62. Grammy Adayları Açıklandı: Adaylıklar ve Ödüllere Dair Kapsamlı Bir Analiz
62. grammy ödülleri... komite müdahalesi ne kadar artarsa o kadar kötü bir hâl alan ödül töreni.
adaylıklar için düzenlenen törende yeni grammy başkanı deborah dugan, yaptığı konuşmada grammy'nin önemini anlatırken "şarkıcıların birbirlerini aday edip seçmesini" örnek verdi. recording academy'nin yaklaşık 21 bin üyesi var ve bunların 13 bini oy kullanıyor. ancak akademinin en üst komitesi blue-ribbon genel dallarda bütün bu üyelerin oylarını görmezden geliyor, başkan da ortaya çıkıp şarkıcıların birbirini seçmesinden falan söz ediyor. (bkz: insan hayret ediyor)
geçen yıl olduğu gibi bu yıl da üyelerin seçimlerine aldırmayan komite, genel dalları kendi şekillendirmiş. son yıllarda gösterdiği "politik doğruculuk" çizgisi bu yıl da kendisini gösteriyor. yılın popüler isimleri, tür çeşitliliği, siyahiler, kadınlar vs medyadan en az eleştiri alacağı şekilde uzun süre kafa patlatıp genel dalları belirlemişler. alt komiteler de kendi tür kategorileri üzerinde oynamalar yapmış.
tüm bu dalların içinde, başkan deborah dugan'ın iddia ettiği o oyların hangi yöne gittiğini en iyi pop dalları gösterir çünkü pop dallarının kendi komitesi yok ve blue-ribbon da -bildiğimiz kadarıyla- müdahale edemiyor. her üyenin 15 dalda oy kullanma hakkı var ve pop dalları en rağbet gören dallar.
yılın en büyük ve güçlü ismi sekiz adaylık çeken lizzo'dan iki adaylık az almasına rağmen billie eilish
lizzo'nun eilish'ten adaylık sayısının fazla olmasının tek nedeni eilish sadece pop dallarında yarışırken lizzo hem pop hem r&b dallarını işgal ediyor olması. buna karşılık eilish aday olabileceği her dala aday oldu, hatta ötesine geçti. kendisi ve kardeşinin çok önemli iki adaylığı var: best engineering album non-classical ve kardeşi finneas için yılın prodüktörü dalları. bunlar en basit ifadeyle eilish'in recording academy içnide inanılmaz destek gördüğünü gösterir. 17 yaşında bir şarkıcının albümünün best engineering album gibi teknik bir kategoriye aday olması hiç kolay değil ki bu dala aday olan albümler eğer yılın albümüne de aday olmuşsa avantajlıdır. daft punk ve bruno mars, yılın albümünü kazandıkları yıllarda bu dalı da kazandılar. tabii ki kesin bir kural değil ama artık eilish'in üyeler tarafından oldukça sevildiğini biliyoruz. bu teknik dallara aday olan bir albümün yılın albümünü kazanması değil, kaybetmesi sürpriz olur. eilish şu an aday olduğu altı dalda da favori isim. özellikle pop dallarını rahatlıkla süpürebilir. kendisi tarihte dört büyük genel dala (yılın albümü, yılın kaydı, yılın şarkısı, en iyi yeni şarkıcı) aynı yılda aday olan en genç şarkıcı oldu. olur da yılın albümünü kazanırsa bu dalı kazanmış en genç şarkıcı olarak tarihe geçecek.
