her şeyden önce, ay'a gitmek bizim için oldukça zahmetli bir işti

çünkü ay'a hemen gitmedik. bu belli aşamalardan sonra gerçekleşen bir sefer idi. ay'a insan gitmeden önce, insansız uzay araçları ile keşifler yapılıyordu. yani pat diye gidilmedi. insanoğlunun ay'a gitmek istemesi ile ay'a gittiği tarih arasında aşağı yukarı dokuz, on yıllık bir süre vardır. tabii ki de insanoğlu her zaman aya gitmek istemiştir, ben modern anlamda demek istedim. aya gidilmeye karar verildiğinde aşağıdaki gibi bir diyalog gerçekleşmiş midir?

+ evet, aya gidiyoruz! uzay aracını derhal hazırlayın.
- peki efendim.
+ peki kimler gitmek istiyor? hmmm, sadece üç kişi gidecek.
- ben!
- ben!
- ben!
+ tamam sen, sen ve sen. derhal uzay kıyafeti giyin. uzay aracı hazır mı?
- hazır efendim.
+ peki siz binin, ondan geriye sayıp sizi fırlatacağız.

tabii ki de hayır, her şey bu kadar oldu bittiye gelmedi

yirminci yüzyılın başında insanoğlu ay hakkında geniş bilgilere sahip değildi. evet, ay yanıbaşımızda idi ve yüzyıllardır gözlüyorduk. lakin bu insanlı seyahat ciddi bir işti ve hala yüzyıl başında (20.) ay hakkında ve insanlı uzay uçuşları hakkında bilgi sahibi değildik. her şey aşama aşama meydana geldi. ilk önce astronotların ineceği yer belirlendi. sonra o bölgeye insansız uçuşlar yapıldı ve her seferde ay hakkında yeni bilgiler öğrendik. astronotların ineceği yerin haritası çıkarıldı, topraklar incelendi, ayın ısısı, atmosferi hakkında bilgi sahibi olduk. ve sonra 5,4,3,2,1,0 ve fırlat!!!!

uzay çalışmaları ya da uzay çağı sscb'nin sputnik 1 uzay aracını fırlatması ile başlamıştı

çok kısa bir süre sonra abd explorer 1 uzay aracını uzaya fırlatıyordu. hatta explorer'in uzaya fırlatıldığı gün, sputnik 1 uzay aracı atmosfere girerek yanıyordu... tabii benim bu yazıda anlatmak istediğim komple uzay çalışmalarını anlatmak değil. insanlığın ay'a gitmeden önce bu uğurda yapmış oldukları hazırlıklardan bahsetmektir. tabii ki de ay'a amerikalılar gittiği için sadece onların yapmış oldukları çalışmaları yazacağım. kısacası sputnik ve explorer uzay araçlarının fırlatılmaları ile uzay çağı başlamıştı.

nasa 1958'de kurulduktan bir yıl sonra hedefini ay olarak belirledi. 1961 yılında başkanlık koltuğuna oturan kennedy bu hedefi benimsedi ve 1969 yılına kadar ayın yüzeyine insan göndereceklerini açıkladı.

dediğim gibi insanoğlu ay'ı her zaman gözlemlenmiştir ancak bu uzun bir süre teleskobik bir gözlem olarak kalmıştır. ay o zamanlar birçok açıdan hala muamma idi. madem ki oraya insan göndereceğiz, o zaman ay'ı iyice tanımamız gerekirdi.

bu konuda yapılan ön çalışmalar ise şöyle oldu

3 mart 1959 günü pioneer 4 uzay kapsülü aya fırlatıldı. araç 4 mart günü ayın 60 bin km yakınından geçti ve güneş'in yörüngesine girdi.

