6 Yıldır Orada Yaşayan Birinden: Katar'ın İç Yüzünü Tanımanızı Sağlayacak Bilgiler
1. öncelikle, katar'da monarşi var
bir kral var, kralın ailesi merkez aile (al thani ailesi), etrafında 10 taneye yakın güçlü aile (al fardan, mannai gibi) onların da etrafında daha güçsüz aileler var. yani modern ifadeyle aslında bir kabile devleti başlarında da bir lider var. devletin lideri thani ailesinden ama kritik noktalarda bu güçlü ailelerden insanlar var, bir denge politikası gibi. zaten katarlı nüfusu 300.000 civarı total popülasyon olan 3.000.000'un % 10'u sadece. sherlock was here eheh. bu bilgiyi aklınızda bulundurun, güncel fifa olaylarını bu bağlamda aşağıda anlatacağım.
2. katar 100 yıl önceye kadar incicilik yapan küçük bir kabile idi
zaten gittiğinizde bu iklimde kim yaşar, ne eder dersiniz. bir nehir bile yok. toprakta pek bir şey yetişmez. bu nedenle her şeyde bir inciye atıf vardır. pearl ingilizce inci veya lulu arapça inci referansını her yerde görürsünüz. 100 yıl kadar önce doğal gazın bulunmasıyla tarihi değişir. petrolün doğalgazın olduğu yerlerden eksik olmayan ingiliz krallığı da katar tarihine böylece girer. bp, shell ülkeye çöker. gaz sayesinde ülkenin kaderi değişir. bağımsız devlettir ama ingiliz etkisini her yerde görürsünüz. ingilizler önce standard satmışlar, sonra standardları uygulayacak mühendisleri satmışlar sonra o standardlara uygun iş yapacak şirketleri getirmişler, yetmemiş uyuşmazlık çıkarsa diye avukatları getirmişler. ülke bağımsız ama ingilizler sağıyor. neyse, esas hızlı şehirleşmeleri son 20 yılda gerçekleşir ama. bu nedenle dubai'nin biraz gerisindedirler çünkü dubai o gelişmesine çok daha hızlı başlamıştır. bir de dubai birleşik arap emirliklerindeki bir emirlik olması hasebiyle popülasyon olarak da güçlüdür. katar'a da zamanında emirlik olması yönünde telkinde bulunulmuş ama katar ben bağımsız devlet olacağım demiştir.
3. katar'ın diğer bir atılımı da dünya kupasını almasıyla olmuştur
o büyük kuleler, ciddi şehirleşme, havalimanları, otobanlar, stadlar, metrolar vs dünya kupasının kazanılması ile aşırı hızlanmıştır. yanlış olmasın 200-300 milyar dolar para harcadılar bu yolda. katar zengin midir zengindir. ama 300.000 kişilik nüfus için, ufacık bir ülke için zengindir. yani öyle güçlü bir devlet diyemeyiz, popülasyon yok bir kere. ama o kadar ufak alanı bu kadar şeyle donatmak çok kolay. zaten o kadar doğal gazdan çıkan para 300.000 kişiye bölüşünce halk da zengin olabiliyor. mesela umman'da da petrol var. ama halkı bu kadar zengin değil, neden? çünkü popülasyon çok daha fazla. parayı bölünce o zenginlik çıkmıyor. bir ummanlıyı taksi şoförü olarak görebilirsiniz ama bir katarlıyı normal iş hayatında görmeniz bile zordur.
4. demografi ve şehirleşmeyi açacak olursak
ülkenin temel şehri doha başkenttir. nüfusun çoğu buradadır. diğer ufak şehirler hep endüstri içindir, endüstrisi de malum doğal gaz temelli. o stadyumların çoğu bu doha'ya bağlı. bir stadyumdan diğerine arabayla 1 saatte ulaşırsınız en fazla. istisna al khor'daki al-bayt stadyumudur. nüfusun %10'u katarlı demiştik. gerisi expattır. expatların yaklaşık sanırım %70'i erkek, 3. dünya ülkelerinden gelen işçi sınıfıdır. şartları bayağı kötü şekilde çalışırlar. diğer kesim de işte hizmet sektörü, bankası, inşaatı, perakendesi vs müdüründen çaycısına kadar çeşitli maaş skalalarında beyaz yaka-mavi yaka işçiler. ben de bu gruptayım işte, şükür halimize.
5. katarlılar doğunca beleş arsa, faizsiz kredi, bedava eğitim ve sağlık gibi haklar kazanırlar
dışarıdan katarlı olmak imkansızdır. evlenseniz de böyledir, ülkede gayrimenkul alsanız da böyledir. katarlılar genelde katarlılarla evlenirler. bu nedenle maalesef aslında akraba evliliği yaparlar bu da doğum sağlığını etkiler.
6. katarlılar genel olarak birleşik arap emirliklerine göre (dubai, abu dhabi) gibi daha içine kapanıktır
daha muhafazakardır. o nedenle ülkede sınırlamalar oralara göre çok daha fazladır. 1. maddeye şimdi bakın, ne demiştik: aileler. işte aslında çoğu yasama bu ailelerin meclislerinde birkaç güçlü kişinin iki dudağının arasından çıkar. iktidar kral veya emir onların istemediği şeyleri çok yürürlüğe koymaz. dünya kupasındaki alkol kısıtlaması bunun bir örneği. yeni yeni gözlemlediğim şeyler oluyor. mesela twitter'da saygın birisi bir şeyden şikayet ediyor mesela aşısızlar avm'lere girebilsin gibi. bir iki gün sonra bir yasa çıkıyor o şikayet ettiği şeyle ilgili. böyle bir ülke.
7. ülkedeki bu muhafazakarlık sizin karşınıza pek çok yerde çıkar
saçma yerlerde saçma kurallarla karşılaşırsınız. mesela çok turistik bazı yerlerde kamera ile fotoğraf çekmek yasak, ama telefonla serbest, neden? çünkü birkaç kişi öyle istiyor, kuralı öyle koymuşlar.
8. ülkede bir yandan özgürlük de vardır
yani aslında katar suudi arabistan ile birleşik arap emirlikleri arasında bir yerde. ne çok serbest ne çok kısıtlı. kadınlar sosyal hayatta, araba falan sürer, çalışır, mini etek, bikini falan giyebilir. ama alkol sınırlı yerlerde alınabilir veya toplum içinde cinsel yakınlaşmalar çok tehlikelidir. öyle namaz kılma zorunluluğu falan yoktur. cuma vakitlerinde ticaret 2 saatliğine durmak zorundadır ama. işin açığı bir türk öyle hayatı çok değişmeden katar'da yaşayabilir. bir avrupalı da biraz fedakarlık yaparak.
genel olarak bu özet okuyanlara bir çerçeve verecektir diye düşünüyorum.