ardından gelen isim sekiz dalda adaylık çıkaran lizzo
normalde grammy'nin sıkı şartları vardır, belirlenen tarihler içerisinde yayınlanmayan bir şarkıyı/albümü aday etmezler ama lizzo'nun truth hurts şarkısı 2017'ye ait olmasına rağmen lizzo albümünde tekrar kaydettiği için kabul ettiler. başından beri hem şarkısının hem kendisinin adaylığı tartışmalı olan lizzo, bu yılın en çok adaylık alan ismi oldu. zira lizzo'nun dışlanması recording academy'nin başını medyayla derde sokacaktı. kendisi hem siyahi hem obez hem eşcinsel hem de kadın. politik doğruculuk için aranan tüm şartları karşılıyor. doğal olarak billie eilish'ten dolayı yılın ikinci favori ismi. lizzo da rahat bir şekilde yılın albümünü, kaydını ve şarkısını kazanabilir ama komite ne kadar siyahi şarkıcıları aday ederse etsin, bir şekilde beyazlar avantajlı oluyor. bu sebeple billie eilish, lizzo'dan bir parça önde. ayrıca ikili "en iyi yeni şarkıcı" dalında yarışacaklar. biri 17 yaşında, diğeri 31.
bu yılın üçüncü büyük ismi ariana grande ise başarılı geçirilen bir yılın ardından "popülarite" kontenjanından beş dala aday
bundan yedi ay önce pop dallarını kim kazanır diye sorsaydınız birçok kişi tartışmasız ariana grande derdi. thank u next ve 7 rings gibi iki büyük hit çıkarmış ve birçok streaming rekoru kırmıştı ancak son aylarda iyice billie eilish'in gölgesinde kaldı. özellikle albümü listelerde etkisini kaybederken eilish'in albümü ilk 10'dan hiç düşmedi. şu an pop dallarında favori olarak eilish'in ardından geliyor. bütün bu başarılara rağmen thank u next "yılın şarkısı" dalına aday olamadı ama pek de başarı göstermeyen boyfriend en iyi pop düet/grup performans dalına aday olmayı başarabildi. eğer üyeler tamamen eilish'e yönelirse grande bu derece popüler olduğu bir yılda sıfır çekebilir. üstelik daha geçen yıl sweetener'la en iyi pop vokal albümü dalını kazanması aleyhine işleyebilir. üyeler iki yıl peş peşe onu ödüllendirmeye gönüllü olmayabilirler.
bu senenin en ballı, en şanslı kişileri ise geçen yıl komite müdahalesiyle aday edildiği halde tekrar adaylık verilen h.e.r. ve brandi carlile
özellikle h.e.r. geçen yıl olduğu gibi bu yıl da beş adaylık birden almış. ikinci yıl üst üste yılın albümüne aday. geçen yıl bu komite müdahalelerini savunanlar "recording academy bilinmeyen şarkıcıları ön plana çıkarmalı, onları deskteklemeli" diyerek savunuyorlardı. bu şekilde mi? geçen yıl h.e.r.'ü ittirdiler, törende performans da sergiledi ama başarı elde edemedi. son albümü müzik listlerinde seksen altıncı sırada kaldı. ne yani? h.e.r. herkes tarafından zorla sevilene kadar her yıl böyle beşer beşer adaylık mı çıkaracak? madem komitenin bir görevi de bu arka planda kalan isimleri gündeme getirmek, her yıl farklı kişileri seçsinler. böyle tek isim öne çıkınca "komitenin haklılığı" hayli tartışmalı oluyor. bu arada yılın albümüne aday olan albümü i used to know kendi dalında (en iyi r&b albüm) adaylık çıkaramamış ki bu çapraz durum genelde komite müdahalesiyle aday edilen albümlerde ortaya çıkar, lorde'un melodrama albümü gibi.
