barack obama, amerika'nın 44. başkanı. 2008'de “yes we can” sloganıyla geldi, 2012’de de “bir daha geldim” diyerek koltuğu kaptırmadı. görevine george w. bush’un bıraktığı enkazla başladı, ekonomiyi toparladı, sağlık reformuna imza attı, bin ladin’i buldu, vurdu ve bir kenara yazdı.

abd tarihinin ilk ve hâlâ tek siyahi başkanı olması da cabası. demokrat partili. başkanlıktan önce illinois senatosu’nda takıldı, chicago’da toplum organizatörlüğü yaptı, harvard’da hukuk okudu, hatta orada hukuk dergisinin ilk siyahi başkanı oldu. sonra geldi chicagolu fakülteye, anayasa hukuku falan derken siyasete atıldı. önce eyalet senatörü, sonra federal senatör derken 2008'de hillary clinton’la girdiği kıyasıya kapışmadan galip çıkıp başkanlık adaylığını kaptı. yanında da joe biden’ı götürdü.

seçimi john mccain’e karşı kazandı. göreve gelir gelmez 2009’da nobel barış ödülü’nü kucağında buldu ama “ne yaptı da aldı?” sorusu da bolca döndü ortalıkta. ilk döneminde küresel ekonomik krize savaş açtı. büyük teşvik paketleri, sağlık reformları (bkz: obamacare), mali düzenleme yasaları derken iç politikada aktifti. dış politikadaysa ırak’tan kademeli çekilme, afganistan’a yeni stratejiler, droneların gökteki hâkimiyeti ve nihayetinde usame bin ladin’in paketlenmesi gibi hamlelerle akıllarda kaldı.

ikinci döneminde çevre ve iklim işlerine abandı. karbon salınımına sınır getiren emirler, küresel iklim anlaşmaları falan; ayrıca iran’la nükleer anlaşmaya imza attı, küba ile yıllar sonra el sıkıştı. yine de afganistan’dan tam çıkılamadı, amerikan askerleri orada kalmaya devam etti.

başkanlığı döneminde abd'nin imajı uluslararası alanda toparlandı, ekonomi nefes aldı. görev süresi 2017'de bitti, koltuğu trump’a devretti. washington’da takılıyor şimdilerde. politikada hâlâ aktif; demokratlara destek veriyor, kampanyalara çıkıyor.

ayrıca eli kalem de tutar. üç tane kitabı var:
- dreams from my father (otobiyografik),
- the audacity of hope (politik düşünceler),
- a promised land (başkanlık dönemi anıları).

hayatı ve ailesi

1961’de hawaii, honolulu’da doğdu. babası kenya kökenli, annesi kansaslı amerikalı. babası kenya’nın siaya bölgesinde büyümüş, annesi ise orta batı amerika çocuğu. babayla anne hawaii’de öğrenci olarak tanışıp evleniyorlar ama obama 2 yaşındayken boşanıyorlar. babası boston’a gidip harvard’da doktora yapıyor, sonra kenya’ya dönüyor. anne ise endonezyalı bir adamla evlenip endonezya’ya taşınıyor.

küçük barack 6-10 yaş arasında jakarta’da ilkokula gidiyor, sonra hawaii’ye geri dönüp anneannesi ve dedesiyle kalıyor. liseden sonra los angeles’taki occidental college’da iki yıl okuyup sonra new york’taki columbia’ya geçiyor. 1983’te siyasal bilimlerden mezun oluyor. 1988’de harvard hukuk fakültesine giriyor, burada “harvard law review”un ilk siyahi başkanı oluyor. 1991’de avukat diplomasını alıyor.

babasıyla sadece 1971’de, obama 10 yaşındayken bir kez görüşüyor. babası hayatının geri kalanını kenya’da geçirip 1982’de trafik kazasında ölüyor. annesi 1972’de endonezya’dan döner, 1992’de antropoloji doktorası yapar ama 1995’te yumurtalık kanserinden vefat eder. obama’nın anneden 1, babadan 7 tane üvey kardeşi var.

