Alfabemizin Sesi Olmayan Harfi Yumuşak G Nasıl Telaffuz Edilir?
yumuşak g telaffuzu
1) hece sonunda veya kelime sonundaysa ğ'den önce gelen ünlü uzatılır. (örnekleri fonetik alfabeyle vermek isterdim ama mümkün olmadığından yine harfle yazıyorum.)
örnek: dağdan: daadan, sığ: sıı
ama ğ'den sonra ön ünlü ( ince ünlü/ i,e,ü,ö) varsa, damaksıl kayıcı yani "y" sesi ğ'nin yerini alır.
örnek: eğlen: eylen
2) iki aynı ünlü arasında ise hiçbir harf duyulmaz.
örnek: sığınak: sıınak, uğur: uur
3) eğer bu iki aynı ünlü ön ünlü (ince ünlü/i,e,ü,ö) ise yine "y" sesi duyulur.
örnek: düğün: düyün
4) iki yuvarlak ünlü yahut bir yuvarlak ünlü ve biz düz ünlü arasında ise genellikle duyulmaz, bazen çift dudaksıl akıcı bir ünsüz ( bu bir tür w sesidir. dudakların ortası açık, yanları hafif kapalı, dudaklar dişlere temas etmeden söylenen "v" benzeri bir sestir.
örnek: soğuk: souk, soğan: soan / "bazen duyulur" dediğim diğer sesi harf olarak ifade etmem mümkün değil.
5) 'a+ğ+ı' seslerinin ard arda sıralandığı kelimelerde ya "a" sesi uzatılır, "ı" sesi hiç söylenmez yahut da 'ğ' sesinin yerine hiçbir ses gelmez.
örnek: ağır: aır, sağır: saır / ağır: aar, sağır: saar
6) ı+ğ+a sıralamasında "ı" sesinden sonra hemen "a" sesi duyulur. ğ harfini karşılayan bir ses yoktur.
örnek: sığan: sıan
7) ğ harfi, e ve i seslerinin arasında ise duyulmayabilir yahut "y" sesi duyulur.
örnek: değil: diyil, diğer: diyer / deil, dier
bir de bu durumda 'değil'e özel bir söyleniş var orada da "i" sesi uzuyor. değil: diil
kaynak: göksel, a. and c. kerslake 2005. turkish: a comprehensive grammar, london: routledge
peki yumuşak g neden var?
yumuşak g'nin varlığının sebebi türkçede eskiden var olup şu anda var olmayan artdamaksıl bir sestir. varlığının kanıtı ve sesi etkilediğini gösteren nokta da şudur:
ğ ile biten bir kelimeye ünlü ile başlayan bir ek gelirse, araya bir ünsüz girmez.
örnek: ağrı dağ-ı
eğer ğ ünsüz bir harfmiş gibi davranmasa, o halde ağrı [daası] dememiz gerekirdi. ama böyle denmediği için ğ sesini bazen ünsüz gibi algılamış olduğumuz ortaya çıkıyor.
Dönünce Sizi Aylarca TBT'siz Bırakmayacak Muhteşem Tatil Yerleri
Türkçede Genellikle Yanlış Yazılan Kelimeler
