Tarihe Yön Veren Ünlü Filozofların Çoğu Neden Ege Kıyılarından Çıktı?
yunan yarımadasının en eski halkı akalardır
m.ö. 1300'lerden itibaren avrupa anakarasında baş gösteren kıtlık nedeniyle önce iliryalılar doğu avrupa'dan güneyde italya civarına ve balkanlar'dan da dorlar, güneyde yunan yarımadasına göç hareketi başlatır. batıdan doğuya başlayan 200 yılı aşkın geniş çaplı göç hareketiyle birlikte gerek akalar, gerek dorlar ve gerekse ege'deki ada uygarlıkları ege'nin karşı tarafına yayılım gösterirler.
akalar dorlara göre daha az savaşçı olan ve özgür düşüncenin egemen olduğu, düzenli orduları olmayan polis(şehir devleti)lerden ibarettirler ve ege kıyılarında antik dönemin en güzel şehirlerini inşa ederler, amfitiyatrolar kurarlar. ve günümüze güzel tarihi miraslar bırakırlar. lakin bu ege şehirlerinin önemli bir kısmı da yine dorlar ve çeşitli ada uygarlıkları tarafından kurulurlar.
bu arada az evvel bahsettiğim göç dalgası o dönemde bilinen dünyanın neredeyse 1/5'ini kapsar ve olay hititlerin zayıflayıp yıkılmasına değin sürer
bu devasa kavimler göçü kitabi bilgi olarak dor istilası, ege göçleri veya deniz kavimleri göçü olarak geçer. yeni yaşam kaynakları bulma çabasındaki bu hareket yalnızca 2 asır içerisinde tarihe şu kilometre taşlarını hazırlar.
doğuya ve güneye gerilemek zorunda olan hititler'in ramses ile savaşı ( mö 1274'te kadeş savaşı), ardından 100 yıl içerisinde zayıflayarak yıkılması, okur yazar oranının düşmesi ve yazının kullanımının azalmasıyla başlayan karanlık çağ.
akaların komşu ülkelerine yayılmasının bir sonucu olarak truva savaşı, yunan mitolojisinin gelişmesi.
ilerleyerek mısır'a kadar giden deniz kavimlerinin m.ö. 1225'lerde mısır önlerine kadar gelerek en sonunda firavun merneptah tarafından mağlup edilmeleri. merneptah'ın bu savaş anısına yaptırdığı bir zafer steli yaptırır ve stelin son iki satırında, önceden kenan'da(filistin toprakları), aralarında aşkelon, gezer, yanoam ve israil halklarının da bulunduğu birçok halka karşı kazanılan zafer aktarılmıştır. ilk kez siyasi bir güç olarak israil adı tarihe yansır.
iyonya, roma, fenike, girit ve tabii ki yunan gibi uygarlıklar kuruldukları dönem coğrafi konum, tarıma elverişsiz toprak gibi sebepler ile kolonicilik faaliyetleri ile deniz ticaretine yönlenmeleri sonucu oluşan yüksek refah seviyesinin önemli bir sonucudur
bunun yanında özgür düşünce ortamı, çağa uygun demokrasi ve ön asya ticaret yollarının üstünde bulunmaları da günümüzde hala düşüncelerini anlamaya çalıştığımız tales, pisagor gibi bilim ve düşünce adamların çıkmasına olanak sağlamıştır.
günümüzde her ne kadar teknoloji gibi bir devrimin yanında basite indirgenecek sebepler olsa bile o zamanlar bulunmaz nimetti tabi. kaldı ki günümüzde hala bu şartların devam ettiğini, edeceğini sanıyorum. hangimiz gelişmiş bir x ülkesinde özgür düşünce ortamının olmadığını görmüş olabilir, tartışılır.
antik yunan filozoflarını doğum yerlerine göre özet geçersek
thales: miletli thales diye anılıyor. ilk filozofumuz aydın iline bağlı balat köyünden. köy bafa gölüyle ege denizi arasında kalıyor. hayatı boyunca da bolca atina senin, mısır benim geziyor.
anaximander: yine doğma büyüme miletli. karadeniz taraflarında bir milet kolonisinde yöneticilik ya da sürgün hayatı yaşarken ölüyor.
anaximenes: miletli. anaximenes of miletus diye anılıyor.
heraclitus: efes'te doğdu ve büyüdü. babası şehrin yöneticisiydi. biraz da asosyal olduğu rivayet ediliyor.
pythagoras: bildiğin pisagor. samos adasında doğmuş ki hemen kuşadasının karşısında. burada eğitim alıyor. uzun yıllar mısır'da yaşıyor.
socrates: atina'ya yakın bir yerleşim olan alopeke'de doğduğu sanılıyor. hayatı da askerlik dönemi haricinde genellikle atina'da geçiyor.
platon: atinalı zengin bir ailenin çocuğu. atina akademisinin kurucusu
aristoteles: makedonya'da doğdu, atina'da eğitim aldı.
democritus: trakya'da selanik yakınlarında abdera'da bir iyon kolonisinde doğdu. kendisine miletli dediği de rivayet ediliyor. babasının pers imparatoru xerxes'le bağlantısından dolayı çok zengin bir yaşam sürüp bilinen dünyanın çoğunu hindistan ve mısır dahil dolaştı.
anaxagoras: izmir ilçesi urla'ya yakın klazomenai'de doğdu. hayatının büyük kısmı atina'da geçti.
xenophanes: colophon, yani izmir'in menderes ilçesinden. bütün yunan şehirlerini dolaşıp durdu.
