Beşinci Element Filminin Neden Bir Bilim Kurgu Klasiği Olduğunu İspatlayan Bilgiler
"beşinci element" gişe rekorları kıran hollywood filmlerinin farklı bir döneminde gösterime girdi. 1997'de endüstri pratik efektlerin zirvesine ulaşmıştı ve cgi çoktan büyük bir etki yaratmaya başlamıştı. ancak daha da önemlisi, devam filmleri ve yeniden çevrimler çağından önce stüdyolar, kült klasiğe hayran olan sayısız hayranın sevincine orijinal hikayeler üzerinde kumar oynamaya daha istekliydi.
yönetmen luc besson daha o zamandan neyle karşı karşıya olduğunu biliyordu. entertainment weekly'ye verdiği bir röportajda şunları söyledi: "bu filme başladığımda, bundan sonra sinema sektöründe olmama şansımın %50 olduğunu biliyordum. her şeyden önce komik, jean-paul gaultier ile fransa'da yapılmış ve kahramanı bir kadın olan bir bilimkurgu yazamazsınız. ve sonra ne olur biliyor musunuz? kimsenin anlamadığı bir dil konuşuyor! bu şekilde başladığınızda neden tüm riskleri almayasınız ki?"
sonuçta bu risk karşılığını verdi çünkü film açılış hafta sonunda rekor kırmasa da hatırı sayılır bir kâr elde etti ve zaman içinde popülaritesi önemli ölçüde arttı. işte besson'u fransa'dan çıkan en başarılı film yapımcılarından biri haline getiren filmin perde arkasındaki çeşitli unsurlar.
luc besson dünya inşasına 16 yaşında başladı
yönetmen luc besson, "beşinci element"in gösterime girmesinden yirmi yıl önce, 16 yaşındayken filmin hem hikayesini hem de fütüristik dünyasını geliştirmeye başlamıştı. showbiz'e verdiği bir röportajda şöyle diyordu: "paris'in dışında, paris'ten 60 kilometre uzakta yaşıyordum. televizyon yoktu. v.c.r. yoktu, çok fazla arkadaşım yoktu. bir ergen için oldukça sıkıcıydı. ben de vahşi bir taksi şoförü olabileceğim bir dünya icat etmeye başladım. ilk başta bu sadece bir kaçış yoluydu."
besson başlangıçta hikayeyi bir roman formatında ele alıyordu, ancak yıllar içinde bu anlayış değişti. yönetmen nerdist'e şunları söyledi: "bu benim kafamda bir film değildi. filmini yapmayı hiç düşünmedim.
hikayenin büyük bölümünün geçtiği fütüristik new york için yönetmen geçmiş ve geleceğin iyi bir karışımını istedi. besson, amacın megakentin bazı yerlerde kısmen yıkılmış ve yeniden inşa edilmiş gibi görünmesini sağlamak olduğunu, ancak daha sonra ikinci dünya savaşı bombalamaları sırasında avrupa şehirlerinin nasıl harap edildiğine benzer şekilde diğerlerinde bozulmadan kaldığını açıkladı.
yıldız savaşları göndermesi var
luc besson "beşinci element" fikrini ilk olarak "yıldız savaşları: yeni bir umut "un 1977'de gösterime girmesinden iki ya da üç yıl önce ortaya atmış olsa da, geleceğin yönetmeni filmini ancak 20 yıl sonra çekebilecekti. iki bilimkurgu filmi sık sık birbirleriyle karşılaştırıldı ve mr. showbiz filmi 90'ların "yıldız savaşları" olarak değerlendiren tek kişi değil.
besson iki film arasında bağlantı kurmaktan çekinmedi ve binbaşı ıceborg karakterinin prenses leia'nınkiyle aynı ikonik saç modeline sahip olmasıyla bilimkurgu klasiğine bilerek en az bir gönderme yaptı. yönetmen hiçbir zaman bundan daha fazla bağlantı iddia etmemiş olsa da, showbiz'in de işaret ettiği gibi, ıan holm'un pelerininin içinde obi-wan kenobi'ye ne kadar benzediği de ilginçtir.
