Şiir Sanatında ve Şairler Arasında Belirleyici Olan Kritik Özelliklere Göre En Büyük Üç Türk Şairi
aslında kitap okuyan herkesin birer "şair" olduğu bir ülkede en iyi şairi tartışmak abestir diye düşünüyorum. ama yine de kendi öznel değerlendirmemi yapayım:
1- en iyi şair kısmına yanıt verebilmek için, öncelikle şiiri hangi perspektifte ele alacağınıza karar vermeli. halk şiiri mi, klasik (divan) türk şiiri mi, yoksa batı tarzı "modern" türk şiirini mi kıstas almalı? çünkü kıstas alacağınız döneme göre yanıt değişecektir. aksi halde yunus emre ile edip cansever nasıl ve neye göre kıyaslanabilir?
2- ikinci önemli nokta ise, şiirde hangi unsuru öne çıkarmalı? lirizme mi bakmalı, teknik unsurlarına mı (kafiye, ölçü, aliterasyon vs) yoksa özgünlüğüne mi? sözgelimi, bence şiirin en temel unsuru lirizmdir ve türk edebiyatında lirizme en uzak şairlerden biri orhan veli kanık'tır. dolayısıyla lirizm açısından bakacak olursak, orhan veli kanık büyük bir şair değildir. peki öyleyse nedir onu büyük yapan? yenilikçi anlayışı, şiire sokak dilini katması ve şiirde anlamı ön plana çıkartan mizahi üslubudur.
3- üçüncü önemli nokta ise, kendisinden sonraki şair ve yazarlar üstünde bıraktığı etkiye bakılmalı. örneğin, daha yaşadığı dönemde şair-i azam unvanını alacak kadar efsaneleşmiş olan abdülhak hamid tarhan, günümüzde çağdaşları tevfik fikret veya ahmet haşim kadar itibar görmemektedir. haliyle, şimdilerde pek bir itibar gören küçük iskender, birhan keskin ve didem madak gibi şairlerin ebediliğini biz sıradan okurlar değil, edebiyat ve sanat üstünde bıraktığı etkiler belirleyecektir.
dolayısıyla, eğer en iyi türk şairi gibi iddialı bir işe girişiyorsanız, şiire pek çok farklı açıdan yaklaşmak ve iddianızın altını doldurmak durumundasınız.
ben de kendimce en iyi türk şairlerini doğum tarihlerine göre listeleyeyim
1-fuzuli
onun büyüklüğünü anlamak için arapça ya da farsça yoğunluklu şiirlerini anlamak gerekmiyor. şiirlerinde öylesi ahenk var ki, sanki saz çalınır kulağınızın dibinde. öylesi lirik ve müzikal bir dili var. dolayısıyla şiirde anlam arama gafletine düşmeyen her okur için fuzuli dünyanın en iyi şairlerinden biridir. hatta şiirde müzikaliteyi öne çıkaran efsane fransız şair paul verlaine, eğer fuzuli'yi orijinal dilinden okuyabilseydi, muhtemelen onu en büyük şair bile ilan edebilirdi. nasıl etmesin? şu dizelerdeki ahenge bakar mısınız:
beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı?
felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı?
....
değilim ben sana mâil sen ettin aklımı zâil.
bana ta’neyleyen gaafil seni görgeç utanmaz mı?
fuzûlî rind-i şeydâdır hemişe halka rüsvâdır,
sorun kim bu ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mı?
2- yahya kemal beyatlı
yirminci yüzyıl türk şiirinin en büyük birkaç isminden biri. hatta birçok eleştirmene göre hala en büyüğü. klasik türk şiiri ile yeni şiiri harmanlamaya çalıştığı şiirleriyle adeta devrim yaratmıştır. kendi dönemini ve sonrasını bu derece etki eden şair çok azdır. üstelik hayattayken şiir kitabı çıkartmadığı halde. benim en çok sevdiğim yanı ise, tıpkı fuzuli'de olduğu gibi, şiirlerindeki ahenktir. çünkü az ve öz yazan bir şairdir. en uyumlu sözcüğü bulana kadar o şiiri bekletir. mükemmeliyetçi zihniyette biridir. ayrıca başta nazım hikmet ve ahmet hamdi tanpınar olmak üzere, türk edebiyatının en iyi şairlerinin de bizzat hocalığını yapmıştır.
akşam musikisi
kandilli'de, eski bahçelerde,
akşam kapanınca perde perde,
bir hatıra zevki var kederde.
artık ne gelen, ne beklenen var;
tenha yolun ortasında ruzgar
teşrin yapraklarıyla oynar.
...
gözlerinden uzaklaşınca dünya
bin bir geceden birinde güya
başlar rüya içinde rüya.
3- nazım hikmet
serbest ölçüyü şiirimize katarak modern türk şiirinin kurucusu olmuş, hem biçim hem de içerik açısından devrimsel yeniliklere girişmiş olan nazım hikmet, belli başlı bütün dünya dillerine çevrilen yapıtlarıyla türk şiirinin de dünyadaki en tanınmış ismidir. şiirlerindeki toplumsal ve mertçe ifadeyle attila ilhan ve ahmed arif'i, lirik aşk dizeleriyle cemal süreya ve diğer ikinci yeni şairlerini, teknik özellikleriyle orhan veli ve garip akımı'nı derinden etkileyen nazım hikmet, hiç kuşkusuz en iyi birkaç şairimizden biridir.
seni düşünmek güzel şey,
seni düşünmek ümitli şey,
dünyanın en güzel sesinden
en güzel şarkıyı dinlemek gibi bir şey...
fakat artık ümit yetmiyor bana,
ben artık şarkı dinlemek değil,
şarkı söylemek istiyorum.
ABD'de, Siber Zorbalık İçin İlk Eyalet Yasasının Oluşturulmasına Sebep Veren Ölüm: Megan Meier