yılın albümü dalı geçen yılki gibi baştan sona formülize edilmiş
yılın popüler isimleri: billie eilish ve ariana grande, eleştirmenlerin favorileri: lana del rey, h.e.r. ve bon iver, siyahi ve eşcinsel kontenjanı: lizzo ve lil nas x, en son da bu kadar solo şarkıya ek olarak bir grup: vampire weekend. her şey bir yana, tıpkı geçen yıl yaptıkları gibi bu yıl da sadece son sekiz ayda çıkan albümleri değerlendirmeye almışlar, on iki aylık süreci görmezden gelmişler. şöyle anlatayım, geçen yıl grammy adaylıkları için ekim 2017-eylül 2018 arası yayınlanan albümler yarışabilirdi. oysa yayınlanan tüm albümler şubat 2018 sonrası yayınlanmıştı. bu yıl da ekim 2018-ağustos 2019 arası yayınlanan albümler yarışabilir ve adayların arasında en eski albüm şubat 2019 çıkışlı thank u next albümü. 2018'de çıkan albümleri olduğu gibi görmezden gelmişler (twenty one pilots'ın trench gibi). daha da ilginç bir şey var: bon iver, lana del rey ve h.e.r.'ün albümü aynı gün yayınlandı: 30 ağustos. bir haftadan üç albüm seçmek ne kadar doğru? üstelik bu isimlerin hepsi komite tarafından yerleştirilmiş albümler. madem doğruculuk peşindeler, diğer albümleri de hatırlasalar ya. 2018'in son çeyreğinde yayınlanan albümlerin tamamı 2017'nin son çeyreğinde yayınlanan albümler gibi çöpe gitti. eğer politikaları buysa açıklığıa kavuştursunlar. böylece grammy adaylığı isteyen şarkıcılar ekim-şubat arası albüm yayınlamaz. yılın albümüyle ilgili bir diğer nokta, geçen yıl dört rap albümü adayken bu yıl hiç rap albümü yok. rap uzun bir süre sonra ilk defa yılın albümü dalında adaylık çıkaramadı (lil nas x'in albümü pop dallarına yollandı). dalın iki adayı h.e.r. ve lil nas x'in albümleri yılın albümüne aday olurken kendi dallarına aday olamadılar. komite müdahalesinin muhtemel sonuçları.
yılın kaydı
muhtemelen genel dallarda en az müdahale edilen dal. adayların beşinin aday olması zaten bekleniyordu. bon iver, h.e.r. ve khalid sürpriz üç isim.
yılın şarkısı ise bu yılın en komik dalı olabilir
grammy resmen bazı şarkıcılara "biz sizi aday etmek istemiyoruz ama siz aday olmazsanız reyting kaybı yaşayabiliriz. o yüzden genel dallarda bir adaylık vererek törene gelmenizi istiyoruz" demek istemiş. bu isimler de taylor swift ve lady gaga. komite, swift'in genel dallara aday olmazsa törene katılmayacağının gayet farkında. yukarıda pop dallarının grammy üyelerinin fikirlerini gösterme konusundaki rolünü anlatmıştım ya, işte o özellik kendini esas bu dalda belli ediyor. hiçbir komite müdahalesi olmayan pop dallarında beyonce ve swift hem pop solo hem pop vokal albüm dallarına adaylar. bu, üyelerin onların arkasında olduğunu gösterir. ancak swift genel dallarda sadece yılın şarkısına aday olurken beyonce tüm dallardan itinayla şutlanmış. pop dallarında ilk beşe girecek oyu alıp genel dallarda ilk sekize giremiyorsanız çok büyük ihtimalle komite tarafından dışlanmışsınız demektir. lady gaga ise pop dallarına aday olacak kadar üyelerden destek görememiş ama muhtemel bir komite müdahalesiyle yılın şarkısı dalına girmeyi başarmış. bu dalın diğer komite favorileri ise h.e.r., lana del rey ve tanya tucker.
en iyi yeni şarkıcı
bu dal da aynı politik doğruculukla doldurulmuş. birçok müzik türünden şarkıcılara şans vermişler. dalın öne çıkan dört ismi: billie eilish, lil nas x, lizzo, roselia.
bu yıl komite müdahalesiyle öne çıkan bir diğer isim lana del rey
komite müdahalesinin mümkün olduğu genel dallarda iki adaylık çıkarırken, mümkün olmayan pop dallarında ve müzik video kategorisinde sıfır çekmiş. albümü eleştirmenler tarafından övülmesine rağmen üyeler tarafından benimsenmemiş demektir bu. kazanma şansı var mı? muhafazakar üyeler "bu nedir? her yer çocuk çocukla, politik doğrucukla dolup taşmış. ben bu çocuklara, siyahilere, eşcinsellere oy vermem" derse kazanabilir. yani başlangıçta ona oy vermeyen üyeler, komite müdahalesinden sonra adaylıklardan memnun kalmazsa lana del rey seçecekleri bir isim olur.
