1870 Yılında Yayımlanan İlk Türk Siyasi Mizah Dergisi: Diyojen
150 yıl önce tam bugün, yani 25 kasım'da yayımlanan ilk türk siyasî mizah dergisidir diyojen.
vikipedi'deki çoğu bilgide olduğu gibi bu maddede de yanlış vardır çünkü orada ilk türk mizah dergisi yazar. oysa bu dergiden önce asır eğlence, terakki mizah ve terakki küçük mizah adlı dergiler yayımlanmıştır.
istanbul'da teodor kasap tarafından çıkarılmaya başlanan derginin logosunda fıçıya girmiş diyojen bulunur ve osmanlı türkçesi ile "gölge etme başka ihsan istemem" sloganı yazılıdır. teodor kasap, kayserili bir rumdur ama koyu bir osmanlıcıdır. türlü baskılara rağmen yunanların ve rumların isyanlarına destek vermez ve hatta karşı çıkar.
bilinen ilk türk karikatürünün de yayımlandığı bu dergide yazılar imzasız olarak yayımlanmıştır. bolca tenkit bulunur. bu tenkitlerin geneli eski edebiyatçılara yöneliktir. ayrıca "bir varaka" başlığı altında okuyuculardan gelen mektuplar da yayımlanmıştır.
çok zevklidir bunları okumak. dönemin sosyal hayatına dair birçok fikre sahip olmamızı sağlar. meselâ belediyecilik faaliyetleri eleştirilmektedir sürekli. özellikle at ve at pisliği kokusundan ahâlînin bir hayli canının yandığını görmüştüm.
derginin takdir edilesi bir diğer özelliği de dilde sadeleşme ve türkçeleşme hareketlerini savunmasıdır. zaten derginin en has yazarı namık kemal'dir. sosyetenin fransızca düşkünlüğünü de alaya alırlar. tabii sadece ahâlîyi değil, sarayı da eleştirirler. bu yüzden dergi bazı tarihlerde tam dört kez kapatılmıştır.
kapatılma sebeplerine gelirsek; ilkinde iran şahının zenginliği abartıldığı ve olduğundan daha güçlü gösterildiği için, ikincisinde devlette yolsuzluk yapıldığının kastı sebebiyle, üçüncüsünde fransız bir hâtunun münasip bir yerine kazık sokarak intihar ettiği bir olayın anlatılması nedeniyle, dördüncüsünde de hükümete doğrudan yöneltilen bir eleştiri sebebiyledir.
son kez de rusya'ya ve mısır'a çok sert ve alaycı ifadelerle tabiri caizse giydiren dergi 1873'te artık tamamen kapatılır ve yayın izni iptal edilir.