materyal analizlerde bir sıcak çatışma bölgesinde artık kalaşnikof çıkıp çıkmaması değil hangi modelinden ne kadar çıktığı daha yaygın olduğundan analistlerin bir bakışta bunların menşeini anlaması beklenir. kaleşnikofa benzeyen bir silaha bakarken ortalama yapım yılı, üretildiği ülke ve adını da söyleyebiliyorsanız olmuşsunuzdur biraz.

30 yıldır "kalaşnikof uzun namlulu" "kalaşnikof tipi" "keleş" gibi şeyleri duyup duruyorsunuz. akıntıya kapılıp yanlış terminolojiye teslim olmadan buyrun bir kalaşnikof görsel kılavuzu.

sovyet / rus tipleri

ak-47

bu tabii prototiplerden falan sonra ilk seri üretime girmiş olan model. günümüzde her kalaşnikofa ak-47 diyen güruha kanmayın. bu ilk modeller nadiren çıkar. üretimleri sonraki model kalaşnikoflara oranla pahalıdır. ayırdedici özelliği şarjörün hemen üzerindeki metal plakadaki dikdörtgen biçimli oyuktur. tahtadan kabza biçimi kendine özgü ve pürüzsüz, dipçik aynı şekilde ahşap, namluda kompensatör yoktur. mekanizma ilk yıllarda tornada kesilmiş yekpare çelik bloklardan yapıldığı için nispeten ağırdır. 1949-1960 arasında 4 alt türde üretilmiş sonrasında akm olmuştur.

akm

her yerde kalaşnikof dendiğinde gördüğünüz model büyük ihtimalle budur. akm, ya da avtomat kalaşnikova modernizirovanni, modernleştirilmiş kalaşnikof otomatik tüfeği bu silah janrını bugüne getiren model olmuştur. ak-47'den farkı kullanılan materyalin ve üretim metodunun ucuzlaması, günlük üretilebilir silah sayısının bu sayede katlanması ve basitleştirilmesidir. mekanizma torna yerine preslenmiş çeliğe dayandığı için silah ak-47'den 1 kg kadar hafiftir. otomatik atış isabetliliği daha yüksektir. namlu ucuna sivri bir "namlu freni" ya da kompensatör eklenmiştir. bunda da amaç mermi namluyu terkettiğinde gaz basıncının bir kısmı sivri olan kısmı aşağı ittirerek namlunun otomatik atışlarda yükselip gitmesini engellemektir. mekanizma içinde de bir tür rpm düşürücü sistem vardır. nitekim amaç daha kontrollü otomatik atış değil, ak-47'de olmayan bir tür güvenlik sistemidir. akm'de horoz yuvasından sadece mermi mekanizmeye oturup kilitlendikten sonra çıkabilmektedir. pkk'da falan her yerde olduğu gibi en çok bunları görmekteyiz.

aks

bu da ak-47'nin paraşütçüler uçaktan atlarken veya piyade zırhlı personel taşıyıcılarda kapalı yerlerde kullanabilsin diye seyyar dipçikli versiyonudur.

akms

bu da akm'nin paraşütçü / seyyar versiyonu. dipçik harici her şeyi aynı.

rpk

(ruhnoy pulemyot kalaşnikova ya da elde taşınan kalaşnikov makineli tüfeği) kalaşnikov dizaynının bir yan ürünüdür. bütün bu hücum tüfeği janrı 7.62x39 mm ufak mermiler taşıyıp 350 metreye ancak ateş edebilmektedir. sovyetler de bu silahın biraz uzun ve ağır namlulusunu yapıp piyade müfrezesine koyalım askerlerden bir tanesi 500 m efektif 1000 m teorik menzillere de atış yapabilsin diye düşünüp biraz büyükçe bir kalaşnikof üretmiştir. akm ile rpk arasında parça değişimi imkanı orta seviyededir. şarjörler ve pimler genellikle değiştirilebilirdir. onun harici ruslar da ne uğraşıyoruz bununla diyerek uzun vadede pkm (biksi) makinelisine geçmişlerdir. o da öyle kaliteli bir silah olmuştur ki biz dahil bütün dünyada hala bir pkm furyası esmektedir.

