Avrupa'nın En Pahalı Şehirlerinden Zürih'e Gidecekler İçin Faydalı Bir Gezi Rehberi
şehrin genel havası ve ön bilgiler
"neden isviçre vatandaşı değilim?" diye üzülüp depresyona girmek istemeyenlerin gidip görmemesi gereken, kendisine kısa sürede aşık olduğum isviçre şehridir zürih.
yıllardır içimde bir ukte olarak kalmıştı isviçre; neden bilmiyorum aslında kendisinin öyle fazla reklamı da yapılmıyor. sanırım etrafındaki ülkeleri görüp bir tek orası benim için gizemli kaldığı için bu kadar istediğim bir yerdi.
nihayet geçtiğimiz perşembe amacıma ulaştım, gitmeden önce zürih ile ilgili bir sürü olumlu ve olumsuz yorum okudum. en olumsuz yorum şehrin ne kadar pahalı olduğu ile ilgiliydi. en olumlular ise insanlar hakkındaydı. şu an erasmus'ta olduğum düşünülürse diğer birçok erasmus öğrencisi gibi az parayla birkaç şehir yerine biraz fazla para bayılıp isviçre'yi görmeyi tercih ettim. ve benim gibi düşünen beş arkadaşla zürih serüvenimize başladık. gitmeden önce hepimiz acaba boş yere mi bu kadar para verdik telaşına kapıldık tabi, sonuçta zürih çok küçük bir şehirdi ve oradan diğer şehirlere gitmek de biraz pahalı olduğundan (ve artık daha fazla para harcamak istemediğimizden) üç gün boyunca sadece zürih'te vakit geçirecektik.
neyse efendim, hamburg'dan zürih havalimanı'na gittiğimiz an bile havalimanındaki insanları gözlemleyerek farklı bir yere geldiğimizi idrak ettik. insanlar diğer avrupa ülkelerinden daha farklıydı; daha güler yüzlüydü, daha kibardı, daha iyi giyimliydi... bunlar ilk izlenimlerimiz oldu. havalimanından oteli bulmaya çalıştığımız süre boyunca yol sorduğumuz herkes inanılmaz yardımcı oldu bize, hatta bir adam internetimiz olmadığını söylediğimiz an kendi telefonundan bize haritayı açtı ve bir kağıt kaleme izlememiz gereken yolu aynen çizdi.
açıkçası gelir gelmez keyfimiz hemen yerine geldi, erasmus yapıyor olduğumuz kuzey almanya şehri olan bremen'de sabah bir dereceyken yola çıkmıştık ve zürih'e geldiğimizde hava yirmi bir dereceydi ve ilkbahar sonuna kadar hissediliyordu.
peki bu kadar pozitif bir moda girmemizin tek sebebi hava mıydı? tabii ki hayır, nasıl anlatılır bilmiyorum ama şehrin her tarafında huzur ve güven duygusu hissediliyor. huzur dediğimiz olay resmen somut bir kavram olmuş. ve orada yaşayan insanlar da ne kadar güzel bir ülkede yaşadıklarının farkındalığıyla bir gurur duygusu içerisindeler. mutlular, şanslı olduklarını biliyorlar ve bunu pozitif bir şekilde dışarı yansıtıyorlar.
peki şehir çok mu güzel? güzel ama çok daha güzellerini de gördüm. ama kesinlikle yaşam kalitesi olarak bundan öte bir ülke/şehir görmedim.
nereleri gezilmeli peki?
turistlere uygun alanlar çoğunlukla şehir merkezinde. bürkliplatz denilen geniş bir zürih gölü manzarasına sahip olan meydan huzur bulmak için birebir. bellevue tarafına doğru baktığınız zaman yüzen kuğular ve ördekleri görebiliyorsunuz. hava güzelse insanlar göle yakın bir şekilde oturup bu hayvanları besliyorlar. ayrıca orada oturup temiz göl görüntüsünün ve gelen geçen teknelerin keyfini çıkarabilirsiniz. bu mekanın tam karşısına denk gelen alanda ise birçok yeşillik alan var, yürüyüş ya da koşu için epey ideal bir alan. aynı şekilde zurichhorn civarındaki park da kafa dinlemek için mükemmel bir yer. içinde çocuklar için özel bir alan var, çocuk parkının her tarafı kumlarla doldurulmuş, çocukların düştüklerinde canları acımasını engellemek için. bizim ülkedeki beton zeminli çocuk parklarını düşününce içim acımadı değil.
en güzel alanlar nereleri peki? şahsen benim favorim limmat, yani gölden sonra gelen kanalın çevresi oldu. rathaus yakınlarında bir yerde bankta oturup karşı tarafın yani st. peter kirche ve fraumünster kirche manzaralarını izlemek epey güzel. burası özellikle gece vaktinde çok daha güzel bir hale bürünüyor. son gecemde şansa sokakta akordeon çalan bir genç ile bu manzaradan müzik eşliğinde epey keyif aldım.