lil nas x, komitenin gözüne girip adaylık kapmayı başaran bir başka isim
old town road'un -tabii ki- mümkün olan her dala aday olması bekleniyordu ama pek gündemde kalmayan ve eleştirmenlerden düşük puan alan ep'si değil. albüm doğal olarak, kendi dalı en iyi pop vokal albüme aday olamadı. aldığı bir diğer anlamsız adaylık ise en iyi müzik video dalı. bu arada aylar önce "benim şarkım country türünde, billboard şarkıyı country listelerinden çıkararak bana haksızlık yaptı" havalarında dolaşıyordu. şarkıyı kendi elleriyle, kendi kararıyla country dallarına değil, pop dallarına gönderdi. bu da tarihe not düşülsün.
61 yaşındaki country şarkıcısı tanya tucker, 1994'ten bu yana ilk kez grammy adayı.
vurgun yiyenler
yılın vurgun yiyen isimleri ise taylor swift, halsey, tyler the creator, beyonce, maren morris, panic at the disco ve bruce springsteen.
tyler the creator'ın genel dallarda, özellikle yılın albümünde adaylık çıkarması bekleniyordu ama şu an sadece 1 (bir) adaylığı var.
tyler'dan daha kötü durumda ise resmen sıfır çeken halsey. şarkısı without me bırakın yılı, son on yılın en büyük şarkılarından biriydi. daha geçen hafta billboard'un açıkladığı listelerde son on yılda ilk 20'ye girmişti, ancak sıfır adaylık çekti. normalde albümle desteklenmeyen şarkıların çok fazla şansı olmaz ve halsey'nin albümü iki ay sonra yayınlanacak ama geçen yıl albümsüz şarkı this is america hem adaylık çıkarmış hem kazanmıştı. without me, this is america'dan daha başarılı olduğu halde sıfır çekti. bu bariz bir şekilde çifte standarttır.
iki hafta önce country ödüllerinde yılın albümünü kazanan maren morris vurgun yiyen bir diğer şarkıcı. geçen yıl beş adaylık alırken bu yıl sıfır çekti.
bütün genç isimlerin işgal ettiği törende bruce springsteen, albümünün aldığı onca övgüye rağmen kendine yer bulamadı. grammy artık gerçekten yaşlıları kovuyor. madonna ve mariah carey de sıfır çektiler ama onlar için "snub" diyemeyiz. bir şarkıcının vurgun yemesi için önce "beklenti" olması lazım (fanların beklentisi/arzusu değil). bruce springsteen için vardı.
panic at the disco'nun 2018 albümü pray for the wicked bir rock albümüne göre oldukça ses getirmesine rağmen geçen yıl yok sayılmıştı. bu yıl ise son bir yıldır billboard'un rock şarkılar listesinde zirvede kalmayı başaran high hopes şarkısı şutlandı. en iyi pop düet/grup dalında rahatlıkla ariana grande'nin boyfriend şarkısının yerine aday olabilirdi.