bruce willis'in motivasyonu para değildi
bruce willis "beşinci element "te korben dallas rolünde mükemmel olmasına rağmen, neredeyse rolü alamıyordu. besson şunları söyledi: "önce mel gibson'a sordum çünkü warner brothers'taki ofisi benimkinin yanındaydı. her sabah ofisime girip bana bu konuyu düşündüğünü söylüyordu. üç ay sonra vazgeçti."
muhtemelen bu deneyim nedeniyle yönetmen daha sonra farklı bir yaklaşımı tercih etti. besson, showbiz'e şunları söyledi: "yapım başladığında büyük bir yıldız aramama kararı aldık. filmin büyüklüğünün bir yıldız olduğunu düşündük ve daha genç, çok pahalı olmayan iyi bir oyuncuya ihtiyaç duyduk. 'parayı setlere, kostümlere, özel efektlere yatıralım' dedik. tıpkı 20 yıl önceki 'yıldız savaşları' gibi."
bununla birlikte, hikaye anlatıcısı bruce willis'i başrol olarak düşünmüş, ancak onun çok pahalıya mal olacağını düşünmüştür. neyse ki willis parayı önemsemedi ve besson'u arayarak yönetmenin projeyi beğenmesi halinde bir anlaşma yapmaya istekli olduğunu belirtti. ikili daha sonra filmi tartışmak üzere willis'in malibu'daki evinde bir araya geldiler ve toplantı oldukça olumlu geçti. aksiyon yıldızı entertainment weekly'ye şunları söyledi: "luc'u sevdim - hikayeyi sevdim, fikri sevdim. fransa'ya gidip bir film çekmenin eğlenceli olacağını düşündüm."
milla jovovich rolü için büyük bir rekabetle karşılaştı
"beşinci element "in önemli karakterlerinden leeloo için yapılan oyuncu seçmelerinde 8,000 kişilik şaşırtıcı bir liste vardı. luc besson, movieline'a yaptığı açıklamada, "elizabeth berkley de dahil olmak üzere 200 ila 300 kişiyle bizzat görüştüm.
milla jovovich de seçmelere katıldı ve o sırada sadece 19 yaşındaydı, ancak en azından ilk turda başarılı olamadı. o kadar iyi değildi. çok gergindi, çok makyajlıydı. birkaç hafta sonra onunla ikimizin de kaldığı bir otelde bilerek karşılaşmadım, üzerinde büyük bir tişört vardı ve makyaj yapmamıştı. çok güzel bir konuşma yaptık ve hemen başka bir test yapmayı teklif ettim. küçük bir kamera aldım ve bir saat boyunca ona işkence ettim, harikaydı." dedi.
spontane deneme çekiminde, yönetmen jovovich'e gözlerini kapatmasını, bu dünyadan olmadığını hayal etmesini istemek gibi bazı tuhaf egzersizler yaptırdı ve ardından sıradan bir nesneyi ilk kez görüyormuş gibi davranırken verdiği tepkiyi gözlemledi. besson onun doğaçlama yeteneğinden etkilenmekle kalmamış, egzotik görünümünü de beğenmiş ve şunları söylemişti: "geçmişten ya da gelecekten olabilir. mısırlı ya da romalı olabilir. nefertiti de olabilir, uzaydan da gelebilir."
milla jovovich'in kostümünün ardındaki mantık
model milla jovovich "beşinci element "te ikonik bandaj elbisesini çok iyi giymiş olsa da, bazıları bunu bir hollywood kahramanını mümkün olduğunca az giysiyle göstermeye yönelik bir başka girişim olarak gördüğü için bu açık kıyafetle ilgili bazı tartışmalar yaşandı. aktris de zaman zaman sette giymenin kendisini rahatsız ettiğini itiraf etti. doğru ya da yanlış, benzersiz kostüm filmin en unutulmaz yönlerinden biri oldu.