bu arada grossmünster kilisesi de görülmesi gereken yerlerden biri; buradan öğrenciyseniz 2 frank, değilseniz 4 frank vererek kulenin tepesine çıkıp tüm zürih'i oradan görebilirsiniz. bunu kesinlikle tavsiye ederim ama ilk başta olan dar merdivenlerle hafif klostrofobik bir ortamı var, bunu önceden belirteyim ama yukarı çıktığınız zaman tüm her şeye değiyor doğrusu. bunu yapmazsanız da şehrin bazı noktalarında tepeler var; en azından buralardan birine gidip şehrin tepeden görüntüsünün keyfini çıkartmalısınız.
şehrin şüphesiz en zengin gözüken yeri bahnhofstrasse. burası bayağı pahalı bir alışveriş bulvarı, etraftaki mağazaların birçoğu dünyaca ünlü markalar. louis vuitton, channel, tiffany, dior, cartier, armani, burberry, hermes ve dolce & gabbana gibi bir sürü marka mevcut. ve insanı hayrete düşüren şey de bu mağazaların deli gibi bir alışveriş trafiğine sahip olması. bizdeki gibi içeride sadece 2-3 kişi olmuyor, baya baya insanlar buralardan alışveriş etmek için sıra bekliyorlar. ülkenin zenginliğini o vakit bir kez daha anlıyor insan. neyse, bu sokaktan yukarı doğru yürüdüğünüzde en sonunda hauptbahnhof'a yani ana tren istasyonuna ulaşıyorsunuz. açıkçası zürih'in tren istasyonu şimdiye kadar gördüklerimden en güzeliydi.
bir de old town'ın tüm sokaklarını gezmek lazım. ara sokakların bazıları darlıkları sebebiyle bana venedik'i anımsattı. ve bu sokaklarda çok güzel butik dükkanlar bulunuyor.
ama dediğim gibi beni etkileyen şehirdeki yerler değil, insanlar ve düzendi
toplu taşımada en çok kullanılan şey tramvaylar. benim orada geçirdiğim üç gün boyunca tramvaylarda hiçbir gecikme yaşandığını görmedim. hepsi tam vaktinde istasyonlarda olmayı başarıyorlar. ayrıca tramvayların içi de renkli ve bu yüzden çok güzel bir hava katıyor.
başka güzel şeylerden biri de isviçre'deki suyun tertemiz olması. neredeyse her sokakta bir musluk/çeşme var. isterseniz direkt ağzınızla oradan içersiniz ya da pet şişenizi bu suyla doldurursunuz. ve diğer avrupa şehirlerindeki lezzetli su probleminden sonra burası mükemmel kalıyor. suyu gerçekten çok lezzetli ve taze, çünkü direkt dağlardan geliyor. insanın içtikçe içesi geliyor.
etrafta dolaştığınız zaman sürekli kuş cıvıltıları duyuyorsunuz ve bu da size aslında kalabalık bir şehirde olduğunuzu unutturuyor.
taksilerin birçoğu en azından mercedes gibi şık arabalar. ve birçok şoförün takım elbise giydiğine şahit oldum. ve bu gözler dışarıda bekleyen taksicinin binecek olan kadın müşterisine "buyrun madam." diye kapıyı açtığını gördü. istemsiz olarak istanbul'daki taksicileri düşündüm ve bir kez daha içim acıdı.
insanların giyim kuşamına dikkat ettiğimiz zaman ise buranın kesinlike avrupa'nın en şık insanlarından oluştuğuna karar verdik. kadınların birçoğunda topuklu ayakkabı görmek mümkün, erkeklerin ise en az yarısı takım elbiseyle dolaşıyorlar. en sade giyineni bile inanılmaz bakımlı ve düzgün gözüküyor. tabii arada bazı kılıksız giyinenler de yok değil, bir de sanırım zürih'te hafif bir hippi akımı da mevcut. ama onun dışında geri kalanlar epey şıklar. giyimlerde italyan ve fransız akımının karışımı mevcut, almanlar gibi üstlerine ne bulurlarsa geçirmiyorlar (almanlar şimdiye kadar gördüğüm en zevksiz giyime sahip olabilirler).
ve diğer birçok avrupa ülkesinin aksine neredeyse her yerde ingilizce yazılar var. birçok yazı/uyarı 4 dilde de yazıyor; almanca, fransızca, italyanca ve ingilizce. burada birine "ingilizce biliyor musunuz?" diye sorduğunuz zaman bu da sorumu dercesine suratınıza bakıyorlar ve "tabii ki de..." diyorlar. en gencinden en yaşlısına kadar herkes ingilizce biliyor sanırım. soru sorduğum kimsenin ingilizce bilmediğine şahit olmadım.