taylor swift üç adaylık çıkarmasına rağmen medya tarafından "yılın en büyük vurgun yiyen ismi" olarak adlandırılıyor, zira tüm tahmin listelerinde albümü lover'ın yılın albümüne, you need to calm down'ın müzik video dalına aday olması bekleniyordu. pop solo ve pop albüm adaylığına bakılırsa üyelerden destek görmüş, muhtemelen komite tarafından şutlanmış. swift, 2016'da 1989 ile yılın albümünü kazanmıştı ve grammy'nin dört yıl sonra swift'in yeniden bu ödülü kazanma "riskini" göze alıp almayacağı sorunsalı vardı. swift aday olup ödülü kazansaydı son 11 yılda üçüncü kez yılın albümünü kazanmış olacaktı. buradaki sorun komitenin swift'e çifte standart uygulaması. eğer "gözden çıkarılacak, feda edilecek" bir isim aranıyorsa bu büyük çoğunlukla swift oluyor. geçen yıl swift'in albümü reputation yılın en çok satan albümü olmasına rağmen yılın albümüne aday olamadığında birçok kişi kendini öne atıp "komite arka planda kalan şarkıcıları öne çıkarmalı" dedi. peki, tamam. bu yıl da lover'ın aynı muameleyi görmesi nasıl açıklanabilir? komite birisini öne çıkarmak istediğinde her seferinde infaz edilen swift mi olacak? geçen yıl swift'i ve reputation'ı harcadılar, bitti. bu yıl başka bir ismi harcasalar ya? mesela, drake'in son iki albümü liste başarılarından dolayı yılın albümüne aday oldu ancak bu "hak ve adaletin savunucuları" doğrucular, o dönemde çıkıp haksızlık olduğunu ve komitenin küçük çaplı şarkıcıları desteklemesi gerektiğini söylemediler. her nedense bu adalet duyguları sadece swift'e sıra gelince çalışıyor. komite için de bu durum geçerli. bir başka örnek: grammy hiçbir zaman iki max martin şarkısını genel dallara aday etmez, birini seçer. 2014'te i knew you were trouble ve roar arasında seçim yapıp roar'u seçtiler. bir örnek daha vermek gerekirse, normalde grammy'de uygulanan görünmez bir kural vardır. yılın albümünü kazanan şarkıcı sonraki albümüyle bu dala aday olmaz. bu görünmez kural swift'in speak now ve reputation için uygulandı ama adele'in 25 albümünü müdahele edip dallardan çıkarmadılar. adele hem aday oldu hem de eze eze kazandı. bu yıl lover'la üçüncü kez yılın albümünü kazansaydı swift tarihte bunu yapan ilk kadın şarkıcı olacaktı, komite tarafından önü kesildi. önümüzdeki yıl ise adele muhtemelen bu unvan için yarışacak. swift'e uygulanan tüm bu çifte standartların adele'de nasıl işlediğini izleyin. komite aynı şekilde "dur bakalım, 11 yılda üç kez yılın albümünü kazanamazsın" diyecek mi, hep birlikte görelim. ayrıca lizzo'nun truth hurts şarkısı yeniden kaydedilmesine rağmen adaylığı kabul edildi. swift önümüzdeki yıl albümlerini yeniden kaydettiğinde grammy'nin tavrını birlikte izleyeceğiz. bir kural varsa bu herkese işlemeli. bir yıl swift feda edilmişse en azından sonraki yıl bir başkası seçilmeli. niyeyse bu kurallar ve adalet duygusu hep swift'in albüm döneminde hatırlanıyor. swift'in bu yıl payına düşen geçen yıl olduğu gibi bu yılın da "en büyük vurgun yiyen" şarkıcısı unvanını alması oldu. aday olduğu dallarda şansı en yüksek olan yılın şarkısı dalı, onda da çok yüksek değil. eğer billie eilish, lorde'un 2014'te yaptığı gibi hem yılın şarkısı hem pop soloyu kazanırsa swift sıfır çeker. en büyük şansı ise grammy'nin pek hoşlanmadığı maz martin isminin bu kez şarkıya dahil olmaması.
grammy geçen yıl genel dallarda sekiz adaylı sisteme geçti
bunun bir avantajı artık yılın albümüne aday olan albümlerin %15 gibi oy oranı almasının yeterli olacağıydı ki bunun beyonce'nin işine yarama ihtimali vardı. beyonce üyelerden aday olacak kadar destek görüyor ama bu destek kazanmasına yetmiyor. işte yeni sistem bunu aşmasına yardımcı olabilirdi ancak bunu bir türlü göremedik. zira swift gibi o da son iki yıldır yılın albümü dalına aday olamıyor. hayır, merak ediyorum. spirit ve the lion king listelerde çok büyük başarı gösterememesine rağmen üyelerden destek görüp pop dallarına aday olurken, beyonce genel dalları nasıl kaçırdı? bu mu yani? h.e.r. ve brandi carlile iki yıl üst üste aday olsunlar diye swift ve beyonce iki yıl üst üste şutlanacak mı? komite destekleyecekse aynı isimleri aday etmek yerine farklı isimleri seçmeli ve birileri şutlanacaksa bunlar hep aynı kişiler olmamalı. everything is love ve homecoming kazanma şanslarını kaybettiler. özellikle everything is love’ın şansı vardı. hem karşısında güçlü bir rakip yoktu hem de rap üyelerinin jayz’i desteklemesi durumunda beyonce’nin kendi oylarıyla rahatlıkla %15’i geçebilirlerdi. bu şans gitti. yeni albüm iddiaları doğruysa büyük ihtimalle beyonce önümüzdeki yıl kendini tekrar adele'le yarışırken bulacak. swift ve beyonce'yi böyle kolaylıkla dışlayan komiteyi, aynı eşitliği liste başarısına/eleştirmen puanlarına bakmadan adele ve drake'e de uygularken görüp göremeyeceğimiz gelecek yıl belli olacak.
