Taylor Swift'in Bu Kadar Popüler Olmasının Arkasındaki Sebepler Neler Olabilir?
"Hit şarkısı yok?"
swift hakkında hala birileriyle kıyaslayıp "hit şarkısı yok" diyenler var. taylor’ın hit şarkıya ihtiyacı yok, piyasada adını duyurması için dans ettirecek şarkılar çıkarması gerekmiyor. kadının bütün olayı albümlerindeki başarısı. katy perry, rihanna, lady gaga vs. çok büyük hitler çıkarırlar, çok da başarılı işlerdir bunlar, farklı jenerasyonlara hitap ederler ama o şarkıların hangi albümde olduğunu, o albümde başka hangi şarkılar olduğunu bilenlerin sayısı yüzde bir oranında falandır. albümün spotify rakamlarında görürsünüz, hit şarkılar 1-2 milyar dinlenmiştir, diğer albüm şarkıları maksimum 50 milyon. aradaki fark bu işte. taylor’ın en sıradan albüm şarkısı bile 200 milyondur, albüm içinde dinlenme oranları dengelidir. çünkü albümün tamamı çok başarılıdır. herkese hitap eden bir şarkıcı değil kesinlikle, ama hitap ettiği kitle kadının bütün diskografisini ayrım yapmadan sever. diğer şarkıcıların dinlenme miktarları hep aynı şarkıyı dinleyen farklı kişilerden gelir, taylor’ın dinlenme miktarıysa onlarca hatta yüzlerce farklı taylor şarkısı dinleyen görece daha az bir kitleden gelir. yani önceden daha azdı belki ama yıllardır kalitesini bozmadığı için giderek büyüyen bir hayran kitlesine sahip. şu an da tartışmasız en popüler şarkıcı. sevmiyorsanız sevmiyorsunuzdur, ama balon demek de biraz komik oluyor.
swift'in hakkını yememek lazım
albümlerinde şarkılarını kendisi yazan ve besteleyen bir kadın. küçüklüğünden beri enstrüman çalan ve şiir yazan bir kızmış. en son midnights'ta jack antonoff ile çok iyi iş çıkardılar. lana da albüme destek verdi. o yüzden grammys'de lana'nın yanındaydı.
abd'de bu kadar seviliyor olmasını güçlü ve üretken kadın imajına ek olarak kuzey liberalleriyle güney country sentezi kimliğine bağlıyorum. elde gitar, beyaz tenli uzun sarışın güzel yüzlü bir kadın, hayalperest amerikan gençlerinin seveceği türden şarkı sözleri, pozitif imajları çağrıştırıyor. bu kızın arkasında öyle güçlü bir medya desteği yoktu, tamamen kendi tırnaklarıyla geldi buralara.
antik medeniyet mitolojilerinde insanlar nasıl antropomorfik tanrı ve tanrıçalardan etkileniyorsa şimdi de siyasetçilerden ve sanatçılardan etkileniyorlar. mesela günümüzde karşılığı müzler olabilir.
Neden bizde pek sevilmiyor?
swift ülkemizdeki dinozorların hiçbir şarkısını bilmediği, bu yüzden aldığı ödülleri ve popülaritesini anlayamadığı sanatçıdır. aşağıda birkaç cümlede bu sanatçıya doğru oluşan nefretin kendimce açıklayacağım.
kendi adını taşıyan ilk albümü 2006 çıkışlı olan bu kadın, 2012 yılında çıkardığı red albümü sonrası yükselişe geçmeye başladı. genel olarak romantizm temalı (aşk, aldatılmak vs..) şarkılar çıkartan bu kadın 2008-2015 yılları arasında henüz ergenlik çağında olan ve benzer duyguları yaşayan kadınların favori sanatçısı haline geldi. günümüzde bu kesim şuan 20-30 yaş aralığı bandında, dolayısıyla siz zaten 30+ yaşındaysanız kendisinin etkilediği kuşağı anlayamamanız çok normal. eğer global müzik endüstrisine biraz hakimseniz kendisinin kuzey amerika, güney amerika ve avustralya'da 30- yaş kadınların gözünde peygamber konumunda olduğunu biliyorsunuz. bu kadınların hepsi ergenlik yıllarından bu yana yaşadıkları tüm kalp kırılmaları, aldatma vs gibi olayları taylor swift şarkıları eşliğinde atlattılar. bu yüzden inanılmaz fanatik bir fan kitlesi ve bu kitlenin fanatikliğinin doğurduğu bir popülarite var.
ilgili kuşağın türkiye'deki konumu, türkiye'de cinselliğin değişmesi vb. konulu birkaç madde daha yazacaktım fakat yazarken size laf anlatmamın gereksiz olduğu kanısına vardım. overrated bulanlar özellikle kanada gibi kuzey ülkelerine sakın gitmesinler çünkü muhtemelen her yerde bu kadının şarkılarını duyacaksınız. yazı bu kadar.
