EĞİTİM 5 Kasım 2019
93b OKUNMA     889 PAYLAŞIM

Alfabemizin Sesi Olmayan Harfi Yumuşak G Nasıl Telaffuz Edilir?

Alfabemizin ilginç ve yalnız harfi yumuşak g (ğ) nasıl telaffuz edilir, biliyor muyuz?


yumuşak g telaffuzu

1) hece sonunda veya kelime sonundaysa ğ'den önce gelen ünlü uzatılır. (örnekleri fonetik alfabeyle vermek isterdim ama mümkün olmadığından yine harfle yazıyorum.)

örnek: dağdan: daadan, sığ: sıı

ama ğ'den sonra ön ünlü ( ince ünlü/ i,e,ü,ö) varsa, damaksıl kayıcı yani "y" sesi ğ'nin yerini alır.

örnek: eğlen: eylen

2) iki aynı ünlü arasında ise hiçbir harf duyulmaz. 

örnek: sığınak: sıınak, uğur: uur

3) eğer bu iki aynı ünlü ön ünlü (ince ünlü/i,e,ü,ö) ise yine "y" sesi duyulur.

örnek: düğün: düyün

4) iki yuvarlak ünlü yahut bir yuvarlak ünlü ve biz düz ünlü arasında ise genellikle duyulmaz, bazen çift dudaksıl akıcı bir ünsüz ( bu bir tür w sesidir. dudakların ortası açık, yanları hafif kapalı, dudaklar dişlere temas etmeden söylenen "v" benzeri bir sestir.

örnek: soğuk: souk, soğan: soan / "bazen duyulur" dediğim diğer sesi harf olarak ifade etmem mümkün değil.

5) 'a+ğ+ı' seslerinin ard arda sıralandığı kelimelerde ya "a" sesi uzatılır, "ı" sesi hiç söylenmez yahut da 'ğ' sesinin yerine hiçbir ses gelmez.

örnek: ağır: aır, sağır: saır / ağır: aar, sağır: saar

6) ı+ğ+a sıralamasında "ı" sesinden sonra hemen "a" sesi duyulur. ğ harfini karşılayan bir ses yoktur.

örnek: sığan: sıan

7) ğ harfi, e ve i seslerinin arasında ise duyulmayabilir yahut "y" sesi duyulur.

örnek: değil: diyil, diğer: diyer / deil, dier

bir de bu durumda 'değil'e özel bir söyleniş var orada da "i" sesi uzuyor. değil: diil

kaynak: göksel, a. and c. kerslake 2005. turkish: a comprehensive grammar, london: routledge

peki yumuşak g neden var?

yumuşak g'nin varlığının sebebi türkçede eskiden var olup şu anda var olmayan artdamaksıl bir sestir. varlığının kanıtı ve sesi etkilediğini gösteren nokta da şudur:

ğ ile biten bir kelimeye ünlü ile başlayan bir ek gelirse, araya bir ünsüz girmez.
örnek: ağrı dağ-ı

eğer ğ ünsüz bir harfmiş gibi davranmasa, o halde ağrı [daası] dememiz gerekirdi. ama böyle denmediği için ğ sesini bazen ünsüz gibi algılamış olduğumuz ortaya çıkıyor.

Dönünce Sizi Aylarca TBT'siz Bırakmayacak Muhteşem Tatil Yerleri

Türkçede Genellikle Yanlış Yazılan Kelimeler