ikinci el arabanın yaşına, modeline, motoruna, satıcısına, geçmişine göre çok farklılıklar içeren, 2. el alım satım işiyle haşır neşir olmamış, sanayinin yağını tozunu koklamamış, işin orospuluklarını bilmeyenler tarafından kolay kolay anlaşılamayacak önemli noktalardır.

burada oturup çok uzun uzun yazamiycam belki ama bir kaç altın öneride bulunmazsam, buraya bakıp araba alanlara borcum varmış gibi hissederim.

önem sırasına göre;

- alacağınız arabanın şase ya da motor numarasını satıcıdan isteyeceksiniz arkadaşlar. bakın, plaka falan değil. şase ya da motor numarası.. neden?

pert araba nedir, bilirsiniz. kaskolu bir araç kaza yaptıktan sonra, kasko şirketinin eksperi gelip araçta incelemelerde bulunur. her sigorta şirketine göre değişiklik gösteren hasar oran hesapları sonucu araç ya tamire gönderilir ya da perte çıkarılır.

ek bilgi; pert fransızcadan gelir. perdre, kaybetmek; "perte"kayıp demektir. hatta pert total diye de geçer yani total loss. arabanın anthony quinn..

perte çıkarılan aracın sahibinden, aracın plakasını trafikten düşürmesi, çekme belgesiyle (onu da google'dan araştırın) plakaları kasko firmasına teslim etmesi istenir. araç sahibi bu işlemleri yaptıktan sonra kendisine poliçesinde belirtilen bedele yakın bir bedel ödenir. daha sonra bu araçlar sigorta şirketleri tarafından yasal olarak ihale usulüyle satışa çıkarılır. pert oto alım satım işlerini yapan kurumlar ya da kişiler bu araçları alıp üzerine doğal olarak kar koyarak tekrar satar ya da yaptırıp satar. siz kazalı halde satılan aracı zaten plakasız halde alacağınız için muhtemelen bu işleri bilen biri olarak alımı gerçekleştirirsiniz ve çok problem olmaz. ama tamir edilip, yeni plaka çıkarılıp piyasaya sunulan araçlarda sıçma ihtimaliniz vardır.

bu tip bir aracın, satıcısından sadece plakasını isterseniz ve tramer sorgusu yaparsanız, aracın o yeni plakaya ait geçmişi size gelir. ancaaaak, şase numarası ya da motor numarası, change işlemi yoksa asla değişmez ve her zaman doğru geçmişi sunar. şase numarasından yapılan sorgulamada pert kaydı bulunan bir araca kasko yaptıramazsınız. haa, farklı teminatla yapan çok çok az kurum var ama primlerini ne siz sorun ne ben söyliym. bu yüzden yapacağınız şey, aldığınız şase numarasını alıp, bir kasko firmasının temsilcisine sorgulatmak olacaktır. aynı şekilde aracın çalıntı buluntu olup olmadığı da ortaya çıkabilir. çalıntı buluntu araçların da kasko primleri yüksektir ya da bazı firmalar kasko yapmayabilir. çalıntı buluntu araççalındıktan 30 gün sonra bulunan; parası kasko yaptıran araç sahibine ödenmiş, yine ihaleyle birinci satışı yapılmış, daha sonra son tüketiciye satılmış olan araçtır. adı üstünde çalınmış ve bulunmuştur ama çalındı ihbarından 30 günü geçtiği için sahibine verilmemiştir. sahibi aracın parasını almıştır. onu da google'dan aratabilirsiniz.

şase numarası testinden geçtiniz; araçta pert kaydı yok ya da kaza geçmişi çok ağır değil. içimiz rahat mı? hayır.

türkiye'de kaskosuz çok araç var. bazen çok pahalı ve yeni, bazen çok eski ama hızlı, bazen yaşlı ama lüks araçlar. belirli sebeplerden kasko yapılamayanlar (yaş, pert kaydı, yüksek prim) veya kaskoya para vermek istemeyenler nedeniyle durum böyle. trafik sigortası zorunlu ama, o da sadece karşı tarafın hasarını öder. yani 98 model bmw m3'ünüz var, kırmızı tuborgları çektiniz, çıkiym caddede 3-5 şaklabanlık yapayım dediniz, karşınıza ufak kedi çıktı o kafayla kırdınız ve ağaca girdiniz. boku yediniz. alkollüsünüz, kaskonuz yok, ağaca girdiniz vs. aracı gidip yaptırıyorsunuz. 12.000 tl tutuyor, hepsini cepten verdiniz. 2 sene sonra arabayı satıyorsunuz.

o aracı alacak olan kişi gidip plakanızı tramer'den sorgulatıyor. karşısına çıkan hasar 1 tane; o da 2.000 tl'lik bir çamurluk hasarı. oooh ne güzel. 12.000 tl'lik olan nerde? yandı, gitti, kül oldu. çünkü bunun kaydı tutulmamış, para havada alınıp verilmiş. o yüzden tramerden baktırdım, zaten temizdi gittim aldım yok! arabayı ya sanayiye götüreceksiniz, ya da samimi olduğunuz ustanızı yani mobil sanayiyi yanınızda getireceksiniz.

