Göktürk Devleti'nin Bizans'a Elçi Göndermesiyle Kurulan İlk Bizans-Türk İttifakının Hikayesi
göktürk elçilerinin sasani kralı tarafından öldürülmesi sonucunda, göktürk hakanı istemi yabgu bizans imparatorluğu'na elçi gönderir. ve bu heyet diplomatik bağlamda orta asya'dan batıya giden ilk elçilik heyeti olarak kabul edilir (567-568). zira o yıllarda dönemin üç büyük gücü göktürkler, bizans ve sasaniler'di.
konunun detaylarına gelince
göktürklerin hakimiyeti altında olan sogdlular, göktürk hakanı istemi yabgu'dan -ticari ilişkileri geliştirmek adına- perslerle yakınlaşmak için izin istemiştir. bu isteği makul bulan istemi, pers kralına maniakh liderliğinde bir heyet göndermiş, ancak giden elçiler amaçlarını pers kralına açıkladıktan sonra pers kralı durumdan pek de hoşnut olmamıştır. hatta cevap için işi biraz savsaklamış ve heyetin kendisine sunduğu hediyeleri de elçilerin gözleri önünde yaktırmıştır.
elçilik heyeti ülkelerine döner dönmez tüm olanları istemi'ye anlatırlar. bunun üzerine istemi, perslere ikinci bir heyet daha göndermeye karar verir. iyice öfkelenen pers kralı ise hiçbir şekilde türklerle ilişki kurmak istemediklerini, bunun pers menfaatlerine aykırı olacağını söyler ve heyetteki bazı kişilerin de ortadan kaldırılmasını sağlar. böylece pers-türk ilişkisi oldukça kötü bir hâle dönüşür.
neyse ki bu zincirleme tuhaflıklar sonrasında istemi yabgu, sasanilere üçüncü bir heyet göndermeyi düşünmez ve bir başka önemli güç olan romalılar alternatifine yönelir. hemen hazırlıklara başlanır ve kısa zaman içinde de yine maniakh liderliğinde bir heyet toplanır. değerli hediyeler ile imparatora verilecek bir mektupla da yola çıkılır.
az gidilir uz gidilir, dere tepe düz gidilir, pek çok yol kat edilir ve nice ormanlıklar, bataklıklar aşıldıktan sonra en nihayetinde bizans'a ulaşılır (568). o dönemin imparatoru ıı.justinos'dur. justinos, bu çook uzak diyarlardan gelen heyeti memnuniyetle kabul eder... hediyeler sunulur, ikramlar yapılır ve tercümanlar yardımıyla da istemi'nin gönderdiği mektup okunur. justinos elçilere türklerin yönetimi, ülkeleri hakkında sorular sorar. heyet de türklerin yönetiminde bulunan halkları anlatarak, gelecekte romalılarla türkler arasında bir savunma ittifakının kurulmasını önerir. hatta roma hakimiyetine düşmanca bir tutum içinde olan herkese karşı da savaşabileceklerini ifade ederler. böylece türklerle romalılar arasında büyük bir dostluk ilişkisi başlamış olur.
bu arada ziyaretten kısa bir süre sonra bizans imparatorluğu göktürklere zemarkhos liderliğinde bir elçilik heyeti göndermeyi de ihmal etmez. ve bu karşılıklı ilgi sonrasında bizans-sasani savaşı (571) başlar.