Sayısız Süper Kahramana İlham Veren Zorro'nun Ortaya Çıkış Hikayesi
zorro, maskeli amerikan süper kahramanının atalarından biri
ilk olarak yazar johnston mcculley tarafından 1919'da yazılan "the curse of capistrano" adlı hikayede ortaya çıkar. all-story weekly dergisinde tefrikası tamamlandıktan sonra 1924'te roman formatında yayınlanır. the curse of capistrano (ya da alternatif ismiyle "the mark of zorro") dilimizde "zorro'nun tuzağı" adıyla 1981'de ülkü basım, 2021'de ise dorlion yayınları tarafından (maalesef) çocuk kitabı formatında yayınlanmıştır.
zorro'nun edebiyat dünyasında ilk ortaya çıkışının üzerinden daha bir sene geçmişken ilk uyarlamasına kavuşur: başrolünde douglas fairbanks'in oynadığı 1920 yapımı sessiz film "the mark of zorro". "swashbuckler" türünün ilk ve en önemli eserlerinden biri olan bu film, yakaladığı başarı ile karakteri daha popüler yapar. böylece mcculley, zorro'yu yaratmakla kalmamış, kılıçlı ve gülümseyen romantik karakterleriyle meşhur swashbuckler sinemasının da temelinin atılmasına vesile olmuştur.
bu noktadan sonra zorro bir multimedya çılgınlığına dönüşür
orijinal yazar mccully'nin talebe karşılık vermek için yazdığı veya ondan sonra bayrağı devralan isabel allende gibi başka birçok yazarın (allende'nin zorro'nun orijin hikayesini anlattığı romanın türkçe çevirisi mevcuttur) kaleminden çıkmış metinlerle, walt disney'in 1950'lerde yayınladığı dizi ilk akla gelen olmakla birlikte onlarca diziyle, 1940 yapımı the mark of zorro veya 1998 yapımı the mask of zorro dahil 40'tan fazla filmle (2 adet türk zorro filmi de mevcuttur), dell, marvel, image, dynamite ve başka birçok yayınevinden çıkmış çizgi romanlarıyla ve video oyunlarıyla günümüze kadar sayısız uyarlamaya konu olmuş ve olmaya da devam etmektedir.
zorro, 1919'da ilk ortaya çıktığı "ham" halinden sonra gelen her yeni uyarlamayla biraz daha gelişir, dünyası detaylanır ve karakter renklendikçe renklenir. karakterle ilgili güzel bir durumdur bu; yeni uyarlamalar öncekilerde eklenmiş olanları bünyesine katarak devam eder, böylece zorro, kartopu misali büyüyerek ilerler. örneğin, 1950'lerin disney tv dizisi için yaratılan beceriksiz ve komik asker garcia karakteri, 1998 yapımı the mask of zorro'da da kullanılır. 1998 yapımı the mask of zorro'daki bazı elementler ise, isabelle allende'nin yazdığı, 2005'te yayınlanan zorro romanında kullanılır. bu romandaki orijin elementleri ise, 2008'de dynamite comics'ten çıkmaya başlayan zorro çizgi roman serisinde kullanılır. örnekler çoğaltılabilir. zorro, yüz yılı devirmeye yaklaşan kolektif bir yaratıcılığın emeğidir, 1919'dan beri aktif olarak devam eden bir pop-kültür çalışmasıdır.
zorro, maskeli ve kostümlü amerikan ana-akım çizgi roman karakterlerinin atalarından biridir
en büyük benzerliğinin batman ile olduğu söylenebilir. nitekim ikisi de doğuştan soylu ve zengindir, sivil yaşamlarında sinir bozucu zengin züppeyi oynarlar, süper güçleri yoktur, kendi kendilerini geliştirmişlerdir, bir malikanede yaşarlar, malikanelerinin altında üs olarak kullandıkları bir mağara mevcuttur, siyah bir vasıta ile (tornado / batmobile) seyahat ederler, siyah giyinirler, çeşitli özel araç-gereçten yardım alırlar. zaten batman'in yaratıcısı bob kane, karakteri yaratırken esinlendiği kaynaklardan biri olarak zorro'nun adını vermiştir.
bununla birlikte, zorro amerikan ana-akım kahramanlarının çoğunda ortak olan motifleri barındırmaz
bu anlamda onlara göre daha özgün ve daha realist bir duruşu vardır. mesela batman'in yarasayı bir sembol olarak kullanmasının aksine, zorro için bu sadece bir isimden ibarettir; ispanyolca "tilki" anlamına gelen zorro ismini ona halk vermiştir; zorro sadece icraate odaklanmış, süreç içerisinde çevikliği ve kurnazlığı sayesinde bu ismi kazanmıştır. bu sebeptendir ki kıyafetinde veya silahlarında tilki motiflerine rastlanmaz. kıyafet demişken, zorro pratik ve pragmatisttir; maskesi sadece kimliğini gizlemek için taktığı bir kumaş domino maskesinden ibarettir. "kostüm"ü ise, tabii kostüm denilebilirse, aslında sadece siyah renk olan dönem kıyafetleridir. siyah tercihi ise gece daha iyi gizlenebilmek içindir. yaratıcı bir kostüm tasarımına ve kostüm ile korku yaratmaya ihtiyacı yoktur.
isim ve kostüm bir yana, karakterin onu diğer maskeli vigilante'lerden ayırıp özgün kalmasını sağlayan ve daha realist bir zemine oturtan en önemli özelliği ise aslında kanun koyuculuğa başlamasındaki motivasyondur. amerikan maskelilerinin çoğunda, karakter kahramanlık kariyerine travmatik bir kayıp sebebiyle başlar. yakınlarını suça kurban verdiği bu olaya kadar karakter içinde yaşadığı dünyanın yozlaşmışlığına ve adaletsizliğine karşı kayıtsızdır, bu travma onda bir farkındalık yaratır (ya da bencilce bir intikam alma dürtüsüne bu şekilde bir kılıf uydurur) ve böylece kahraman doğar. oysa ki don diego de la vega, ispanya'da üniversite okuduktan sonra döndüğü memleketi california'da şahit olduğu yozlaşmışlığa karşı bu kararı bilinçli bir aydınlanma ile almıştır. onun harekete geçmek için bir travmaya ihtiyacı yoktur. o zaten her şeyin farkındadır ve izlemesi gereken yola bencil bir intikam tatmini için değil, idealleri ve halk sevgisi uğruna çıkar.
Marvel'ın Cezalandırmaktan Zerre Çekinmeyen Delikanlı Anti-Kahramanı: The Punisher