28 mayıs 1959'da bu sefer baker ve able adında iki hint maymunu uzaya gönderildi. sorunsuz bir şekilde 1 saat 33 dakika sonra dünyaya döndüler. bu iki maymun uzaya sorunsuz bir şekilde gidip gelen ilk canlılar oldular. fakat able'a takılan elektrotların çıkarılma işlemi sırasında maymun öldü (1 haziran). 2 haziran'da ise baker'in vücuduna konan elektrot başarılı bir operasyon ile çıkarıldı.

abd, surveyor uzay aracını ay'a gönderdi. araç ay'ın üzerine yumuşak bir iniş yaptı. bu, ay'a indirilen, insan eli ile yapılmış ilk araçtı (1966). bu araç 112.377 resim çekti. bütün resimleri başarılı bir şekilde dünyaya gönderdi. başarısız olan surveyor 2'nin ardından surveyor 3 gönderildi. ayın gündüz bölgesinde iki hafta çalıştı. 6300 fotoğraf çekti ve dünya'ya gönderdi. bu fotoğrafların büyük bir kısmı ay'ın toprak yapısı hakkında bilgi vermek içindi. bu araç yüzey üzerinde araştırmalar yaptı. artık ay hakkında yeni bir bilgi sahibi olmuştuk. ay toprağının deniz kumlarına benzediği anlaşılmıştı.

ancak tüm bunlar ay'a insanlı seferler için yeterli değildi

nasa hala apollo görevleri için yeterince bilgi sahibi olmalıydı. bir sonraki adım, ay'ın ekvator bölgesini incelemekti. bunun için beş tane lunar yörünge uzay aracı hazırlandı. hepsinde fotoğraf makinesi vardı.

lunar orbiter 1 uzay aracının ayın yüzeyinden göndermiş olduğu fotoğraflar, kamera hatasından dolayı bulanık çıkmıştı. ama yine de işler sanıldığı gibi kötü değildi. görevin %75'i tamamlanmıştı. apollon'un inmesi düşünülen bölgenin 41.500 km'lik bölümü, onun yakınındaki 360.000 km'lik alan ve daha uzakta bulunan 2.007.917'lik alanın fotoğrafları çekildi.

lunar orbiter 2 ise apollo uzay araçlarının göremeyeceği alanların fotoğrafını çekti. lunar orbiter 3 ise 182 resimle döndü. bu resimlerden 10'u apollon'un ineceği bölgeler idi. bir tane surveyor 1'in resmi idi. lunar orbiter projelerinin 4 ve 5'incsi yakın yörüngelerde ayın fotoğrafını çektiler. lunar orbiter 4, tam 163 fotoğraf, lunar orbiter 5 ise 213 resim çekmişti.
ayrıca lunar orbiter projesinin bir diğer önemli misyonu ayın yer çekimi ile ilgiliydi. küçük meteorid ve radyasyon verileri topladılar. bunların yörüngesi izlenerek ayın yer çekiminin haritası çıkarıldı.

ayrıca explorer 35 uzay aracı ayın yörüngesine yerleştirildi. görevi radyasyon aramaktı. çıkan sonuca göre ayın manyetik alanı yok denecek kadar azdı ve radyasyon kemerleriyle iyon kümelerinin olmadığını keşfetti. bu araştırmadan çıkan sonuç şöyle idi: dünya'da olduğu gibi ay yüzeyinde de güneşten gelen rüzgarların bütün güçleriyle ay yüzeyine vurmasını engelleyecek bir güç yoktu.

ay'a gidilmeden bir yıl önce yani 1968 yılında surveyor 7 ay'a gönderildi. aynı yılın aralık ayında apollo 8, ay yörüngesinde başarılı bir yolculuk yaptı. tabii bu uğurda kayıplar da yok değildi: 1967 yılının 27 ocak günü, apollo projesinin ilk mürettebatı kennedy uzay merkezinde yanarak öldü.

kaynak: uzay ansiklopedisi, milliyet, 1991

işte yukarıda yazdığım gibi ay'a ha deyince gidilmemiş, onun öncesinde insansız uzay araçları ile planlı bir ay keşifleri yapılmıştır. her bir görevin bir amacı vardı. bilim adamları aya gönderdikleri her araçtan mutlaka ay hakkında yeni bir bilgi sahibi olmuş ve bu sayede 21 temmuz 1969'da saat 01:56'da onun için küçük bizim için büyük bir adım atılmış oluyordu.

Ay'a Dikilen Bayrakların Son Durumu Nedir?