ak-74

bir şey iyi çalışıyorsa dokunma anlayışı kalaşnikof için pek geçerli olmadı. 1970'lerde sovyetler piyade üzerine araştırmalar yaparken 90 mermi taşıyan bir akm'li askerin o iğrenç v geziyle aynı yere iki mermi atamıyor olması konusunda biraz endişeye kapıldılar. yapılacak iki opsiyon vardı, ya asker daha çok mermi taşıyacak ve 90 mermide yapamadığını 120 mermide yapacaktı. ya da silah daha isabetli (ve pahalı) hale gelerek bireysel isabetlilik yükselecekti. sovyetler ikisi birden olacak ve daha ucuz olacak diyip bunu her nasılsa becerince ortaya ak-74 çıktı. bu silah 5.45 mm ufacık bir mermi taşır ancak 7.62x39 mm ak-47 mermisinden neredeyse yarı yarıya hafif olduğu için bir asker çok daha fazla mermi taşır. üstüne merminin içinde bir ufak çelik dart, dış çelik bir gömlek ve gizli bir boşluk da bulunmaktadır. yumuşak dokuya falan değince hiç dinlemeden açılarak boyuna oranla feci yaralar açar. güneydoğuda askeri doktorlar 5.45 yaralarına "dikiş tutmaz" tabiri kullanırlardı. rus ordusu bugün ak-74 türevlerini halen kullanmaktadır. daha isabetli daha hızlıdır.

aks-74u

rusların savaş doktrininde nişan alınmış tek tek atışlar yerine müfrezedeki her askerin ful otomatik atışı söz konusu olduğu (bkz: üstün atış gücü doktrini) ruslar da amerikalıların vietnam'da başarıyla deneyip uyguladığı tam otomatik tüfek mermisi atan karabin tasarımını ak-74'e uyarlayıp böyle bir sonuç alıyorlar. işte makineli tabanca ile hücum tüfeği arasında bir yerlere düşüyor ama her iki tasarımın da iyi kötü yönlerini de taşıyor gibi. iç alanlarda piyade tüfeğinden daha mobil, isabet falan kısa namlu yüzünden hak getire, namlu yükselişi çok şiddetli. 2.7 kilo ile hafif sayılabilir. tank helikopter mürettebatlarına dağıtılan aks-74u'nun usame bin laden'in de her yerde kendisiyle görünmesi ve elinde bu varken ölmesi yüzünden bugün çok da sevilen tutulan bir silah olamamıştır.

ak-101

bunun mekanizması da ak-74'ün aynısıdır. ancak kalibre olarak üretici izmash nato kalibresi kullanarak silahı 5.56x45 mm yapmıştır. neden böyle yapmıştır? çünkü nato kalibresi kullanan ülkeler silahı amerikadan değil bizden alsın diye export markete rusların en bilindik ticari emtiasını sokmaya başlamışlardır. endonezya, fiji, uruguay gibi özellikle amerikan etkisinde olmayan ülkeler de aha ucuz 5.56 tüfek bulduk diyip almıştır. ruslar daha sonra bu silahı ufaltıp daha da fazla ülkeye satacaktır. ak-74'ten görsel olarak nasıl ayırırız diyen şarjörüne bakmalıdır, 5.56 şarjörleri daha az eğiktir.

ak-102

ak-101'in kısaltılmış versiyonudur. aynı 5.56x45 mm nato kalibresi kullanır. export versiyonudur. malezya donanmasında kullanılmaktadır.

ak- 103

ak-101 ile kalibresi ve şarjörü hariç her şeyi aynıdır. eski akm tipi 7.62x39 mm mermi kullanmaktadır.

ak-104

ak-103'ün kısaltılmış versiyonudur. aynı 7.62x39 mm mermi kullanmaktadır. venezuela ordusunun milli tüfeği olmuştur.

ak-105

bu da ak-74 tipi 5.45x39 mm kullanan bir ak karabin varyantıdır. namibya deniz piyadeleri, suriye ordusunun bazı birimleri, ermeni ordusu ve rus içişleri bakanlığının bazı birimleri bu silahı tercih etmiştir.

ak-12

rus ordusunu daha modern ve daha modifiye edilebilir yeni tip piyade tüfekleriyle donatmak için kalaşnikof firmasının ihaleye giriş modelleri de bunlar oluyor. picattiny rayları ve sağına soluna eklenebilir aparatlarla daha modern bir imajı var. 5.45x39mm ak-74 tipi mermi kullanıyor. bu yıl üretime girdi.

ak-15

bu da ak-12'nin 7.62x39 mm versiyonu. adamlar ne kadar isteseler de 7.62'yi tam olarak bırakamıyorlar. özellikle çeçen operasyonlarında başlarına artık ne geldiyse spetznaz falan eski tip mermilere öncelik veriyor. rusya'da tepeden inme bir kararla hayır kullanacaksınız demeyip askerin ne istediğine önem verdiği için artık tüm silahları iki kalibrede bulunduruyorlar.

ak-9

bu da rusların özel kuvvetleri için geliştirdiği 9x39mm bir varyant. ak-104'ün bu yeni mermiye uyarlanmasıyla ortaya çıkmış ancak susturucu her silahla birlikte veriliyor. suriye iç savaşında suriye özel kuvvetlerin elinde arada bir görüyoruz. belirtmek gerekirse 9x39 mm 400 metrede 1 cm çeliği delmeye hallenen ilginç bir mermi. bunu gece sessiz atmak için de ak-9 ve as val kullanıyorlar.