kaportanın önem sırasına göre;

temizlik boyası olabilir; hiç mühim değil. bu genelde araç boyasındaki çizikleri göçükleri tamir etme amaçlı yapılan bir boya işlemidir, bu yüzden temizlik boyası denir. çizik arabadansa boyalı ama kazasızı tercih ederim

ufak kazalar sonucu macunla, çekmeyle, çekiçle yapılmış düzeltmeler olabilir, yine sıkıntı yok illa ki bir yerlere vuruyoruz araçları

nispeten ciddi bir kaza sonucu parça değişimi olabilir. burda da çok mesele yok, yeter ki değişim düzgün yapılmış olsun.

ancaaaak; bir kademe yukarısı olan şasede işlem araçla alakalı problem demektir. şasenin metal alaşımı nedeniyle üzerinde yapılan her türlü işlem (çekme, ısıtma, kaynak) şasenin sağlamlığından sağlamlık götürür. üzerine yapılan hiç bir kaynak fabrikanın attığı kaynağı tutmaz. bu iki probleme yol açabilir; bir dahaki kazada araç darbeleri absorbe etmekte daha zorlanacaktır. bir de şase işlemi milimetrik yapılmazsa araç yolda düzen tutmakta kararsızlık yaşayacaktır. şasenizde işlem olup olmadığını iyi bir kaportacı söyleyebilir.

unutmayın;

bu kaporta işlerinde öyle şeyler döner ki, önden ve arkadan kazalı aynı model 2 aracın tam ortadan kesilip düzgün yerlerinin birleştirildiği çok olay vardır. bilmeyenler abarttığımı düşünürler ama özellikle 90'ların başında bu işlemler çok yapılmıştır. yani işler tramere kalana dek derenin altından çok sular akmış olabilir.

geri kalan işlemler;

aracın cihaza sokularak elektronik arıza kayıtlarının okunması, motor değerlerinin incelenmesi vs.

lifte kaldırılarak ön ve arka düzene bakılması, akar kokar yağ su sıvı eksiğinin tespit edilmesi
son olarak 5 dakikalık bir test sürüşü ile usta görüşünün alınması.

yok 100.000'i geçmeyecek, yok motor şu kadar olacak, vites şöyle olacak demiyorum. bunlar araçtan araca değişir. 100.000, 10 yaş, 2.0 motor psikolojik sınırlardır. temiz binilmiş olsun, 200.000'deki mercedes'i gözümü kırpmadan alabilirim. bunlara takılmayın. ama doğal olarak ne kadar düşük km'li bulursanız ne kadar genç olursa o kadar iyidir.

uzun yazamiycam dedim ama, dilim düştü. şu saydıklarım okurken meşakkatli gibi gelebilir kulağınıza. ancak sabah 09.30'da tanıştığım araçla, 12.30'da sahibi olarak yola devam etmişliğim vardır. toplam 3 saatte bu saydıklarımın tümü yapılabilir, atla deve değildir. yeter ki biraz alışın :)

ali bey amca'nın sorusu üzerine; aracın km'si düşürülmüşse anlar mıyız diye sormuş sevgili yazarımız :)

her marka modelin kilometre bilgileri farklı yerlerde saklanır. anahtar, beyin, kadran gibi 1'den fazla noktada kilometre bilgileri tutulur. eğer km düşürmek için işlem yapılmışsa ve her yerden düşürmüşlerse, hiçbir cihaz maalesef bunu anlayamaz. yani söz gelimi, olumsuz birşey de olsa kilometre adam gibi düşürülmüşse, elektronik olarak anlaşılmaz. tramer sorgularında aracın muayeneye geldiği km bilgisi de verilir, buradan kontrol yapılabilir.

nereden anlarız; aracın deformasyonundan, aşınma oranından. direksiyon simidi (derisi, plastiği), vites topuzu ve derisi, koltukların durumu, döşemelerin durumu, tavan döşemesi, kadran ışıklarının parlaklığı, boyanın durumu gibi etkenlerden sadece fikir sahibi olabiliriz. akıllı galericiler ya da satıcılar bu tip araçlara bi kaç yüz tl harcayarak kondisyonlarını da aşağı çekmeye çalışır. direksiyon derisi 150 tl'ye, vites topuzu 50 tl'ye yenilenir, ön koltuklara önce detaylı temizlik yaparlar, kurtarmıyorsa boyatırlar (deri koltuklar boyanabilir, ruhunuz duymaz ton tutarsa), döşemedeki hataları çıkmalarıyla ya da sıfırıyla değiştirebilirler. 180.000'deki araca bunları yapıp 120'ye düşürürlerse açıkçası bu kadar caka satan ben bile anlamayabilirim. ama 340.000'den 90'a çektilerse ve adam gibi yapamadılarsa satıcının yüzüne vurup rezil eder geçersiniz.

bir nokta daha; araçlar sıfırken alındıklarında garanti döneminde yetkili serviste bakıma giderler (genelde böyledir) bu süre zarfında serviste kilometre kayıtları da tutulur. mercedes satan adam yetkili servis bakımlıııı mengerler çıkışlı falan diye artistik yapıyorsa, tamam diyin aracı almaya geldiğimde servis kayıtlarını da görmek istiyorum. 2012 senesinde aracı 110.000 diye satıyorsa, araç 2004'te 70.000'de en son yetkiliye gitmişse, anlayın ki palavra.