Biraz daha detaylandıralım mevzuyu
mevcut şartlar göz önüne alındığında türkiye'de oldukça popüler olan şarkıcı. mevcut şartlar diyorum çünkü biz artık batı kültürünün kapsama alanında değiliz.
taylor swift'in bu kadar tartışılmasının nedeni insanların sürekli haberlerde ismini duymasına rağmen arka planında neler olup bittiğini bilmemesi. eurovision'dan çekildiğimiz dönemi hatırlıyor musunuz? bunun esas nedeninin yarışmanın kuralları, adaletsizliği ya da sahne şovlarının uygunsuzluğu değil; batı kültürü ile iplerin koparılması politikasıydı. her ne kadar gündeme yansımasa da aynı dönemde başta mtv olmak üzere yabacı müzik yayını yapan kanallar ya kapandı ya arka plana itildi. ödül törenleri ülke gündeminden düştü. hatta mtv avrupa ödülleri'nde “en iyi türk şarkıcı” diye bir dal vardı, belki hatırlasınız. ne oldu hiç düşündünüz mü? ülkedeki muhafazakârlık seviyesi ile batı kültürünün ülkeye girişi arasında ters orantı olduğu için türkiye artık mtv ödülleri'nin dışında kaldı.
“taylor, 2010'larda popüler olan bilmem ne şarkıcılarıyla aynı seviyede değil.”
aynı seviye olmak ne kelime, çok ötesine geçti. ancak 2014-2015 döneminden sonra batı kültüründe olup bitenden bizim haberimiz yok. edirne'den yukarısına berlin duvarı gibi görülmez bir duvar örüldü. sızan birkaç kırıntı dışında batı'da popüler olan hiçbir şey ülkeye yansımıyor. abd'de son haftalarda zirvede olan jack harlow'un lovin on me şarkısını kaç kişi biliyor? veyahut son yıllarda popüler olan isimler genel anlamda türkiye'de biliniyor mu sizce? geçen gün yapılan grammy ödülleri'nin adaylarını göz önüne alalım. sza, phoebe bridgers, doja cat, babyface, summer walker, olivia rodrigo, killer mike, billie eilish vs. kaçı biliniyor? belki bir iki isim, o da çok sınırlı kişi tarafından.
2014-15 dönemine kadar tv dâhil müzik kanallarında gördüğünüz ve aşina olduğunuz isimlerin katıldığı ödül törenlerini izler, ertesi sabah da haberlerini görürdünüz. şimdi ne müzik kanalı var ne de ödül törenini yayınlayan bir kanal. direkt üçüncü aşamaya geçildiği ve sadece haberlerde isimler görüldüğü için “nasıl bu kadar popüler” muhabbeti dönüyor. henüz medya oluşumları ilk ikisi gibi kesilmedi de ondan. yakında o da kesilir, ha işte o zaman hiç isimleri bile görmezsiniz.
“taylor'ın hiç hit şarkısı yok.”
mümkün mü böyle bir şey? şunu akıl alıyor mu? en basit tabirle youtube'da kanalına gir, 3 milyar (milyon değil, milyar) izlenme almış şarkılar göreceksiniz. senin ülkenin kapsama alanına girmemesi hit şarkısı olmadığı anlamına gelmez.
batı kültürü ile ipleri kopardığımız için dünya genelinde ünü her yere yayılmış, mars'a ulaşmış isimler artık “bir zahmet” bizim ülkeye geliyor. başka bir deyişle, dünya genelinde istatistik tabloları hazırlarlar ve ortadoğu, sahra altı afrika ve kutuplar veri alınamadı anlamına gelen gri renke olur ya, biz o kısımdayız. batı kültürü ile içli dışlı olmak zorunda mıyız? gelmesi mi daha iyi, gelmemesi mi? gelsin ama tercihi biz mi yapalım? bunlar farklı başlıkların tartışma konusu.
mevcut durum ise özellikle 2000-2015 arasında türkiye'de fazlasıyla yer bulan batı kültürü alttan alta izlenen politikalarla bitirildi ama eurovision dışında konuşulmadı. 2000-2015 döneminde olduğu gibi şarkıcılar artık sürekli televizyonlarda, radyolarda, dergilerde gözümüze sokulmuyor. cnbc-e, e2, mtv gibi batı kültüründe popüler olan dizi ve şarkılar onlarla aynı dönemde ülkemize sunulmuyor. dizi ayağını netflix vb. platformlar kısmen yürütüyor ama yabancı dizilerin eskisi gibi türkiye'de popüler olmadığı anlaşılmıştır zaten. müzik ve kitap ayağı ise dibe vurdu. spotify'ın yıl sonu türkiye listesine iki yabancı şarkıcı zar zor giriyor (biri zaten taylor). hatırlarsanız eskiden new york times best-seller listesindeki popüler kitaplar bizde de aylarca konuşulurdu. adam fawer'ın olasılıksız veya dan brown'ın da vinci şifresi gibi ülke gündemine oturan, hatta türk medyasına röportaj verecek kadar bilinen yazarlar vardı. her ne kadar laf edilse de alacakaranlık, açlık oyunları, grinin elli tonu gibi kitap ve film serileri ülke içinde bilinirdi. şu an ny times'ın en çok satanlar listesinde kimler var biliyor muyuz mesela? artık batı kültürü ile kopmalar olduğu için yabancı kitapların çevirisi yapılsa dahi eskisi gibi okunup konuşulmuyor.