kıyafet sadece jovovich'i neredeyse çıplak göstermek için yapılmış gibi görünebilir, ancak arkasında bazı nedenler vardı. jovovich vogue'a şu açıklamayı yaptı: "hastanede olduğunuz için, üzerinize arkası açık bir kıyafet giydiriyorlar ki içeri girip iğne ve tüp takabilsinler. yani mümkün olduğunca az şey giymeniz gerekiyor ama mütevazılık adına örtünmek zorundasınız... insanlar yaralandığında, gerekli yerleri örtmek için bandaj koyuyorlar. luc ve jean paul bu bandaj fikri hakkında konuştular ve jean paul şöyle dedi: 'dahice! bayıldım' dedi."
zorg'un yaratılmasında birkaç bakış açısı etkili oldu
luc besson, "beşinci element "in ana kötü karakteri zorg'u geliştirirken, sözde erdemli kişilerin korkunç vahşetlere imza attığı tarihteki örnekleri ilham kaynağı olarak kullandı. mr. showbiz'e verdiği röportajda yönetmen şunları söyledi: "bu hıristiyan insanları, bu dindar insanları her zaman asil bir amaç için savaşırken görürsünüz. aslında tarih boyunca milyonlarca insanı öldürdüler. bir kod için savaşıyorlar ama yıllarca herkesi yakıyorlar."
besson'un bir başlangıç noktası vardı ama karakteri tamamen ete kemiğe büründürmek için hem gary oldman hem de jean paul gaultier ile işbirliği yaptı. kostüm tasarımcısıyla konuşurken, karakteri tanımlayacak anahtar sözcükleri bulmak için birlikte çalışmışlar.
tasarımcı şöyle diyor: "zorg 'züppe, sonradan görme, hitler'di. yani bunların bir karışımı. zorg picasso'yu satın alacak çünkü kanepeye uyuyor."
karakter henüz tam olarak bitmemişti ve besson son rötuşlar için oldman'la birlikte çalıştı.
yönetmen şunları söyledi: "karakterin sesini bulmak biraz zaman aldı çünkü zorg çok uç bir karakter. sonunda yarı teksaslı aksanını önerdi ve çok komik oldu."
luc besson başlangıçta prince'in ruby rhod'u oynamasını istiyordu
luc besson, "beşinci element" için ruby rhod'un büyüleyici karakterini seçerken jamie foxx ve chris tucker ile görüştü. besson, her iki oyuncuyu da beğendiğini ama sonuçta tucker'ın role daha uygun olduğuna karar verdi. çünkü jamie foxx'un bir aksiyon kahramanı gibi inşa edildiğini ve besson'un bu görünümü bruce willis'e saklamak istediğini hatırlattı.
tucker ruby rolünde harika bir iş çıkarmış olsa da, besson'un ilk tercihi o değildi çünkü yönetmenin aklında bu rol için yaratıldığını düşündüğü başka bir yıldız vardı. "aslında rolü chris'ten önce prince'in oynaması gerekiyordu. ama bu tam bir kabustu çünkü size bir randevu veriyordu ve sonra yedi gün falan geç geliyordu. "bazen de hiç beklemediğiniz bir anda ortaya çıkıyordu" diye hatırlıyor. "onu yakalayamazsınız, anlıyor musunuz? o özgürdü ve özgür kalmak istiyor. ama prince'i düşündüğünüzde ve sonra filmi izlediğinizde, bir tat olduğunu hissediyorsunuz."
milla jovovich ve luc besson kurgusal dilde sohbet etti
"beşinci element "te leeloo'nun çok ilginç bir yönü, ilahi dilini konuşurken altyazı olmamasıdır. bunun milla jovovich tarafından söylenen kelimelerin anlamsız olmasından kaynaklandığını düşünmek kolay olabilir ama durum hiç de öyle değil. luc besson kurgusal dili, onunla gerçek bir konuşma yapmanın mümkün olduğu noktaya kadar geliştirmek için çok çalıştı.
entertainment weekly'ye verdiği röportajda yönetmen şunları söyledi: "500 kelimelik bir sözlük yazdım. ama sette bunu konuşan sadece ikimiz vardık. bunu öğrenmesi gerekiyordu ve sonra birbirimizle konuşabiliyorduk." besson seyircinin leeloo'yu korben dallas'ın bakış açısından görmesini istedi, böylece ana karakter onu anlayamadığı gibi izleyiciler de anlayamadı.