1989’da michelle robinson’la tanışıyor, 1992’de evleniyorlar. iki kızları var (1998, 2001 doğumlu). michelle de harvard hukuk mezunu, avukat. çift protestan hristiyan, united church of christ’e bağlılar.

siyaset macerası ve başkanlık yolculuğu

avukat diplomasını aldıktan sonra 1992’de chicago üniversitesi hukuk fakültesinde anayasa hukuku dersleri vermeye başlıyor. avukatlık yapıyor, sivil toplumda aktif oluyor. 1996’da illinois eyalet senatosuna seçilerek siyasete resmen adım atıyor. 1998 ve 2002’de tekrar seçiliyor. 2000’de abd temsilciler meclisi için ön seçimlere katılıyor ama kazanamıyor. 2004’te abd senatosuna %70 oyla seçilerek ülke sahnesine çıkıyor.

asıl patlama, 2004 demokratik parti kurultayında yaptığı etkileyici konuşmayla oluyor. senato döneminde dışişleri komisyonunda görev alıyor, afrika’dan orta doğu’ya diplomatik ziyaretler yapıyor, filistin lideri mahmud abbas’la görüşüyor. daha senatoda 6 yılını doldurmadan, 2007 şubatında 2008 başkanlık seçimlerine aday olduğunu açıklıyor.

2008 seçimlerinde demokratlar içinde rakipleri çok: hillary clinton, joe biden, john edwards ve daha fazlası. hillary clinton eski başkan bill clinton’un eşi olarak favori gösteriliyor. 3 ocak 2008’de iowa ön seçimlerinde obama’nın zaferi şaşırtıyor, clinton’un şansı azalıyor. new hampshire’ı clinton alıyor ama ocak sonunda diğer adaylar çekiliyor. 5 şubat 2008’de 20 eyalette eş zamanlı ön seçimler var, eşitlik sürüyor. haziran'a kadar başa baş gidiyor ama 3 haziran'da son eyaletlerde obama ufak farkla öne geçince clinton bırakmak zorunda kalıyor. obama, demokratların 2008 başkan adayı oluyor - abd tarihinde büyük partilerden aday gösterilen ilk siyahi olarak.

demokratik parti kurultayı ağustos 2008’de denver’da yapılıyor, obama resmen adaylığını kabul ediyor. cumhuriyetçiler ise john mccain’i aday gösteriyor. eylül-ekim arasında 3 kez canlı münazaraya çıkıyorlar. kampanya ekonomik kriz gölgesinde geçiyor; obama mccain’in bush’un kötü ekonomi politikalarını sürdüreceğini iddia ediyor, mccain ise obama’yı küçük esnaf vergilerini artırmakla suçluyor. kampanya boyunca obama hakkında çeşitli iddialar ortaya atılıyor.

4 kasım 2008’de obama %52 oy alarak abd’nin 44. başkanı seçiliyor. bu, son 30 yılın en yüksek demokrat oy başarısı. virginia, florida, ohio gibi cumhuriyetçi eyaletleri alması da büyük sürpriz. zafer konuşmasında zorluklar olacağını ama vatanseverlikle aşılacağını söylüyor.

20 ocak 2009’da abd başkanı olarak yemin edip görevini george w. bush’tan devralıyor. yemin töreninde lincoln’un kullandığı incil’e el basıyor.

2012 seçimlerinde tekrar aday oluyor. demokrat partide rakip çıkmıyor. nisan 2012’de adaylık için gereken delege sayısını topluyor. charlotte’da yapılan kongrede bill clinton tarafından resmi olarak aday gösteriliyor. rakip cumhuriyetçi mitt romney ve yardımcısı paul ryan. 6 kasım 2012’de 332 delege ve %51,1 halk oyu ile yeniden başkan seçiliyor. franklin d. roosevelt’ten beri halk oyu çoğunluğunu iki kez alan ilk demokrat olarak tarihe geçiyor.

obama’nın başkanlık dönemi (2009-2017)

20 ocak 2009’da abd’nin 44. başkanı olarak göreve başladı. ilk iş olarak ırak’tan asker çekme planlarını hızlandıran emirler çıkardı. guantanamo körfezi gözaltı kampını kapatma talimatı verdi ama kongre fon vermeyince kapatamadı.

ilk yasası lilly ledbetter adil ücret yasası oldu, kadınların eşit ücret davalarında zaman aşımını gevşetti. devlet çocuk sağlığı programını genişletti, sigortasız çocuk sayısını azalttı. mart 2009’da embriyonik kök hücre araştırmalarına kısıtlı da olsa destek verdi, bush döneminin kısıtlamalarını kaldırdı.

dış politikada ırak savaşı'nı sona erdirme çabaları, arap baharı’nın gelişimi, suriye iç savaşı, işid tehdidi ve ypg gibi karmaşık konularla boğuştu.

barack obama adına isim verilen canlılar

obama’nın adına taksonomide ithaf edilmiş türler şöyle:
- caloplaca obamae (2009) - liken türü,
- etheostoma obama (2012) - percidae familyasından bir balık,
- aptostichus barackobamai (2012) - euctenizidae familyasından yeni keşfedilen örümcek,
- obamadon (2012) - fosil kertenkele cinsi ve türü,
- paragordius obamai (2012) - nematomorpha filumundan asalak solucan.