kısa kısa
komitelerin "ölümünden sonra kıymetini anlama" geleneği geçen yıl mac miller'la vücut bulmuştu, bu yıl nipsey hussle adaylık almış.
dan auerbach, 2013'te "yılın prodüktörü"nü kazanmasından bu yana ilk kez tekrar bu dala aday oldu.
klasik harici yılın prodüktörü dalındaki en ilginç isim billie eilish'in abisi finneas çünkü bu dala aday olan prodüktörler genelde yıl boyunca birçok projeye imza atmış olurlar. finneas tek bir projeyle (kardeşinin albümü) bu dala girmeyi başardı.
hans zimmer, soundtrack dalından adaylık kazandı.
harry potter ve lanetli çocuk oyununun müzikleri tiyatro dalına aday oldu.
uzun zaman sonra ilk albümünü yayınlayan jonas brothers grubu kariyerinin en başarılı yılını geçiriyor. ilk pop adaylıklarını aldılar.
ellen degeneres, en iyi komedi albüm dalından adaylık kazandı.
michelle obama, "best spoken word album" dalına aday oldu. bu dal, sesli kitaplara ödül verir ve kazananı genellikle siyasi kişiler. bu dal sayesinde birçok siyasi isim grammy kazanmıştır.
andrea bocelli, kariyerinde ikinci kez en iyi geleneksel pop albüme aday oldu. kazanırsa kariyerinin ilk grammy ödülü olacak.
altın gün, gece isimli albümüyle "best world music" dalına aday oldu. bir de sayılır mı bilmem oz olarak tanınan prodüktör ozan yıldırım geçen yıl olduğu gibi bu yıl da en iyi rap şarkısı dalında şarkı yazarlarından biri olarak aday.
son olarak
birkaç ay önce başkan değişikliği gerçekleştiğinde bazı saçmalıkların son bulacağını düşünmüştüm ama deborah dugan, eski başkan neil portnow'ın erkek versiyonu çıktı. komite müdahaleleri inanılmaz fazla. seçtikleri yol buysa, boşuna 13 bin üyeyi zahmete sokup "ne güzel, üyeler birbirlerini seçiyor" diye şov yapmasınlar. komiteler kendi kendilerine adayları belirleyip kazananları seçsin, herkes zahmetten kurtulsun. iki yıl önce lorde,'un melodrama albümü üyelerden hiç destek görmemesine rağmen yılın albümüne aday edilirken, the weeknd'in starboy albümü r&b komitesinin müdahelesiyle engellenmiş, sadece alternative albüme aday edilmişti. sonraki yıl ise the weeknd my dear melancholy ile sıfır çekmişti. bu mu amaç? bir taraftan yapıp diğer taraftan yıkmak? komiteler, dallar tamamen popüler müziğin hakimiyeti altına girmesin diye var, kendi doğrularını (ve de favorilerini) endüstriye dayatmak için değil. hep aynı isimlerin vurgun yemesini mi izleyeceğiz bu şekilde? komite müdahalesi arttıkça ödül çekilmez bir hal alıyor.
sonra grammy'yi değerli kılan şey şarkıcıların akranları tarafından seçilmesi, bilmem ne.