daha önce de dediğim gibi herkes inanılmaz yardımcı. turistlere karşı çok iyiler, ikinci günümüzde rathaus'a (belediye binası) gidip meclis üyelerinin toplantısını izledik. (evet, tepeden onları izleme şansınız mevcut.) birkaç dakika onları izledikten sonra ara verdiler ve biz de binadan çıkmaya karar verdik çünkü orası hariç pek bir yeri gezmenize izin vermiyorlar. tam çıkacakken bir tane meclis üyesi adam bize rathaus'u beğenip beğenmediğimizi sordu. biz de beğendiğimizi söyleyip daha fazla bir yeri gezip gezemeyeceğimizi sorduk. adam bunun üzerine "tamam o halde, ben size biraz etrafı gezdireyim." deyip normalde bizlerin girmesinin yasak olduğu yerlere götürdü ve birkaç adamla da tanıştırdı. bu esnada bize isviçre'de yasaların nasıl olduğuna, meclisin nasıl işlediğine dair fazlan bilgiler verdi. bizi yarım saat kadar gezdirdikten sonra özür dileyerek molasının bittiğini, toplantıya geri dönmesi gerektiğini söyledi. şimdi bir düşünün t.b.m.m.'ye gidiyorsunuz ve bir milletvekili size orayı beğenip beğenmediğinizi soruyor. siz de beğendik ama başka gezecek yer yok mu ya edasıyla takılıyorsunuz. o da size "durun o zaman, benim sadece yarım saat molam var ama o esnada dinlenmek yerine size etrafı gezdireyim ve sizi bilgilendireyim." diyor. düşünemediniz değil mi? çünkü böyle bir olayın türkiye'de olma olasılığı sıfıra yakın.
polisler/güvenlik görevlileri bile çok farklı bu ülkede. hepsi size inanılmaz nazik yaklaşıyorlar, mesela hamburg havalimanında kontroldeki güvenlikler size her şeyi emretme havasında söylüyorlar: "montunu çıkart, kontrolden geç, kollarını kaldır, ayakkabını çıkart." vb. zürih havalimanındaki güvenlikler ise "montunuzu çıkarır mısınız lütfen, kontrolden geçer misiniz?" vb. havasındalar.
çikolatalarına değinmeyeceğim bile...
bu arada asgari maaşın 3400 frank olduğunu söylemiş miydim? o yüzden ülke bize pahalı ama çalışanlar için pahalı değil.
sanırım isviçre/zürih hakkında sayfalarca yazı yazabilirim. beklentimin çok çok çok daha üstünde bir yerdi. adamların ülkelerini biraz gizlemek istediklerini düşünüyorum, zira turizm açısından çok fazla reklam yapmıyorlar. bence insanların gelip onların ne kadar güzel yaşadığını fark edip bir şekilde oraya yerleşmelerinden korkuyorlar. bana göre isviçre vatandaşlığı en üstün vatandaşlık bence. düşünsenize deli gibi para kazanıyorsunuz, ülkeniz zengin-huzurlu-mutlu, başka ülkeye gitseniz her şey sizin için çok ucuz. krallar gibi yaşıyorsunuz. daha ne istersiniz ki?
*son olarak altı arkadaş zürih'ten hamburg'a döndüğümüz an bayağı depresyona girdik. hani bunu söylemek ne kadar doğru ama isviçre'den sonra almanların hiç medeni olmadığına, kaba olduklarına, giyimlerinin çok kötü olduğuna vb. karar verdik. bir arkadaşın yorumu "isviçrelilerden sonra almanlar gözüme köylü gibi gelmeye başladı" oldu. kim bilir biz buradan almanya'ya değil de türkiye'ye gitseydik ne hissederdik? kültür şokunun alası...
kısa kısa ekstra tavsiyeler
- kullanılan dil almanca ama neredeyse herkes almanca, fransızca, ingilizce ve italyanca biliyor yani anlaşamama sorununuz yok.
- ulaşım için kesinlikle tramvay kullanın, bizim istanbul metrosu gibi ama her sokağa giren tramvayları var. ve sloganları "ein ticket für alles" yani her ulaşım aracına tek biletle binebiliyorsunuz. tek bilet 4.10 franc, tüm gün kullanım bileti 8.20 franc. ve bileti kontrol eden hiç kimse yok.
- tramvay duraklarında bilet satan yerlerden bilet ve zürih tanıtım kitapçıklarından edinin, çok kapsamlı ve her konuda yardım ediyor kitapçıklar.- noel zamanı gitmeme rağmen, tüm avrupa'yı saran noel pazarı çılgınlığını göremedim, sokakta sıcak şarap içemedim; içim buruk.
