Seçmenlerin Tercih Sıralamalarının Dikkate Alındığı Seçim Yöntemi: Condorcet Paradoksu
fransız matematikçi ve filozof marquis de condorcet tarafından geliştirilen bu paradoks hayli ilginç ve bence çok daha doğru sonuçlar ortaya çıkardığı için çok değerlidir.
şimdi bir seçim yapıldığını düşünün
adaylar:
a partisi
b partisi
c partisi
d partisi ve
e partisi olsun.
oy kullanan kişi sayısı 100 kişi olduğunu varsayalım. klasik bir demokratik seçim yapıldığında sonuçlar aşağıdaki gibidir
a partisi: 22 oy
b partisi: 21 oy
c partisi: 20 oy
d partisi: 19 oy
e partisi: 18 oy
seçim sonuçlarına göre kazanan salt çoğunluğu elinde bulunduran a partisidir.
peki ya seçim şöyle yapılsaydı
seçimde, seçmenlere tek bir adayı değil de adaylar arasında ilk tercihinden son tercihine göre bir sıralama yapılması istenseydi sonuç ne olurdu acaba?
sonuçların şöyle çıktığını varsayalım:
22 seçmenin aday sıralaması: a > c > e > d > b (yani 22 seçmenin ilk tercihi a, ikinci tercihi c, üçüncü tercihi e, dördüncü tercihi d, beşinci ve son tercihi b)
21 seçmenin aday sıralaması: b > c > d > e > a
20 seçmenin aday sıralaması: c > d > b > e > a
19 seçmenin aday sıralaması: d > c > e > b > a
18 seçmenin aday sıralaması: e > c > d > b > a
şimdi bu seçim tablosuna bakınca ne görüyorsunuz?
çoğunluğun ilk tercihi (oyların % 22'sini alan) olan ve aynı zamanda seçmenlerin % 78'i için sıralamada son sırada olan a partisi birinciliği kazanıyor!!! ( dikkat edilirse 78 seçmen a partisini tercih sıralamasında son sıraya koymuş durumda) alın size demokrasi yalanı, alın size günümüz siyasetindeki seçimlerin özeti. oy verenlerin % 78'nin en nefret ettiği parti seçimi kazandı.
marquis de condorcet diyor ki
benim ilk tercihim ne kadar önemliyse, ikinci tercihim de önemlidir, üçüncü tercihim de önemlidir ve en önemlisi en az ilk tercihim kadar önemli olan son(olmasını en istemediğim) tercihim de önemlidir.
sıralama sonuçlarına göre condorcet yöntemi ne göre seçimin galibi kimdir?
bu yönteme göre ikili karşılaştırma yapmak yeterli:
22 seçmenin aday sıralaması: a > c > e > d > b
21 seçmenin aday sıralaması: b > c > d > e > a
20 seçmenin aday sıralaması: c > d > b > e > a
19 seçmenin aday sıralaması: d > c > e > b > a
18 seçmenin aday sıralaması: e > c > d > b > a
seçimin galibi c partisidir; c seçeneği a seçeneğiyle karşılaştırıldığında 78 kişinin sıralamasında c seçeneği, a seçeneğinden öndedir, b seçeneğine karşı 79 kişinin sıralamasında öndedir, d seçeneğine karşı 81 kişinin sıralamasında öndedir, e seçeneğine karşı da 82 kişinin tercih sıralamasında daha öndedir, yani kendisi dışındaki her seçeneğe karşı bir(fazla) çoğunluğun desteğini almaktadır. bundan dolayı da c seçeneği tercihi condorcet galibidir
seçimlerin eleme usulüne göre yapıldığını varsayarsak da ilk elenen a partisi ki ilk tercihimizin sorgulandığı seçimde en yüksek oy alan partidir, ikinci elenen b partisi ki b partisi ilk tercihimizin sorgulandığı seçimde en çok oy alan ikinci partidir, olacaktı.
düşünsenize, ülkemizde siyasi seçimler bu sistemle yapılıyor olsaydı nasıl bir sonuç ortaya çıkardı acaba? bence eğer böylesi bir seçim sistemi uygulansaydı, kimse en nefret edilen olmayı istemezdi. siyasiler, 'aman beni destekleyenler bana yeter' gibi bir düşünceyi benimseyemez, sadece kendi taraftarlarını değil, tüm seçmeni düşünerek söylemlerini ve politikalarını geliştirmek zorunda kalırdı. en azından siyasi dile çok dikkat edilirdi, iki manyağın oyunu daha alacağım diye saçma sapan sivri çıkışlar yapılamazdı. 'sen o sivri çıkışı yapınca iki kişi kazanacaksın da acaba kaç kişi kaybedeceksin, bir de onu düşün bakalım' diyebilirdik seçmenler olarak. ama diyemiyoruz çünkü sadece ve sadece ilk tercihimiz sorgulanıyor...
son söz: bizim olmamasını istediğimiz o son tercihimiz, en az, olmasını istediğimiz ilk tercihimiz kadar önemlidir!
Türk Siyasi Tarihine "Sopalı Seçim" Olarak Geçen Tarihi Olay: 1946 Seçimleri
