Orijinal Adı Lucky Luke Olan Kovboyun İsmi Bizde Neden Red Kit?
asıl adı lucky luke olan, gölgesinden hızlı silah çeken yalnız kovboyun türkiye'de “red kit” adıyla anılmasının hikâyesi, sadece bir çeviri meselesi değil; aynı zamanda dönemin yayıncılık anlayışının, kültürel alışkanlıkların ve yaratıcı esnekliklerin izlerini taşıyan kıymetli bir anekdottur. bugün geriye dönüp baktığımızda, bu isim değişikliğinin ardında yatan sürecin ne denli rastlantısal, bir o kadar da yaratıcı olduğunu görmek, insanı tebessüm ettiriyor.
bu lokal efsanenin mimarı, karikatürist ve yayıncı ferdi sayışman. 1954 yılında, henüz telif haklarının bugünkü anlamda bir karşılığının olmadığı, yayıncıların kendi çizgileriyle hukuku şekillendirdiği o şaşkın ve güzel dönemde, lucky luke’un spirou dergisinde yayımlanan maceralarını türkiye’ye kazandırmaya karar veriyorlar. ancak önlerinde çözülmesi gereken bir mesele beliriyor: “bu kahramanın türkçe ismi ne olsun?”
sayışman, bir röportajında bu süreci şöyle anlatıyor: “o zaman lucky luke’un maceraları fransız spirou dergisinde çıkıyordu. burada da yayınlamaya karar verince, türkçe ne isim koyalım, diye düşünmeye başladık. bir arkadaşın çıkarmak istediği red rider (kızıl sürücü) diye bir dergi vardı. ben de bil kit diye başka bir derginin kopyasını yapıyordum. red kısmını red rider’dan, kit kısmını da bil kit’ten aldık. red kit oldu.”
bu açıklama, isimlendirme sürecinin ne kadar doğaçlama, ama aynı zamanda yaratıcı bir şekilde şekillendiğini gösteriyor. adeta bir kolaj mantığıyla üretilmiş bu isim, sadece karakterin yeni bir ismi değil, aynı zamanda türk okurunun belleğinde yer etmiş, özgün bir kahramana dönüşmüştü. ismi uydurmuşlar, ama öyle güzel uydurmuşlar ki, çocukluğumuzun kovboyu artık “red kit”tir. kulağa melodik gelir, kolay telaffuz edilir, zihinlere çabucak yerleşir. üstelik bu yeni isim, orijinalinden bağımsız bir şekilde kültürel bir bağ kurar. tıpkı pink floyd isminin oluşturulması ve şarkılarının bilinç akışıyla yazılmış sözleri gibi; anlam, çağrışımda gizlidir.
red kit’in sadık köpeği rantanplan da orijinal seride kendi başına ilginç bir hikâyeye sahip
ismi, 1920’lerin televizyon yıldızı rin tin tin’e bir gönderme taşır. aptallığıyla meşhur bu köpek, amerikan çizgi roman dünyasının kahraman köpek imgesine gönderilen tatlı bir parodidir. ancak çocukluğumuzda, o sadece red kit’in “salak ama sadık” yoldaşıydı. ne isim ne de köken sorgulanmazdı; o zaten “rintintin” değildi, rantanplan’dı, bizden biriydi.
bu karakterlerin türkiye’deki serüveninde ferdi sayışman’ın rolü büyüktür
o, yalnızca isim babası değil, aynı zamanda ülkemizde yayımlanan pek çok yabancı çizgi romanın kaligrafıydı. elinin izini özellikle doğan kardeş dergisinde görmek mümkün. sayfalar arasında süzülen balon yazıları, adeta bir el yazması gibi okunur; her biri birer sanat eseridir. işte bu nedenle, sayışman’ın sadece bir tercüman ya da yayıncı değil, aynı zamanda bir “hikâye terzisi” olduğunu söylemek yanlış olmaz.
red kit, artık bizimdir
orijinal adıyla bir batı kovboyu olsa da, türkçeye geçtiği anda bir anadolu kahramanı gibi yerleşmiştir hafızamıza. köpeği, düşmanları, daltonlar’ı, yalnızlığı, adalet tutkusu... hepsiyle birlikte bizde başka bir kimlik kazanmıştır. ve belki de en güzeli, ismi bir “uydurmaca” olsa da, bu coğrafyada gerçek olmuştur.
Hayao Miyazaki'nin Ünlü Ghibli Stüdyosu'nun İsmi Nereden Geliyor?
