bana surekli sorulan sorulardan biri de su sekilde: "greencard'i kazandiktan sonra abd'ye ne kadar parayla gelmeliyim?" burada bahsedilen para "is bulana kadar idare etmelik para" anlamindaki para, yoksa basvuru masraflari, saglik testi ucretleri ve ucak bileti gibi masraflar 5-6 bin lira tutuyor ki bu zaten herkesin bildigi bir sey.

bu soruya cevap vermeden once hangi sehre veya ne tur bir sehre gideceginizi belirlemeniz gerekiyor ama en basta nereye giderseniz gidin yapacaginiz bazi masraflardan bahsedeyim.

yaninizda ne kadar bavul getirirseniz getirin en basta biraz masraf cikacaktir. abd icinde bir sehirden bir sehre tasinirken bile bir suru masraf cikiyor. ornegin tasindiginizda ilk alacaginiz esyalar bir yatak, yatak ortusu, yastik, uzerinde yemek yenecek bir masa, bir veya birkac sandalye ve mutfakta yemek yapmak icin bazi mutfak malzemeleri olacak. bunlarin cogunu wal-mart veya benzeri bir yerden ucuza alabilirsiniz. hatta ayda bir %20-30 indirime giden big-lots gibi yerler de iyidir.

en basta arabaniz olmayacagi icin herseyi kucuk paketler halinde almaniz faydali olacaktir. ornegin ikea'da satilan havasi alinmis canta seklindeki yataklar toplu tasimayla bile eve getirilebiliyor. bu yatagi yere serdikten sonra 2-3 gun icinde siserek normal boyuta ulasiyor. bu yataklarin fiyati 150-200 dolar civari oluyor ki daha ucuza yatak bulmaniz zaten oldukca zordur. ortalama bir battaniyeyi 30-40 dolara alabilirsiniz.

mutfak malzemeleri olarak catal, kasik, yag bicagi gibi seyleri tanesi 1-2 dolara alabilirsiniz. burada pahali olan sey daha cok tava, tencere gibi urunler ki bunlarin da orta kalitelisinin tanesini 40-50 dolara kapatabilirsiniz. en basta kaliteye fazla dikkat edilmeyecegi icin tabak, canak gibi seylerin tanesi 4-5 dolara gelecektir.

ufak bir masa ve 2 ucuz sandalyeyi 100-150 dolar gibi uygun fiyatlara bulabilirsiniz. bu masa en basta sizin icin hem calisma masasi hem de yemek yeme masasi olacaktir.

bunun disinda ilk tasindiginizda camasir deterjani, bulasik deterjani, sampuan, sac kremi, dis fircasi, dis macunu, banyo perdesi, tuvalet kagidi, kagit havlu gibi ufak tefek seyler de alinacak ve bunlar her ne kadar gozunuze fazla gibi gozukmese de bu tur seylere en basta 150-200 dolara yakin para harcayacaksiniz cunku her zaman tahmin edebileceginizden cok daha fazla seye (zaman zaman aklinizin ucundan bile gecmemis olan seylere bile) ihtiyaciniz olacak.

kisaca evde "olmazsa olmaz" dediginiz esyalari ortalama bin dolara toplamis olacaksiniz ve daha sonra is bulup para biriktirince daha fazlasini da alirsiniz.

simdi gelelim sehirden sehre degisen masraflara.

new york, san francisco gibi oldukca populer ama ayni zamanda pahali bir yere gidecekseniz en buyuk masrafiniz kira olacaktir. bu tur sehirlerde tek oda bir evin kirasi bile cogu zaman 1,500 dolardan baslayabilmektedir ve ev tutabilmek icin cogu zaman ilk ay ve son ayin kirasini pesin odemeniz (yani 3 bin dolar) gerekebilmektedir. buna bazen depozito ucreti de oluyor. bir de her kira basvurusunda 50 ile 100 dolar arasi bir basvuru ucreti odemeniz gerekiyor ve gidip allah ne verdiyse 10 yere kira basvurusunda bulunursaniz epeyce masraf yapmis olursunuz. bu yuzden kira isini abd'ye varmadan once halledin.

chicago, portland, seattle gibi yukarda saydiklarima gore bir tik daha ucuz olan sehirlerde bile kiralar bin dolardan baslamaktadir ve buralarda da cogu zaman yuklu depozito isteniyor. abd'ye yeni gelmis birinin kredi skoru veya kredi tarihi olmayacagi icin fazladan depozito istenebiliyor. mesela 10-15 yildir abd'de olup guclu bir kredi tarihi olan biri 1,500 dolar kirali eve tasinirken 200-300 dolar depozito oderken yeni tasinan birinden veya kredi skoru dusuk olan birinden 1,500-2,000 dolar depozito isteyebiliyorlar.

