anlattığı için yanlış bilgi veren kimileri sebebiyle işi matematik olmayan insanların doğal olarak 360 derecelik açının da bir çeşit evrensel sabit olduğuna ve bu sebepten tam açının 360 derece olduğuna inanma eğilimi vardır. yani hiç değilse ben ders anlattığım çocuklarda bunu gözledim.
peki neden paşa gönlümüz bir tam açı 360 derece olsun istemiş?
360 sayısı zamanında insanların bulabildiği en kompozit, yani en fazla çarpanı olan, dolayısıyla en kolay işlem yapılabilen sayı olduğu için matematikçiler bir tam açının 360 derece olmasına karar vermişler.
diyelim ki bir tam açının kaç derece olacağına karar vereceğiz ve birileri çıkıp da kolay olsun diye "bir tam açı 100 derece olsun" fikrini ortaya koydu.
tam açıyı 100 derece kabul ettiğimiz zaman bir tam açıyı tam bölebileceğimiz doğal sayılar 1, 2, 4, 5, 10, 20, 25, 50, 100 sayıları olacaktır.
yani eğer bir tam açıyı 100 derece kabul edersek bu tam açıyı sadece dokuz farklı sayıya tam bölebilme imkanına sahip oluruz. mesela bir tam açıyı 3'e bölmeye kalkarsak 33.333... sayısını buluruz ki bu durum pek de işimize gelmez.
ama eğer bir tam açıyı 360 derece kabul edersek, bu açıyı tam olarak 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 12, 15, 18, 20, 24, 30, 36, 40, 45, 60, 72, 90, 120, 180 ve 360 sayılarına, yani toplamda yirmi dört farklı doğal sayıya bölebilme imkanına sahip oluruz.
üçgenlerle, karelerle, dairelerle oynamayı çok sevdiğimizden dolayı da yirmi dört farklı sayıya bölme seçeneği bize daha makul gelir ve biz başka herhangi bir sayı yerine 360 sayısını tercih ederiz.
bu durumu okula gidip matematik dersleri alan lise çağındaki çocuğunuza anlattığınız zaman "nasıl yani biz şimdi bir şeylere karar verebiliyor muyuz?" tepkisi almanız olasıdır.
Mevzunun temeli ise sümerlerden gelmekte
sümerler 60'a dayanan sayı sistemini kullanmıştır. ayı 30, yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır gece ve gündüzü 12'şer saate, bir yılı 12 ay'a ilk kez bölmüşlerdir. ay ve güneş tutulmasını hesaplayabilmiş, aritmetiğin, matematiğin, geometrinin temellerini atmışlardır, çarpma ve bölme cetvellerini icat edip daireyi 360 dereceye bölüp, dört işlemi bulmuşlardır, dairenin alanını da hesaplamışlardır, matematik ve geometriye katkıları oldukça fazladır.
sümer krallıklarında paranın kullanıldığı yazıtlarından anlaşılmaktadır. sümerlerin kullandığı paranın lidyalıların kullandıklarından farkı ise üzerinde herhangi bir figür ya da paranın değerini gösteren bir işaret bulunmamasıdır. sümerlerde paranın değeri arpa tanesini temel alan bir ölçü birimiyle belirlenirdi.
1 şe1 arpa tanesi
1 mana60 şe60 arpa tanesi
1 şekel180 arpa tanesi
1 biltu3600 şe60 mana
şekel, o dönemde hem ağırlık birimi hem de para birimiydi. ağırlık birimi olarak kullanılan 1 şekel 180 arpa tanesinin ağırlığı idi ve 11 grama eşitti. para olarak 1 şekel, 11 gram gümüşe eşitti. şekel günümüzde israil'in para birimidir.