En İyi Yönetmen Oscar'ını Tam 4 Kez Alan Rekortmen John Ford'un Kariyer Özeti
john ford... 1894 yılında bugün (1 şubat) doğan amerikalı sinema insanı.
ford, göçmen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiş irlandalı bir amerikalı ve new england'lıydı. film çalışmalarına sessiz dönemde başladı ve aktör-yönetmen kardeşi francis'in çektiği birçok ilk filmde çırak olarak görev yaptı. sessiz filmlerin sonuna gelindiğinde ford 60'tan fazla film yönetmişti (çoğu "iki makaralı" ve şimdi uzun metraj olarak kabul edilene yaklaşan bir avuç film); bunların arasında, genellikle harry carey'nin "cheyenne harry" karakteriyle başrolde oynadığı düzinelerce western de vardı. ford hem yapımcıların hem de izleyicilerin beklentilerini karşılayabildiğini kanıtlarken, ister cesur ister duygusal olsun, filmlerine günün genel programcılarında genellikle eksik olan ekstra bir insani boyut kazandıran küçük dokunuşlar ekledi. 1860'larda kıtalararası demiryolunun inşasını konu alan, aşırı bütçeli ve programın dışına taşan epik filmi the ıron horse'un (1924) yapımında, verimli ve saçma sapan bir kiralık yönetmen olarak sahip olduğu şöhretle kumar oynadı. stüdyo ford'a baskı yapsa da filmi bitirmesine izin verdi ve film büyük bir finansal ve eleştirel başarı elde ederek ford'u selefleri d.w. griffith ve cecil b. demille'in olympian şirketine yerleştirdi.
ve sonra sesli filmler geldi. ford, görsel hikaye anlatıcısı ile geveze, şiirsel olarak duygusal irlandalı iplikçi arasında bir gerilim ortaya çıkaran bir format olan 60'tan fazla sesli dönem filmi daha yaptı. oyunculuk stilleri görsel mekaniklerden daha hızlı yaşlanır ve o dönemde çok saygı gören the ınformer (1935) ve the long voyage home (1940) gibi eserler bugün ford'un genel olarak kısa westernlerinden daha az değerlidir. ford çoğu zaman elindeki malzemeyle elinden gelenin en iyisini yapan sözleşmeli bir yönetmen olsa da, iyi bir hikayenin farkındaydı ve buna değer veriyordu; mümkün olduğunda edebi malzeme satın alıyor ve bunları yetenekli senaristlerle birlikte geliştiriyordu. bütçesi elverdiğinde, geniş bir tuval üzerinde çalışabiliyor, karakterlerini -tek tek ya da gruplar halinde- kayıtsız, hatta düşmanca doğal ortamların unsurları olarak yerleştirebiliyordu. bu yaklaşım the lost patrol (1934) ya da the prisoner of shark ısland'da (1936) olduğu kadar utah ve arizona'nın monument valley'sinde çektiği westernlerde de etkilidir. ford'un etkileşim halindeki karakter gruplarının görkemli, dikkatle sahnelenmiş ve oluşturulmuş orta ve uzun çekimleri (nispeten az kullanılan "yıldız" yakın çekimleriyle) aldatıcı derecede basittir. az sayıda çekim yapması ve gereksiz açılar kullanmamasıyla ünlü olan ford, oyunculara ya da ekibe bir sonraki sahnede ne olacağına ya da neden olacağına dair bilgi vermekte cimri davranır ve bunu sormaya cüret edenleri alenen azarlardı. aykırılığı kişisel bir marka haline gelmişti. ford, kendisinden tam tersi beklendiği zaman ya bilgili bir tarih ve kültür öğrencisini ya da künt, gösterişsiz bir çalışanı oynardı.