taylor'ın meselesi de bu. dünya genelinde dehşet bir popülaritesi var. öyle ki, kapsama alanına girmeyen ve veri alınamayan ortadoğu ve sahra altı afrika'nın bile sınırlarını zorlayarak içeri giriyor artık. bu başlıktaki bitmek tükenmez bilmeyen tartışma bizatihi bunun örneklerinden biri.
şu bir gerçek, taylor abd'de hep popülerdi ancak kariyerine country müzik ile başladığı için, dünyaya batı müziğini ihraç eden mtv'de çok az yer alıyordu. pop müziğe geçip dünya geneline yayılması ile batı kültürünün ülkeden kovulması aşağı yukarı aynı döneme denk geldi. hayır, beyaz ve amerikan demokrat olduğu için bu kadar gündem değil. ünlüler dünyasının büyük çoğunluğu beyaz ve amerikan demokratlardan oluşuyor zaten. başarısını ve ödüllerini satın almadı. alınacak bir şey olsa diğerleri de almaz mıydı? bunların hepsinin milyon dolarları var. yaptığı şarkılar birbirine benzemiyor. 10 albümü olan birinin iki şarkısı üzerinden karar verilebilir bir şey mi bu? playlist bir gecede ünlü olmadı. kadın yaklaşık 18 yıldır piyasada. müziği kötü değil. sadece eskiden medya kanalları aracılığıyla dinleyip aşina olduğunuz batı kültürü türkiye'de etkisini kaybettiği için o kültürün müziğine yabancılaşma oldu. kitaplarda olduğu gibi.
sadece o da değil. batı kültürünün şu an gündemde olan isimlerini bilmediğimiz gibi beklentiler de değişmiş. mesela önceden şarkıcılardan dünyayı kurtarmaları, savaşları bitirmeleri ya da ekonomiye çözüm bulmaları isteniyor muydu? bizde şu an öyle bir beklenti var. ilginç.
buna rağmen ilk başta belirttiğim gibi, taylor şu an türkiye'de çok popüler. sosyal medyada sürekli gündemde. düzenli ve tutarlı müzik listelerimiz yok, olanda da artık yabancı şarkıcılar olmuyor ama cd/plak satan sitelerde her zaman ilk sıralarda. büyük şehirlerde hemen hemen her ay taylor swift geceleri düzenleniyor.
şunu tekrar hatırlatmak lazım. batı kültürünün bu kadar nüfuz etmesi gerekiyor mu veya tercihi birey mi yapmalı bunlar ayrı tartışma konusu ancak şu başlıkta dönen muhabbet komediden başka bir şey değil.
Derleyip toparlarsak
+ başarılı bir iş kadını.
+ albüm sanatçısı.
+ şarkı yazarı. hikayelerini kadın gözüyle kendi yazıyor. erkeklerin kadınlar için yazdığı şarkıları söylemiyor.
+ country kökenli olduğu için, şarkılarını gitarla çalıp söyleyebilen ve ortaya dinlenilebilir bir müzik çıkarabilen türde bir müzisyen. sanılanın aksine bu pop yıldızları arasında bol bulunan bir şey değildir.
+ erotizmi dozunda kullanıyor. rihanna, shakira, j-lo, katy perry, beyonce vb. tüm büyük kadın pop yıldızları içinde en az seks satan taylor swift.
+ tek tük woke'a kaçan işleri, söylemleri olsa da (ki o kadarını yapmasa şu zamanda en tepelerde var olamazdı) genel olarak dozunda liberal.
bu yönleriyle k-pop gibi felaketlere göre kız çocukları ve ergelere yönelik nispeten daha zararsız bir "idol" alternatifi olduğu söylenebilir. kız çocukları en azından şarkı sözlerini, anlatılan hikayeyi anlayabiliyor ve empati kurabiliyor. içerik olarak da kötüye yönlendiren bir şey yok. koca koca adamların bu kadar eleştirmeleri bana göre yersiz.
TIME'ın 2023 Yılının Kişisi Seçtiği Müzik İnsanı Taylor Swift'in Hayatı
