Sektörün İçindeki Birinden: Pırlanta Satın Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler
pırlanta alırken dikkat edilecek hususlar, detaylı bir şekilde anlatmaya karar verdiğim hususlardır. kazık yemeden önce okuyunuz zira bilmediğiniz şeyi alıyorsanız kazık yeme olasılığınız oldukça yüksektir. dolar kuru pek pırlanta almaya müsait olmasa da biz bilgiyi bırakalım siz kesenize göre alışverişinizi yapın.
ilk bölüm
rapaport kelimesini pırlanta alışverişi yapmış bir çoğunuz duymuştur. pırlanta alırken olmazsa olmaz rehberiniz budur. ancak yazan fiyatlar her zaman olaması gereken fiyatlar değildir.
peki nedir bu rapaport?
pırlanta için tavsiye edilen satış fiyatı listesidir. fiyat kriterini boyut, renk, berraklık ve kesim şekli (round - pearl) yönünden verir. ancak fiyat içerisinde kesim kalitesine dair ibare bulunmaz bunlar daha çok alanın - satanın yorumuna kalmıştır.
listede bulunan sayılar x 100 usd olarak paraya çevirilir.
örneğin elimizde bulunan 0.50ct'lik pırlantanın listede bulunan renk - berraklık karşılığında 50 yazıyor ise bu karat fiyatı 5.000 usd demektir ki bu da elimizde bulunan taşın rapaport fiyatı 2.500 usd demektir.
her fiyatı yayınlanan üründe olduğu gibi bu fiyat daha önce de bahsettiğim gibi tavsiye edilen satış fiyatıdır. bu fiyat içerisinde genelde toptancı ve mağaza karı dahil olmak ile birlikte belli şartlarda koleksiyon değeri olan taşlar için fiyat bu listede bulunan fiyatın üzerine çıkacaktır.
yüksek meblağlı alım yapan toptancılar bu fiyattan %60'a kadar ucuza taşı alabilir. 1 milyon dolarlık taş sipariş eden toptancı ile 50 milyon dolanlık taş sipariş eden toptancı asla taşı aynı fiyata almaz. üretici ve mağazaya satış fiyatı ise liste fiyatından %25 ila % 40 aşağı olabilir.
belli boyutlarda olan yüksek renk ve berraklıktaki taşların paraya çevrilmesi zordur. en iyisi olsun diye listede tepelere oynama yarışına kapılmayın.
örneğin: bundan bir kaç yıl önce rapaport fiyatı 96.000 usd olan bir taş satılmak üzere tarafıma getirildi. bu taş 2.27 karat (yanlış hatılıyor olabilirim) d renk ve if berraklığında yani listenin en üst sırasındaydı.
bir müşterim bu taşı sipariş ettiğinde fiyatı kolaylıkla 120.000 usd'lere kadar çıkarabilir ve kolayca satabilirdim ancak dolaşımda bulunan taşlar için bu kadar berraklık ve yüksek renk tercih edilmez.
bu taş 10 karat ve üzeri olsa koleksiyon değeri taşıyabilecek seviyelere ulaşmış olacaktır ve kolayca değerinde alıcı bulacaktır ancak bu haliyle liste fiyatı 96.000 usd olan bu taşı piyasada ben de dahil 35.000 usd'ye hiç birimiz satın almadık. belki o sıra bir evlenme teklifinde bulunacak olsam o fiyata kaçırmazdım ancak müşteri kitlesi çok sınırlı olan bu taşı kimse alıp bekletmez. sizler de öyle yapın.
2.27'lik if d taşı almaktansa herkes 5 karatlık g-h vvs1-2 taşı tercih eder ve emin olun aradaki renk ve berraklık farkını saçma sapan bir montür yaptırmadığınız sürece son kullanıcı anlamaz.
konudan saptık, rapaport'a dönecek olursak bu liste firma tarafından belli abonelik ücretleri karşılığında günlük, haftalık ve yıllık olarak yayınlanır. internet ortamında kolay kolay güncel listelere ulaşamazsınız (biraz da sizin yeteneklerinize kalmış, ben haftalık olarak güncel listeyi ücretsiz alıyorum) ancak bunun için üzülmenize gerek yok öyle aman aman fiyat değişiklikleri olmaz taş fiyatlarında. 1 yıl öncesinin listesi ile hesap yaparsanız dünyaları kaybetmez veya kazanmazsınız.
ikinci bölüm
rapaport'un ne olduğunu biliyoruz. peki rapaport'ta neyin fiyatına bakacağımızı nereden bileceğiz?
işte bu durumda devreye 4c giriyor.
