Pusulasız Yön Bulmada Kullanılan Kutup Yıldızı ve Özellikleri
polaris (kutup yıldızı), dünya'dan 432 ışık yılı uzaklıkta bir çift yıldız. tabii biz, büyük olan yıldızı görüyoruz. güneş'in 48 katı bir çapa sahip olduğu biliniyor. yüzey sıcaklığı ise yaklaşık 5900 santigrat derece. bu yıldız o kadar güçlü ışıma yapıyor ki, parlaklığı güneş'in tam 2.500 katı. zaten bu aşırı parlaklığı yüzünden dünya'dan görülebiliyor. yoksa, o kadar uzaktaki sıradan bir yıldızı çıplak gözle görebilmemiz mümkün değil.
güneş'in 48 katı çapa ve 5900 derece yüzey sıcaklığına sahip olduğuna ve bir kırmızı dev olmadığını tayf ölçümlerinden anladığımıza göre cepheid tipi değişken bir yıldız olduğu düşünülebilir. çift yıldız dedik evet, buradaki ikinci yıldız ise sarı cüce denilen güneş benzeri (güneş'ten biraz daha büyük ve 3 kat parlak) bir yıldızdır. bu her iki yıldız, birbirlerinin ortak kütleçekim merkezi etrafından 30 yıl süren bir yörüngede hareket ediyorlar
kutup yıldızı bir çift yıldız olarak bilinmesine rağmen, pek dile getirilmeyen ve güneş'ten biraz daha büyük kütleli ve dört kat daha parlak olan 3. bir yıldız da bu sistemde yer alıyor. bu üçüncü yıldız oldukça uzakta ve ilk iki yıldızın çevresinde 100 bin yıl süren bir görüngede dolanıyor. özetle, kutup yıldızı aslında üçlü bir yıldız sistemi.
kutup yıldızı, dünya'nın dönüş ekseni üzerinde yer alıyor. (aslında tam olarak orada değil. eksen doğrultusunda ölçüm yaparsak, 44 dakika yani bir derecenin 3/4'ü kadar sapmış durumda.) bu yüzden hep aynı yerdeymiş gibi görülüyor. dünya'nın her 25.000 yılda bir yaptığı yalpa döngüsünü göz önüne alırsak, kutup yıldızının yavaşça yerinden kayıyor ve bir süre sonra kuzeyi göstermez hale gelecek. neyse ki, bunu ne ben, ne de torunlarımın torunlarının torunları (onların da torunlarının torunları) göremeyecek.
sadede gelelim; kutup yıldızı (normalde aşırı parlak olsa da, dünya'ya çok uzak olduğu için) öyle parlak, kolay görülebilen bir yıldız değildir. gökyüzünde bulmak zordur çünkü yaklaşık 1.9 kadir parlaklığı ile şehir ışıkları arasında kolayca kaybolabilir. bulmak için büyük ayı takım yıldızı'nı oluşturan "cezve"nin kenar kısmındaki iki yıldızı kullanırız. cezvenin kenarını oluşturan yıldızlar arasına bir çizgi çekerek, bu iki yıldız arasındaki mesafenin 5 katı kadar yukarı baktığımızda onu görebiliriz. zaten ışık kirliliği olan bir yerde isek, göreceğimiz tek yıldız da o olur...
son olarak, haritalarda bugün kuzey yarımküre üstte görülüyorsa, sebebi işte bu yıldızdır. oysa biliyoruz ki, dünyanın "üst"ü veya "alt"ı yoktur...
Hakkında Efsaneler Üretilmesine Şaşırmamamız Gereken Büyülü Orion Takım Yıldızı
