Sonbahar Ekinoksuna En Yakın Dolunay Neden Hasat Ayı Olarak Anılıyor?

harvest moon´un (hasat ayı) gelmesine iki hafta kala, astronomik olarak bu ayın nedeni ve anlamı şöyledir.

yıl boyunca meydana gelen tüm dolunaylar için isimler vardır. çoğunlukla amerikan kültürüyle ilişkilidir. ancak hasat ayı diğerlerinden biraz farklıdır. blue moon da biraz öyledir. ancak harvest moon içine düştüğü ay'a değil, sonbahar ekinoksuna yakınlığına dayanır. harvest moon zamanı, birkaç akşam boyunca, ayın doğuşu gün batımından hemen sonra gelir. bu, akşamın erken saatlerinde bol miktarda parlak ay ışığının olduğu anlamına gelir ve tarih boyunca, yaz aylarında yetiştirilen mahsullerini hasat eden çiftçilere geleneksel bir yardım olmuştur. bu nedenle "harvest moon" (hasat ayı) denir.

her yıl ortalama olarak 12'den biraz fazla tam ay döngüsü vardır (sinodik bir ayda yaklaşık 29.53 gün vardır.) hasat ayı diğer aylar gibi değildir. ay, genellikle yıl boyunca, her gün ortalama 50 dakika daha geç doğar. bununla birlikte, hasat ayı içindeki birkaç gece boyunca, ay neredeyse birçok coğrafi bölgede aynı anda yükseliyor gibi görünür: sadece 25 ila 30 dakika sonra kuzey abd'de ve sadece 10 ila 20 dakika sonra kanada ve avrupa'nın kuzeyinde yükselir. normalin neredeyse yarısı kadar daha az bir süredir bu.

bu, ayın yörüngesi ile dünya'nın ufku arasındaki sığ açı nedeniyle olur ve ay, bir önceki güne göre daha az gecikmeyle doğar. (güney kutbu için tam tersi geçerlidir.) ek olarak, hasat ayı gün batımında doğar ve aradaki gecikme farkı yıllık minimumda olduğu için arka arkaya birkaç gece gün batımına çok yakın doğar. neredeyse arka arkaya birden fazla gece dolunay varmış gibi görünebilir. neden? oniki takımyıldız (diğer adıyla zodyak takımyıldızlar grubu), ay'ın görünüşte seyahat ettiği takımyıldızlar bandıdır. oniki takımyıldız bandının sonbaharın başlangıcında dolunayın hareket ettiği bölümü, doğu ufku ile en sığ açıyı oluşturan bölümdür. birbirini izleyen gecelerde ay'ın yörüngesi o sırada ufka daha yakın olduğu için, açısal olarak çok bir değişiklik göstermez ve dünya ile ay olabileceği en senkronize duruma girmiş olur.

ay, dolunaydan birkaç gece önce ve sonra (yaklaşık 23 derece kuzey enleminde) 42 dakika kadar kısa bir süre sonra doğabilir, bu da sonbahardaki hasat zamanında ekstra ışık anlamına gelir. bununla birlikte, ay son dördüne ulaştığında, tipik 50 dakikalık gecikme periyoduna geri döner.

ilkbaharın başlangıcında bunun tersi geçerlidir. dolunay, oniki takımyıldız´ın doğu ufkuna göre en dik açıya sahip bölümdedir. ilkbahar ekinoksuna en yakın dolunayı kapsayan birkaç gün boyunca, ayın doğuşundaki gecikme 75 dakika kadardır (42 derece kuzey enleminde).

ay'ın yörünge hareketi (dünya'nın güneş etrafındaki daha büyük yörüngesiyle birleştiğinde) onu geceden geceye oniki takımyıldızları arasında daha doğuya doğru taşır. normalde ayın doğuşunda, ay gök üzerinde belirli bir yer kaplar. dünya 24 saat sonra tekrar bu noktaya döndüğünde, ay yaklaşık 12 derece daha doğuya doğru hareket etmiştir ve bu yüzden dünya'nın ay'a doğru dönmesi ve böylece "doğması" ortalama 50 dakika daha uzun sürer. tüm bunların sonucu, ay'ın her gün aynı saatte doğmamasıdır.

harvest moon`un ne olduğunu ifade etmenin başka bir yolu da şöyledir. dünya'nın kuzey yarımküresindeki gözlemciler için, bir nesne gökyüzünde ne kadar kuzeydeyse, gökyüzünde o kadar uzun bir yay çizer ve ufkun üzerinde o kadar uzun süre görünür. bu nedenle, hasat ayı zamanında ay'ın her gece hızla kuzeye doğru ilerlediğini söylemek, beklenenden daha erken bir şekilde yükselmeye devam edeceği anlamına gelir. bu neredeyse önceki geceyle aynı zamana denktir.

her gece "neredeyse aynı saatte" ne kadar neredeyse aynı? bu enlemlere göre değişir; ne kadar kuzeyde olursanız, oniki takımyıldızların açısı ufkunuza göre o kadar sığ olur. kuzey avrupa'nın çoğunda, hasat ayı her gece 25 ila 30 dakika sonra doğar. güneye gittikçe etki daha az fark edilir. ancak kuzeye gitmek, hasat ay'ını daha aşırı hale getirir. ne kadar kuzeyse o kadar etkili bir harvest moon var demektir.

hasat ayı'nın her gece sadece 10 ila 20 dakika sonra doğduğu avrupa'da (ortalama yaklaşık 50 derece kuzey enlemi), tam da günlerin hızla kısaldığı ve güneş'in çok erken batıyor olmaya başladığı bir zamanda, hasat ayı'nın, hasadın yapılabileceği saatleri uzatmak için gelmesi bir nimet gibi görünmüş olmalı. ismi de zaten buradan geliyor.