4c pırlantaların fiyatlandırılmasında kullanılan değerlendirme kriterlerinin bütününe verilen isimdir.
değerlendirmeler beyaz ışık altında ve 10x lup aracılığı ile yapılır. bu değerlendirmelerin toplandığı rapor sertifika (pırlanta sertifikası) olarak adlandırılır ve ancak gemolog olanların imzaladığı sertifikalar geçerli kabul edilir.
cut: kesim
ham elmasın pırlantaya dönüştürülürken kesilmesi sırasında ortaya çıkan oranların değerlendirilmesi ve notlandırılmasıdır. 4c analizi sırasında en çok hassasiyet gerektiren ve fiyatı etkileyen kriter budur.
excellent - very good - good - fair - poor şeklinde notlandırılır.
bazı sertifikalarda değerlendirme üçlü bir dizi olarak yazılır.
örn: excellent - excelent - excelent bu taşın mükemmel bir kesime sahip olduğu anlamına gelir. 3ex diye adlandırılır.
excelent kesimli bir taş en iyi ışık kırılmasını ve parlaklığı vermek üzere belli oranlarla kesilmelidir. bu oranların dışına çıktıkça taşın parıldaması ve göz alıcılığı azalacak ve değerlendirmede alt sıralara doğru kayacaktır.
gia - pırlanta anatomisi
resim üzerinden gidersek excelent kesim bir taşın külahı sivri olmalıdır, üst yüzeyin kemere oranı %54-57 aralığında,
kemerden üst yüzeye olan eğim %34-35 aralığında,
kemerden külahın ucuna olan eğim %40,6 - 41 aralığında,
külah derinliği toplam derinliğin %61'i ile %62,5'i aralığında,
kemeri mümkün olduğunca ince olmalıdır.
taşın her bir alanı simetrik olmalıdır.
clarity: temizlik
lup ile bakılan taşın içerisinde bulunan pikelerin görünülebilirliklerinin notlandırılmasıdır.
flawless (fl) - internally flawless (if) - very, very slightly included (vvs1 ve vvs2) -
very slightly included (vs1 and vs2) - slightly included (si1 ve si2) - included (i1, i2, and i3) şeklinde notlandırılır.
fl: bazı sertifikalarda loupe clean şeklinde de adlandırılır. profesyonel bir göz ile incelenen taşta 10x lup ile herhangi bir pike görülmemesi durumudur. mikroskop ile bakıldığında pike bulunabilir ama bu değerlendirmede kullanılmaz.
if: ancak profesyonel bir gözün 10x lup eşliğinde ve uzunca incelemesi ile tespit edebileceği kadar küçük pike bulunması.
vvs1 - vvs2: profesyonel bir gözün dahi 10x lup ile bulmakta zorlanabileceği boyutlarda pike bulunması.
vs1 - vs2: lup ile kolayca görülebilen çıplak gözle görülemeyen, yine ufak boyutlu pikelerin bulunması.
si1 - si2: lup ile çok kolay görülebilen, bazı durumlarda çıplak gözle dahi tespit edilebilen pikelerin bulunması.
i1 - i2 - i3: taşın parlaklığını dahi etkileyecek düzeyde pikelerin bulunması.
carat: karat ağırlığı
taşın ağırlığını belirten ölçü birimidir. 1 karat 200 miligram olarak tanımlanır. taşın kesiminde problem olması durumunda 3 karatlık bir taşın taç kısmı (kemerin üst kısmı) 4 karatlık bir taşın üst kısmından daha büyük olabilir. bu taşın parlaklığını etkilemekle birlikte yurdumuzda tüketicinin gösteriş merakı nedeni ile tercih edilebilen bir taş türüdür.
doğan görünümlü şahin kullanmak isteyenlerce satın alınır.
color: renk
taşımızın rengini belirten değerlendirme ölçüsüdür.
d'den z'ye kadar harfler ile notlandırılır. laboratuvarların sahip olduğu master set'ler ile karşılaştırılarak kolayca notlandırılır.
ek olarak pembe, mor, kahverengi, mavi, yeşil gibi yüksek fiyatlı renklere sahip ve siyah gibi düşük fiyatlı renklere sahip taşlar da olabilir.
lazer ile renklendirilmiş taşlar da mevcuttur bunlar genelde pikesi çok olan taşların renklendirilmesi ile yapılır ve çok daha değersizdir.
kahverengi pırlanta önceleri atık olarak değerlendirilirken müthiş bir pazarlama başarısı ile şampanya (champagne) ismi ile anılmaya başlanarak yüksek fiyatlı renklerin arasında yerini almıştır.
gia tarafından yayınlanmış aşağıdaki video renk konusunu daha kolay anlamanızı sağlayacaktır.
renk skalası videosu
not: hrd antwerp'in web sitesinde konunun meraklılarına yardımcı olacak dökümanlar mevcut. buyrunuz.
Tek Taş Yüzük Alacaklara Tavsiyeler