ikinci dünya savaşı ford için bir dönüm noktasıydı
nihayet birçok filminde tanımlanmasına yardımcı olduğu erkeksi kurallara uyma fırsatı (ya da belki de kaçınılmaz görevi) bulmuştu. halihazırda deniz kuvvetleri'nde görevli olan ford, donanma bakanlığı'nın fotoğraf birimi için filmler çeker - bunlardan ikisi, the battle of midway (1942) ve december 7th (1943), en iyi belgesel dalında akademi ödülü kazanır - ve stratejik hizmetler ofisi için çalışarak d-day'de omaha plajı'nda bulunur. bizzat ateş altında kalmış ve katliama tanıklık etmiş olan ford, askerlik hizmeti ve statüsüyle o kadar gurur duyuyordu ki mezar taşında amiral john ford olarak anılıyordu (aktif hizmetten yüzbaşı rütbesiyle ayrılmış ve daha sonra fahri tümamiral olmuştu). tek gerçek ikinci dünya savaşı filmi olan they were expendable (1945), bazen alay etse de dikkate değer bir filmdir. film bir amerikan yenilgisini (abd birliklerinin filipinler'de japonlar tarafından bozguna uğratılması) anlatır ve ford'un karakterine özgü bir sahne içerir. savaş çabaları için "hayati" olduğu düşünülen bir grup subay bir nakliye uçağında oturmuş, fiyaskodan görece güvenli bir yere uçmayı beklemektedir. son anda, daha değerli bir çift adam gelir ve küçük rütbeli subaylardan ikisinden uçaktan (ve büyük olasılıkla bataan ölüm yürüyüşü olarak bilinen yere) çıkmaları istenir. bunu sessizce, şikayet etmeden, ortak fayda için kişisel hayatta kalmayı feda etmeye istekli bir şekilde yaparlar. hollywood efsanesi yaratmanın sahte yönünün farkında olan ford, filmin belkemiğini oluşturan bu anı hafife alır.
savaş sonrası ford bazı borçları ve ihmalleri halletti
cheyenne autumn (1964), çeşitli amerikan kızılderili uluslarının beyaz adamların elinde maruz kaldığına inandığı acımasız muameleyi kabul eder, sergeant rutledge (1960) batı'da savaşan afro-amerikan birlikleri olan buffalo askerlerini içerir ve ford, the man who shot liberty valance (1962) ile kendi mirasına açıkça meydan okur. lüks bir bütçesi olmayan ve siyah beyaz çekilen bu film görsel açıdan biraz klostrofobiktir ama john wayne'in ford için rol aldığı pek çok filmde geliştirdiği kişiliğin yıllar içinde nasıl sertleştiğini göstermesi açısından dikkate değerdir. stagecoach'taki (1939), üç plummer kardeşle "adil bir dövüşte" karşılaşmak için sokakta yürüyen ringo kid gitmiştir. onun yerine, liberty valance'ın sonunda, wayne'in tom doniphon'ı lee marvin'in liberty'sini bir ara sokakta pusuya düşürür, kuduz bir köpek gibi vurur ve ardından doniphon'ın hayatının aşkını çalan james stewart'ın canlandırdığı kitap tutkunu doğulunun, kanun kaçağını yüz yüze bir silahlı çatışmada öldürdüğü için övgü almasına izin verir. stewart'ın karakteri başarılı bir siyasi kariyer başlatırken, doniphon alkol ve sefaletin içine batar. burada alaycılık yoktur -her iki karakter de cesur, onurlu adamlar olarak sunulur- ama "doğru olan" kavramına sessiz fedakarlık fikri burada ford'un tüm çalışmalarındaki en aşırı kutlamasını alır ve filmin ünlü sloganı (“this is the west, sir—when the legend becomes fact, print the legend”) ironik görünmez. usta hikaye anlatıcısı, halkın mitleri tanımlamaya duyduğu açlık konusunda rahattı.
bir yıldız yaratıcısı olmasına rağmen ford hiçbir zaman -shirley temple ile wee willie winkie'deki (1937) tek yönetmenlik dansı göz ardı edilirse- yıldız araçları yaratıcısı olmadı. bu, wagon master'da (1950) olduğundan daha belirgin değildir. filmin kahramanları, tanıdık karakter oyuncuları ben johnson ve harry carey, jr. tarafından canlandırılan, sevimli ve karmaşık olmayan bir çift kovboydur. kahramanlık anları hem isteksizdir hem de bir anda sona erer ve izleyicilere basit kovboylara geri döndüklerini varsaymalarını sağlar. sıradan insanlarda, ahlaki açıdan net bir durumda bulunan sınır değerleri - 20. yüzyılın ilk yarısında westernin cazibesi buydu. mccarthycilik, sivil haklar hareketi ve vietnam savaşı yıllarında bu basit rahatlatıcı vizyon daha az uygulanabilir hale geldikçe, clint eastwood'un "man with no name" filminde ikonik figürünü bulan daha nihilist bir western gelişti. ford, franklin d. roosevelt demokratlığından richard m. nixon cumhuriyetçiliğine kaymış olsa da, filmleri ne gerici ne de temelde muhafazakârdı ve asla ahlaksız değildi. kolektif politika ya da kültürel değişimlerden çok bireysel karakter sorunlarına ilgi duyan ford, amerikan ruhunu derinden etkileyen arketipik bir erkeksi etik ve davranış kodu yaratılmasına yardımcı oldu.