“Şarap Şişesi” Anlamına Gelen Fiyasko Kelimesi Nasıl Rezil Olmak Anlamına Geldi?

italyanca’da fiasco, doğrudan “şarap şişesi” anlamındadır. peki bu nasıl "rezil olmak" anlamına geldi? bununla ilgili iki yaygın etimolojik anlatı vardır:

1. tiyatroda başarısız oyuncuya seyircinin tepki göstermesi hadisesi

kötü bir oyunculuk sergilendiğinde seyirciler sinirle ellerindeki şarap şişelerini yere atar, "fiasco!" diye bağırır. şişe kırılınca sahne adeta bir rezalet alanına döner.

buna göre fiasco, sahnede utanç verici, "kırılma anı" anlamı kazanır.

gerçekliği tam belgelenemeyen de bu anlatı, 17–18. yüzyıl italya tiyatrolarında seyirci tepkisinin fiziksel olabileceğini düşündüğümüz döneme dayandığındı dolayısıyla mecazı anlaşılır.

2. komik doğaçlamalarda “şişeyi eline yüzüne bulaştırmak”

italyan halk tiyatrosu commedia dell’arte‘da, eğer bir oyuncunun esprisini yaptığı anda bir sessizlik olup performansı düşerse ya da başarısız olursa, seyirciler ya da diğer oyuncular: “fare fiasco!”, yani "şişe yapmak!" diye bağırır.

burada mecazi anlamıyla “o sahneyi berbat ettin” demek istenir. aslında bu deyim, "bir şarap şişesini doldurmayı becerememek"ten türemiş olabilir.
yani; işi becerememek = fiyasko.