- gezilecek yerler: büyük mağazaların bulunduğu bahnhofstrasse, avrupa'nın en büyük saatinin bulunduğu st peter kirche, şehrin büyük meydanı paradeplatz (genelde bellevue olarak da anılıyor), 853 yılında kurulan ve asıl kadınların yaşadığı manastır olan fraumunster (vitraylar çok ilgi çekici), grossmunster (mutlaka üşenilmeden basamakları tırmanıp kuleden zürih izlenilmeli, kuleye çıkmanın ücreti 3 euro), niederdorf (barlar sokağı) ve her yerde ilanını gördüğüm bir hayvanat bahçesi var ama ben gidemedim.
- adım başı banka göreceksiniz, özellikle credit swiss.
- oturup sıcak çikolata içmek için: bellevue meydandaki spungli , dükkanı 1830'larda açmışlar, tadı sıvı lindt içmek gibi, cennet gibi bir şey :)
bu arada şehrin birçok yerinde spungli'nin pastane cinsi satış mağazaları var ama bahsettiğim yerdeki mağazanın üst katı geleneksel herkesin buluştuğu spungli cafe imiş. ben gittiğimde çok kalabalıktı, teyzeler falan gün gibi oturmuş dedikodu ediyorlardı.
- odeon cafe, zamanında einstein ve james joyce zaman geçirirmiş burada, havasından bari bulaşsın diye uğramak lazım.
- yemek için geleneksel bir yer seçtim: zeughaüskeller. biralar ve schnitzel leziz.
- otel olarak çok kısa sürede karar vermem gerekti ve booking.com'dan hotel olimpia seçtim. 4 kişilik bir ev kiralamışız resmen fark etmeden, 720 franc 2 gece 4 kişi ödedik, 2 yatak oda , 1 mutfak, 1 banyolu çatı katında yaşadık :) ama bunun yerine merkeze daha yakın löwen civarındaki otelleri tercih etmenizi tavsiye ederim.
- bol bol çikolata satın alın ama ekonomik olmasını isterseniz bunun için adım başı göreceğiniz coop ve migrosları tercih edin. lindtler free shop'tan yüzde elli daha indirimli marketlerde.
- keyifli sakın bir kent, göl kenarında yürümek gerek.
- victorinox çakılarından almayı unutmayın (en ucuzu merkez istasyonun altındaki alışveriş merkezinde bulabilirsiniz).
- çok büyük bir havaalanı var, kapılara gitmek için havaalanı içinde ufak bir metro var, istanbul atatürk havaalanı da yapsa keşke dedim.
son olarak çok pahalı bir şehir, mango ve zara'da aynı mal istanbul, strasbourg ve stuttgart'da 10 euro değerinde iken zürih'te 20 cfr idi, insanın eli gitmiyor almaya.
bir gün zürihli gibi yaşamak için yapabileceklerinize bir örnek
şehirdeki insanların yaşam şekli -ki işte bunu şehir sağlıyor- gerçekten takdir edilesidir ve kıskanılasıdır. ama bunun da öyle kolay kolay standart bir seyahatle farkına varamazsınız ne yazık ki. uzun bir süre zürih'te gerçek bir isviçreli gibi yaşamanız gerekir.
eğer yolunuz düştüyse, bu olayın bir demosunu tecrübe edebilmek için derim ki bir akşam, ertesi sabah yanınıza alacağınız takım elbiselerinizi hazırlayın. 22:30 gibi yatın. hafta içi gece geç saatlere kadar kalmak çalışan isviçrelilerin yapacağı bir şey değildir. sabah 5:30'da kalkın, tıraşınızı olun ve eşofmanlarınızı giyip, dün akşamdan hazırladığınız takım elbiselerinizi de yanınıza alıp saat 6-6:30 gibi şehirdeki kapalı yüzme havuzlarından birinde olun. otelinizden, kaldığınız yerden havuza olan güzergahı da önceki akşam internetten çıkartmış olun. o saatte açık olan 2 tane var zaten: hallenbad oerlikon veya hallenbad city. orada o saatte yüzme takımlarının yanı sıra, güzel arabalarını park alanına park etmiş son derece elit işadamları ve iskadınları göreceksiniz sabah sporunu yapan. sayıları da epey fazla olacak. 1 saat kadar sporlarını yapacaklar, sonra yanlarında getirdikleri takım elbiselerini, kıyafetlerini giyip işlerine gidecekler. bazıları da o şık kıyafetleriyle tertemiz otobüslerine binecek. siz de gönül rahatlığıyla kullanabilirsiniz bu otobüsleri falan; fakir damgası falan da yemezsiniz. kahvaltı olarak da gıpfeli ve kahve yaptınız mı tamamdır. zürih'lilerin günlük rutinlerinden bir kesit yaşadınız.