1600'lü Yıllarda Osmanlı'da Kayıtlara Geçmiş Olan Cariye Fiyatları
Fiyat tablosu şu şekilde
Bu para ne ifade ediyor peki?
1600 yılına ait narh defterine göre istanbul'da;
ekmek 2.3 akçe,
koyun eti 8 akçe,
zeytinyağı 18.5 akçe,
pabuç 55 akçe olarak tespit edilmiş.
bünyamin duran ve ahmet yavuz çamlı'nın "klasik dönem osmanlı toplumunun sosyo-ekonomik yapısı" kitabından öğrendiğime göre, 1500'lerde istanbul'da bir işçi yevmiyesi ile 2 kilo et alabiliyormuş. aynı kaynağa göre 1550'lerde istanbul'da bir duvarcı ustasının yevmiyesi 10 akçeymiş.
islam ansiklopedisi'nin filori maddesine göre; 1587 yılında, flori diye bahsedilen venedik dukasının karşılığı 120 akçeymiş.
bu verilerle birlikte yukarıdaki tabloda bahsedilen köle fiyatlarına bakarsak, 60 florin olarak belirtilen kölenin değeri (15 yıllık enflasyonu da dikkate alırsak) yaklaşık 8000 akçeye karşılık geliyor. yani yukarıda bahsettiğimiz işçilerin 2 yıllık yevmiyesi gibi bir tutar.
rus olan cariyenin fiyatı 16.500 akçe olarak verilmiş. eflak kökenli olanın 2 katı değerinde. o zaman da ruslar revaçtaymış anlaşılan.
eflak olanın diğer cariyenin değeri de 250 sikke olarak verilmiş. altın sikkenin duka altınla aynı değerde olduğunu kabul edersek, bu kölenin fiyatı da 30.000 akçe gibi görünüyor.
tarihçi değilim. konunun uzmanları daha doğrusunu bilir.
bu hesaplamalarda bir yanlış yapmadıysak, o dönemde köle sahibi olmak her yiğidin harcı değilmiş gibi görünüyor.
Peki bu 16 bin 500 akçe günümüzde ne kadar ediyor?
fikir vermesi için, 1 akçe 1,15 gr ve 925 ayar gümüş olacak şekilde hesaplarsak...
16.500 akçe bugün 200-250 bin tl civarı bir para eder.
- metal değeri olarak hesaplandı, satın alma gücü değişebilir.
- o dönem koyunun ucuz olması normal, ekmek şimdiki ekmek değil. hesaplamak zor kısaca. neyle neyi kıyaslayacağız?
- günümüzde altın/gümüş fiyat oranı 70 civarı, o dönem yaklaşık 50 civarı. yani gümüş/altın oranından çevirip ilerlersek 300 bin olur en fazla.
E hani kölelik falan yoktu Osmanlı'da?
mustafa reşit paşa gibi aydın bir başbakanın devrinde kölelik kanunen kaldırılmıştır (1856 ıslahat fermanı dönemi).
Mustafa Reşit Paşa: Osmanlı sadrazamı, devlet adamı ve diplomat. Sultan Abdülmecit döneminde 6 kez olmak üzere, toplam 7 yıl 1 ay Sadrazamlık yapmıştır.
bundan evvel, 1830'larda sultan ikinci mahmut'un emriyle köleliği caydırmaya çalışan fermanlar çıkarılmıştır. görece abd ve avrupa ülkelerine göre erken bir tarihtir. fakat bu, sadece beyaz ırka mensup insanların köle yapılmasını yasaklamaktaydı. zira geçmişte birleşik krallık, hollanda, fransa ve ispanya donanmaları sık sık avrupalıları kaçırıp köle olarak satan cezayir vilayetimizi (berberi devleti) bombardıman etmişti. hatta cezayirlilerin kaçırıp köle ettiği kişiler arasında ingiliz büyükelçisi bile vardı. siyahilerin ve el altından gizlice beyaz insanların köleleştirilmesi, türkiye cumhuriyeti devletinin kuruluşuna kadar sürmüştür...
kısacası osmanlı imparatorluğu'nun bu konuda sicili çok kötüdür. öyle ki, 1774 küçük kaynarca antlaşması'ndaki maddelerden biri, kırım hanlığı ve osmanlı imparatorluğu ordularının ukrayna - besarabya bölgelerine akın yapıp köle edinmemesi üzerinedir...
Bonus: Neden hepsi Abdullah kızı?
hepsi abdullah kızı olarak yazıyor. devşirme ve cariyeler için abdullah oğlu/kızı deniyordu. yani sonradan müslüman olan gayrimüslimler için genel olarak baba adı olarak abdullah yazılıyordu.