jean paul gaultier kostümleri tasarladı
filmi ister sevin ister nefret edin, "beşinci element "in kendine özgü bir görünümü olduğunu inkar edemezsiniz. görsel efektlerin kalitesi o dönem için oldukça yüksek, ancak oyuncuların kapsamlı gardıropları çok daha etkileyici. kostüm tasarımcısı jean paul gaultier, kalıpların dışında düşünebilme yeteneği sayesinde tasarım dünyasının en iyi yaratıcılarından biriydi ve bu zihniyeti filme büyük ölçekte taşıdığı kesin. gaultier, "beşinci element" üzerindeki çalışması için 1.000'den fazla kostüm yarattı.
ünlü tasarımcı o dönemde sinema sektöründe nispeten yeniydi, bu nedenle başarısının ne kadar etkileyici olduğunun farkında olmayabilir, ancak diğerleri bunu kesinlikle kabul etti. montreal güzel sanatlar müzesi'nde gaultier için düzenlenen retrospektifte küratör thierry-maxime loriot, "bin kostüm 10 koleksiyon gibi ama hepsi tek bir film için. insanların bilmediği inanılmaz miktarda bir çalışma. bin kostüm için, daraltmadan önce 5.000 eskiz bile yapmış olabilir" -elle
neredeyse hiç cgi efekti kullanılmadı
"beşinci element" oldukça görsel bir şov olmasına karşın, filmin yapımında çok az cgi teknolojisi kullanıldı ve bunun yerine çoğunlukla pratik efektlere güvenildi. luc besson şunları söyledi: "günümüz teknolojisi o kadar kolay ki ne isterseniz yapabiliyorsunuz. o zamanlar bu bir kabustu. ama sanırım filmin tamamında sadece iki yeşil ekran çekimi kullandık."
ortak yapımcı iain smith kullanılan eski usul yöntemlere bir örnek olarak şunları ekledi: "pek çok şey maket minyatürlerle yapıldı. new york setini venedik'te, kaliforniya'da inşa ettik. fhloston paradise da öyle. ama bunlar küçük şeyler değil
büyük, büyük minyatürler."
özellikle fhloston'daki büyük patlama ve oyuncuların giydiği büyük mangalore uzaylı kıyafetleri için çok fazla planlama yapıldı. bütün bir ekip, çekimler sırasında içerideki insanların yeterli hava ve suya sahip olmasını sağlamaya adanmıştı. maskelerin içinde kameralar da vardı; böylece ekip oyunculara nereye gideceklerini söyleyebiliyordu çünkü içeride tamamen kör durumdaydılar.
luc besson'un devam filmi çekmeye pek niyeti yok
luc besson asla "the fifth element ii" ya da herhangi bir filminin devamını çekmeyecek. verdiği demeçte, "bir filmi ne kadar severseniz sevin, eğlenceli olan başka bir şey denemektir. aksi takdirde 'beşinci element', 'altıncı element', 'yedinci element'... yapacağım. ve eğer insanları dinlersem 'nikita 2', 'nikita 3', 'leon 2' ve 'leon 3' yapacağım. ve bu hiç de ilginç değil."
hikayenin devamı da yönetmene mantıklı gelmiyor çünkü karanlık olarak bilinen galaksiler arası varlık sadece 5.000 yılda bir ortaya çıkıyor ve bu da ana karakterlerin muhtemelen devam filminde yer almayacağı anlamına geliyor.
"leeloo, korben ve o filmdeki diğer herkes amaçlarını yerine getirdiler. devam filmi daha da ileri bir gelecekte mi geçecek? leeloo ve korben yeni bir tehditle savaşır mı? ilk filmde evreni kurtardıktan sonra çıtayı yükseltmek zor olurdu."
küçük bir bilgi daha: willis çekimler bittikten sonra herkes için bir parti verdi. ortak yapımcı iain smith şöyle diyor: "bizim için caz çaldı. çok ama çok iyi bir caz müzisyenidir. sanırım bu onun 'teşekkürler çocuklar, güzel bir yolculuktu' deme şekliydi."