siz benim gibiyseniz ve buyuk sehirlerden ziyade kucuk kasaba ve koyleri seviyorsaniz odeyeceginiz kira cok daha az olacak ama abd'ye yeni gelmis aksanli ingilizce konusan bir yabanci olarak is bulmaniz da ayni sekilde daha zor olacak. gunumuzde iowa, idaho gibi yerlerdeki kucuk kasabalarda bile kiralar 500-600 dolardan basliyor ama bu tur yerlerde talep daha az oldugu icin daha az mucadele edeceksiniz ve daha az depozito odeme sansiniz var.

ha bu arada new york, chicago gibi soguk sehirlere tasinacaksaniz kisin aylik 150-200 dolar isinma masrafiniz olacak. los angeles, dallas, miami gibi yerlerde de yazin ayda 150-200 dolar klima masrafiniz olacak. tabi portland, seattle gibi yerlerde hava ilik oldugu icin ne sogutma ne isitma masrafiniz olmayacaktir ama buralarin da kendine gore baska dertleri var. soguk bir yere tasinacaksaniz en basta masrafin az olmasi icin yaz mevsiminde tasinin, sicak bir yere tasinacaksaniz da kisin tasinin. boylece is bulana kadar gecinmek icin yaninizda getirmeniz gereken para daha az olur (aslinda soguk yerlerde ayda 200 dolar isinma parasi odeyeceginize ayni paraya kaliteli bir battaniye alip isinma masrafinizi yariya indirebilirsiniz).

buyuk bir sehirde yasiyorsaniz kiraniz fazla olacak ama bununla beraber yasadiginiz sehirde toplu tasima oldugu icin araba almak zorunda kalmayacaksiniz. kucuk koy ve kasabalarda arabaniz yoksa hayatta kalmaniz zor oldugu icin kiradan kistiginiz para araba masrafi olarak size geri donebilir. cogu buyuk sehirde toplu tasima masrafiniz aylik 100 dolar civari olacaktir ama san francisco'da metro kullanacaksaniz bu rakami 2-3'le carpabilirsiniz (yanlis okumadiniz, san francisco'da ise metroyla gidip gelip ayda 200-300 dolar masraf yapan insanlar var). bir cok sehirde otobusler ve metrolar icin aylik kartlar oluyor ama her sehirde ayni karti hem otobus hem metro icin kullanamiyorsunuz. ornegin birkac sene onceye kadar portland'da metro downtown duraklari arasinda bedavaydi ama artik tek sefer 2 bucuk dolara geliyor.

gelelim yeme icme mevzusuna. abd'de et fiyatlari turkiye'ye gore cok daha ucuz ama geri kalan tum yiyecek ve icecekler burada daha pahali. ilginctir ki yiyecek icecek masraflarina gelince buyuk sehirlerle kucuk sehirler arasinda cok az fark oluyor. chicago'daki bir wal-mart'taki portakalin fiyatiyla dallas'taki arasinda oyle daglar taslar kadar fark olmuyor. ogrenci gibi gunde 3 ogun sirf makarnayla doyarim diyorsaniz aylik yiyecek masrafiniz 100-150 dolar civari olabilir ama saglikli beslenmenin bedeli kisi basi 300-350 dolar civari. fast food'un 1-2 tik ustu cogu restorantta 10-15 dolara karninizi bir ogun doyurabilirsiniz ama evde yemek cok daha hesapli.

peki is bulmak ne kadar surer? istatistiklere gore universite mezunuysaniz ve plaza isi ariyorsaniz ilk isinizi bulmaniz 2-3 ay surebilir. genelde kurumsal sirketler size is teklifi verdikten 1-2 ay sonra ise baslatirlar ve ilk maasinizi da bundan 1 ay sonra alirsiniz. bu durumda buraya gelmeden once isinizi bulup gelmediyseniz size en az 5-6 ay yetecek kadar para lazim. yok eger "universite mezunu degilim/ne is olsa yaparim" diyorsaniz is bulmaniz 1 ay, ilk maasinizi almaniz da 2 hafta surecektir, yani gecinmek icin size yukarda bahsettigim ilk masraflar haric 2 ay yetecek kadar para lazim.

tabi ki herseyin oldugu gibi bunun da istisnalari mevcut. ornegin abd'ye gelmeden once burada yaninda bir sureligine bedavaya kalabileceginiz bir tanidiginiz, akrabaniz veya onceden bulup ayarladiginiz bir is varsa isler degisir ve 10 kat daha kolaylasir. hazirda isiniz yoksa evsiz durumuna dusmemek icin yukarda bahsettigim kadar para getirmeniz gerekebilir. abd'ye green card'la gelip is bulamadan yaninda getirdigi para bittigi icin geri donen, sonra turkiye'de para biriktirip yeniden abd'ye gelmeye calisan insanlar biliyorum.

"iyi de kardes o kadar param olsa zaten amerika'ya niye gideyim ki" dediginizi de duyar gibiyim. zaten amerika para icin tasinilacak bir ulke degil. buraya tasinan insanlarin cok azi daha cok para kazanmak icin tasiniyor ve onlarin da buyuk cogunlugu para biriktirdikten sonra memleketine geri donuyor.