saiga

saiga rusların sivil markete pazarladıkları tüm tüfeklerine ait bir çatı isim olsa da genellikle av tüfeği ile özdeşleşmiş bir isim haline gelmiştir. tam otomatik 12kalibre av tüfeği versiyonlarını bazen ülkemizde de görmek mümkündür. ama amerikada falan 7.62x51 mm g3 mermisi atan versiyonlarını da walmart'tan 5 taksitle satın alabilirsiniz.

çin tipleri

tip 56

en büyük kalaşnikov varyant üreticilerinden biri olan çin bu silahı üreterek rusya'dan daha fazla kazanmış bile olabilir. dünyanın her yerinde kalaşnikovdan daha ucuz bir tip 56 bulunabiliyor. mekanizma büyük oranda aynı. namlu altındaki katlanabilir kazık süngü ve arpacığın tamamiyle kapalı olması sayesinde rus tiplerinden kolayca ayırdedilebilir. vietnam savaşında nva ve vietcong'un elindeki otomatik silahların çoğu bunlardı. bugün ise afrika ülkeleri ucuz diye birbirlerini genellikle tip-56'larla öldürmektedir.

doğu alman tipleri

mpi-k

genellikle en iyi kopyaları bunlardır. niye böyledir? herhalde parça kalibrasyonunda yüksek standartları olan alman üretim anlayışının bir miktar bunda katkısı var. varşova paktı ülkelerinde pazara doğu alman malı gelince iyidir diye kapışan ruslar da bu efsaneleri biraz yaymıştır. mp44 gibi bu silahlara da tüfek altı muamelesi yapıp mpi (maschinenpistole) diye damgalayan doğu alman ak koplayarının ayırdedici özelliği dipçiğin ahşap yerine bakalit olması ve silahın genel raf ömrüdür. pkk'nın falan alt düzey komutanlarının cesetlerine bakarsanız hep ölülerinde bunlar çıkar. yalan yok kaliteli silahlardır. ilçelerde askerlik şubelerinde kalaşnikof tipi tüfek taşıyan askerleri bir inceleyin genelde ekserisi pkk'dan ele geçmiş doğu alman varyantlarıdır.

polonya tipleri

wz.1988 tantal

polonya'nın kalaşnikof platformuna yaklaşımı da böyledir. daha kaliteli parçalar ve endüstriyel finişle birlikte sol tarafa başka hiçbir kalaşnikof türevinde görülmeyen bir de emniyet selektörü eklemişlerdir:

afrin ve menbiç'te bunlardan oldukça sık görülüyor. belirtmek gerekirse diğer kalaşnikoflara nazaran isabetliliği de bir miktar bunların yüksektir zira üretildiği skajisko-kamienna fabrikası orjinal rus dizayn blueprintinin dışına çıkarak namluyu 220 mm twist ile 4 yivli olarak dizayn etmişlerdir. biraz da o yüzden etkili erimi karşılaştırmalı kitaplarda hep 500m olarak geçer.

wz.1996 beryl

polonya ordusunun yeni piyade tüfeği de yine bir kalaşnikof türevi oldu. tantal dizaynının üzerine daha modern ve modifikasyona daha açık yan paneller ile 5.56x45mm nato kalibresi ekleyince ortaya oldukça kullanışlı bir silah çıkmış. 4 yivli tantal'ın üzerine yiv sayısını da 6'ya çıkarmışlar. 600 metreye atış yapan bir 5.56 fena olmasa gerek.

finlandiya tipleri

valmet m62 ve m76

tabii bunlara kalaşnikof dersek lauri torni mezardan kalkıp bizi çarpar ama sonuçta bu da bir varyant. finliler silah yapmayı biliyor ve bence en kaliteli kalaşnikof kopyası bu. gaz pistonunun içinde pistonun tüpe yakın durmasını sağlayan halkalar eklemişler ve içerde mikron düzeyde bile sürtünme/rattle yok. yavaş çekimde falan mekanizmasını izlerseniz her atış birbirinin aynısı. çok fluent bir atış sağlıyor. bütün parçalar çok hassas üretildiği için silahın genel güvenilirliği zaten kalaşnikof standartlarında aşırı yüksek. -60'lı derecelere kadar yağ gibi çalışıyor. kendine çok has üç pronglu bir alev gizleyeni var, bunu dikenli tel kesmek için de kullanıyorlar. arpacık da namlu yerine gaz pistonu üzerinde bulunuyor. israil 1967 savaşından sonra kendilerine has bir kalaşnikof türevi olan galil tüfeğini yaparlarken sovyet akm türevleri yerine en iyisi bu diye gidip bu silahı örnek almışlardır.

