Osmanlı Döneminde Hangi Takvimler Kullanılıyordu?

osmanlı'da kullanılan takvimler oldukça karmaşıktı çünkü devlet, farklı dini ve etnik grupları kapsayan geniş bir topluma hükmediyordu.

hicri takvim bir ay takvimi olduğu için mevsimlerle senkronize değildi ve bu durum vergi toplama ve tarımsal üretim takibini zorlaştırıyorsun.

rumi takvim, aslında jülyen takviminin bir uyarlamasıydı ve osmanlı yönetimi tarafından özellikle mali ve idari işlerde kullanıldı.

sonuçta herkesin kendini dahil hissedebilmesi için rumi takviminin isimleri süryanice ve roma isimlerinin bir karışımıdır: şubat, nisan, haziran, temmuz, eylül, teşrin i- evvel teşrin i-sani, kanun i-evvel ve kanunisani süryani ve yahudi takvimlerinden (ermeni ve yahudi milletleri), mart, mayis, ağustos ise jülyen takviminden (rum milleti) alınmıştır.

takvimdeki kayma: rumi takvim başta jülyen sistemine dayanıyordu, ancak 20. yüzyıl başlarında gregoryen takvim ile senkronize edildi (1917).

osmanlı’da müslümanlar, dini günler için hicri takvimi kullanırken, devlet işleri için rumi takvimi kullanılıyordu. gayrimüslimler ise kendi topluluklarının takvimlerini de göz önünde bulunduruyordu. bu durum bazen dini günlerin farklı hesaplanmasına yol açıyordu.

örneğin, şiilerin yoğun olduğu iran’da, farsça isimlendirilmiş ve güneş yılına dayanan farklı bir hicri takvim (hicri-şemsi) kullanılıyordu. bu yüzden bazı dini bayramlar ve anmalar iran’da farklı tarihlere denk gelebiliyordu.

batı takvimi (alla franga) ve modernleşme neticesinde osmanlı’da tanzimat reformları sırasında batı tipi modernleşme hamleleriyle birlikte gregoryen takvim de (alla franga takvimi) tanındı. ancak günlük hayatta tam olarak benimsenmesi ancak cumhuriyet döneminde, 1926'da gerçekleşti.

1945 yılında da süryani ve yahudi isimleri şu şekşlde türkçe isimler ile değiştirildi:

teşrin i- evvel, ekim
teşrin i-sani, kasım
kanun i-evvel, aralık
kanunisani, ocak

bu takvim farklılıkları, osmanlı’nın çok kültürlü yapısının bir yansımasıydı. ve esasında vergi sistemi için mevsimlere bağlı bir takvim gerekliydi, ancak dini inançları olan halklar için ay takvimi esas alındı. sonuç olarak, osmanlılar pragmatik bir çözüm bularak farklı takvimleri eş zamanlı kullandılar.