İngilizler, Ülkede Hala Kral ve Kraliçe Gibi Mevzular Olmasına Nasıl Bir Gözle Bakıyor?
Genel bir analizle başlayalım
büyük britanya’nın hala krallık olması, iii. charles tahta çıkmışken daha da dokunaklı bir tesadüfle sorgulanabilecek bir konu sanırım.
konuyu açayım... 17. yüzyıl'da britanya büyük bir iç savaş yaşadı. i. charles vatana ihanetten suçlu bulunarak idam edildi (1649). ardından ülke, oliver cromwell’in lord protector olarak başa geçtiği bir döneme girdi. cromwell, birçok irlandalı için hala bir savaş suçlusu ve irlanda’nın bölünmesinin mimarı olarak hatırlanıyor. bu dönem, teokratik çağrışımları olan, neşesiz ve sert bir askeri diktatörlükten ibaret kaldı. 1660’ta ii. charles ile monarşiye geri dönüldü.
o günden bugüne monarşi, britanya vatandaşlarının gözünde her türlü alternatife kıyasla daha istikrarlı ve tercih edilebilir göründü. kalıtsallık ilkesi, koltuğu emeklilik yaşına gelmiş olmasına rağmen bırakmayan, halkı temsil etmekten çok kendi çıkarlarını gözeten bazı "sözde demokratik" ülkelerin yöneticileriyle kıyaslandığında britanyalılar açısından daha kabul edilebilir bulunuyor.
bugün de diğer ülkeler tam anlamıyla demokrasi değil, temsili demokrasiyle yönetiliyor. bir çoğu demokrasiyi sandıkta hatırlıyor hatta. sistem olarak ülkelerde devlet başkanları genelde ya çok parası olan ya da güçlü bağlantıları sayesinde öne çıkan siyasetçiler oluyor. buna karşılık birleşik krallık’ta monarklar doğdukları andan itibaren toplum içinde nasıl davranacakları, ülkelerini nasıl temsil edecekleri konusunda eğitiliyor, kimseyi gücendirmemek için diplomatik nezaket öğreniyor ve ziyaret ettikleri ülkelerin dillerinde hitap edebiliyorlar.
dolayısıyla britanya monarşisi bugün, siyasi bir güç odağı olmaktan çok, bir kültürel alışkanlık, bir gelenek ve sembolik bir makam. nitekim, zaman içinde monarşinin yetkileri sürekli kısıtlandı, parlamentonun gücü arttı. yani birleşik krallık’ta da demokrasi hakim, sadece bunun yanında kendi tercihlerine uygun bir monarşi geleneğini yaşatıyorlar.
not: monarşi hayranı değilim, ama eğri oturup doğru konuşmak lazım.
ingiltere'de kral-kraliçe sembolik değildir, anayasal monarşinin başıdır
iç işlerine hiç karışmazlar, o yüzden halkın %80'i kendilerini sever çünkü hep halktan yana görünürler. great britain'i great yapan krallıktır. sadece dış işlerine karışırlar ve vali atarlar avustralya, kanada, yeni zelanda gibi büyük ülkelere. mi6 gider rapor verir saraya mesela. iskoçya 2014'de referandumla ayrılmak istediğinde kraliçe elizabeth aba altından sopa göstermiştir. avustralya krallıktan habersiz fransa ile nükleer denizaltı anlaşması yapmıştı, sonra ne oldu? great britain bunu iptal ettirdi, ingiliz hükümetine kalsa gitmişti 90 milyar dolar. kısacası etkisi büyüktür, sembolik değildir. 1000 yıl önce cambridge gibi bir üniversiteyi kuran krallık aptal olamaz, olması da beklenemez. krallığı kaldırabilecek olsalar 2. dünya savaşında kaldırırlardı. ingiliz halkı hükümete güvenmez ama krallığa güvenir.
Mevzunun ekonomik boyutu da şu şekilde özetlenebilir
ingiltere'de hala krallığın olması saçmalığı... hanedanın aslında hayvan gibi topraklara sahip olması ve bu toprakları ünvanını koruması ve bu toprakların gelirinden belli bir oran karşılığında ingiliz hükümeti yönetimine vermiş olmasından kaynaklıdır.
kral aslında toprak ağası. zamanında 3. george o dönem ki seçilmiş hükümete diyor ki, benim toprakları gönlünüzce işleyin karşılığında bana maaş gibi bu topraktan elde ettiğiniz gelirin yüzde 20'sini verin ve bana ağa demeye devam edin. hükümette diyor ki, oluuur.
güzel alışveriş yani.