sako m95

finlandiya ordusunun bugünkü piyade tüfeği de bir kalaşnikof varyantı. ama tabii onlarda boynuz kulağı çoktan geçtiği için m62 ve 76'da ele geçen tüm deneyimi daha modern bir piyade tüfeği için kullanınca ortaya özellikle soğuk hava şartları için tasarlanmış çok dayanıklı bir şey çıkmış. coveri orjinalinden daha iyi gruplar gibi bir şey.

romen tipleri

pm md.63/65

akm'nin hemen hemen kopyası da olsa en kolay ayırdedilen özelliği kundağındaki tutamaktır. ele geçen örneklerine bakılacak olursa averaj bir kopyadır. ona rağmen uygun fiyatı yüzünden çoğu afrikadaki 34 kadar ülke tarafından ithal edilmiş ve hala da kullanılmaktadır. ira dahi bir dönem ingilizlere karşı belfast'ta bunlarla savaş vermiştir. son olarak nicolai ceausescu'yu da hatırlarsak bununla vurdular.

israil tipleri

galil ar

israil fn fal belçika tüfeğinin çöl şartlarında iyi çalışmaması ve düşmanlarının kalaşnikoflarının sıkıntısız çalışması yüzünden yeni bir piyade tüfeği arayışına girince yerli piyade tüfeği için bir referans model ararken yukarıda da belirttiğim valmet m62 fin varyantını görüp deyim yerindeyse aklı çıkmıştır. amaçları da her koşulda çalışacak, akm seviyesinde (sıfıra yakın) bakım gerektirip batılı tüfekler kadar da isabetli olacak bir tüfektir. bu da finlilerin becerdiği bir şeydir. ortaya çıkan galil, valmet tüfeğinin 5.56x45mm versiyonu gibidir. 1973'te orduya verilmeye başlanan ve çok da sevilen bu silah yom kippur savaşına yetişememiştir ama 1990 yılına kadar da hizmet vermeyi sürdürecektir. sonra amerika m4a1 tüfeklerini israile hibe etmeye başlayınca bedava mal ucuz maldan daha iyidir yahudi düsturu uyarınca israil galil tüfeklerini rafa kaldıracak tüm orduyu m4 ve m16 ile zaman içinde donatacaktır. m4 nihayetinde daha kullanışlı daha hafif daha modifikasyona açık falandır. ama o günden sonra israilin tarihindeki hiçbir silahı da galil kadar dayanıklı olmayacaktır.

buraya kadar gelmişken bazı kalaşnikof efsanelerini de eklemek gerek

efsane 1- kalaşnikof çamurdan çıkar yine de çalışır

el cevap: çalışmadı

efsane 2- kalaşnikof kuma gömülür, çıkar yine çalışır

el cevap: çalışmadı

efsane 3- kalaşnikof suda bile çalışır

el cevap: bak o olabiliyor.

efsane 4- kalaşnikof üzerinden arabayla geçersin yine çalışır

el cevap: sedan falan arabaysa olabiliyor. afganistan'da surplus kalaşnikofları tankla eziyorlar işte onlar çalışmıyor.

hata toleransı daha yüksek olsa da o kadar da yüksek toleranslardan bahsetmiyoruz. nihayetinde bu da bir mekanizma. kalaşnikoflardan doğa dışı performans bekleyemezsiniz. evet bunlar basit, üretimi ucuz, güvenilir silahlardır. ama bir yere kadardır bunun da performansı. en sonunda silahın genel güvenilirliği yüksek diye isabetliliği feda etmek de bir yerde feci bir kumardır. polonya'nın finlandiya'nın direkt akm kopyaları yapmamalarının ve isabetliliği artırma çabalarının ardında da bu yatıyor. yani daha iyi bir silahı ordunuza dağıtabilecek kadar zengin bir ülkeyseniz uğraşmazsınız kalaşnikof varyantlarıyla. ama sovyetler gibi 5 milyon askeriniz var ve bunlara adam gibi eğitim verip hepsini iyi asker yapana kadar verirsiniz hepsine birer kalaşnikofla üçer şarjör. temizliğini boku püsürünü de askere havale edersiniz. asker bozulmayan silahını sever ve güvenir, kelle başına 30 mermiden 450 milyon mermi de ateşlenince isabet falan artık o kadar önemli olmaz. illaki biri isabet ettirir.

işte rus ordusu gibi bir şeyiniz varsa kalaşnikof kullanımı ancak o zaman çok işlevsel hale geliyor.

Bu içerik de ilginizi çekebilir