Norveç'te Balık Çiftliğinde Mühendis Bir Sözlük Yazarından Somonlara Dair Her Şey

bir süredir norveç'te canlı balık çiftlik sistemleri, balık taşıma sistemleri vs üzerine çalışan bir şirkette proses ve sistem dizayn mühendisi olarak çalışıyorum. canlı balık taşıma gemileri, deniz uzerindeki çiftlikler ve karada kurulan havuz sistemli çiftlikler alanımız. size bu balık sistemleri ile ilgili bilgiler verebilirim. ufkunuz açılmasa da bilginiz olur.

- 2020 verilerine göre norveç'te bir somonun kg fiyatı 56kron, taşıma esnasında zarar görmüş, zedelenmiş veya balığın girdiği stres sebebiyle etinde laktık asit artışı sonucu kalitesi düşmüş bir somonun kg fiyatı 10kron daha düşüktür.

- taşıma ve işlem esnasında strese girmiş balığın kaslarında laktık asit miktarı arttıkça fileto çıkarma ve kesim aşamalarında balık etinde parçalanmalar meydana gelir.

- en büyük problemlerden biri balık parazitleri iken ikinci büyük problem ise kötü fabrika şartlarıdır.

- somon balığı yaşadığı sürece büyümeye devam eder. uzunluğu 1,5metre ve ağırlığı 40kg üzerine çıkabilir. yaşam süreleri 2-8 yıl arasıdır.

- somonlar soğukkanlı hayvanlardır. vücut sıcaklıkları çevreye bağlıdır. sıcakkanlı hayvanlara göre vücut sıcaklıkları daha geniş bir spektruma yayılır.

- vücut sıcaklığını sabit tutmak için enerji harcamaz, eğer sıcaklık normların dışına çıkarsa metabolizmasını yavaşlatır, yemeyi bırakır ve büyüyemez.

- balık çiftliklerinde verilen verilen besin yaz aylarında kış aylarına oranla bir hayli fazladır.

- somon balığı şekli itibariyle orta kısmı şişik, baş ve kuyruk kısmı ince bir anatomiye sahiptir. bu durum suda ilerlerken minimum enerji ile maksimum hiza ulaşmasını ve kıvraklığı sağlar.

- somon balığının dış kısmında tıpkı bir ağaçta olduğu gibi kabuklar bulunur. bu kabuklar incelenerek balığın yaşı, deniz veya golde yaşadığı ve ne kadar iyi beslendiği tahmin edilebilir. yine bu kabuklar incelenerek balığın doğada veya çiftlikte yetiştirildiği söylenebilir.

- balığın dış kısmında jel bir tabaka bulunur. bu balığın mantar, virüs ve bakterilere karşı sahip olduğu ilk bariyerdir.

- balık ihtiyaç duyduğu oksijeni solungaçları sayesinde alır. oksijen tüketimi balığın boyutuna göre değişiklik gösterir. küçük bir somon büyük bir somona göre daha çok oksijen tüketir.

- somonun omurgası ile vücut boşluğu arasında yüzme kesesi bulunur. bu kese içi hava dolu bir balon gibidir ve balığın uygun yüzme pozisyonunda kalmasını sağlar.

- balığın dış kısmındaki jel tabaka taşınma esnasında zarar görebilir. bu durumda balığın bağışıklık sistemi düşer ve bakteriler balık için daha büyük bir tehdit oluşturur.

- bir çiftlik havuzunun çevresi 157 metredir. yaklaşık 30-40000m3. buradaki balık limiti 200 000. yani yaklaşık 25kg/m3. yani bu orana göre bir havuzda %2,5 balığa karşılık %97,5 şu bulunmaktadır.

- somonun en aktif olduğu sıcaklık aralığı 10-17 derece arasıdır. sıcaklık 0'in altına düştüğünde ve 21'in üstüne çıktığında balık besin tüketmeyi bırakır.

- uskumru balığı 65cm ve 3,5kg ağılığa kadar çıkabilir.max 25 yıl yaşar ve olgunlaşması 2-3 yasında gerçekleşir.

- somon balığından farklı olarak uskumruda yüzme hava kesesi yoktur. dolayısıyla hayatı boyunca hiç durmadan yüzmek zorundadır aksi halde batar.

- uskumrunun oksijen ihtiyacı somon balığından daha fazladır.

- uskumru strese karşı çok hassastır. etinin kalitesi balığın beslenmesine ve avlanış zamanına göre büyük farklılık gösterir. en iyi av zamanı mayıs-ekim arasıdır.

- balıkların üzerindeki parazitlerin temizlenmesi için kullanılan değişik yöntemler vardır.

- medikal olarak parazit ilaçlaması yapılabilir ama norveç'te ilaçlama yöntemleri çok sıkı denetleniyor. çevreye, balığa ve ete zararları vs gibi durumlardan dolayı pek tercih edilmiyor.

- bir yöntem olarak bu parazitleri yiyen başka bir tür balık kullanmaktır. aynı tankın içinde somonlar ve temizlikçi balıklar birlikte bulunuyor. somonlar gemiye yüklenirken veya fabrikaya gönderilmeden önce ayrıştırıcılar tarafından bu temizlikçi balıklar ayrıştırılıyor ve tanklara geri gönderiliyor.

- diğer bir yöntem temiz su kullanarak balığı yıkamaktır. somon balığı temiz suyu tolere edebilirken parazitler edemez ve balığın üzerinde tutunamazlar.

- diğer bir metod balıkları bir fırça sisteminden geçirmektir. balığın dış yüzeyi makine içerisinde fırçalanır ama kafanın tepe kısmındaki parazitler tam temizlenemediği için tercih edilmiyor.

- termik olarak temizleme metodu da var. balığı farklı sıcaklıktaki suya kısa süreli maruz bırakmak suretiyle parazitin yüzeyde tutunamamasını sağlıyoruz diyebiliriz. ama son araştırmalar balık sağlığında kötü sonuçlar verdiği için giderek daha az tercih edilen bir yöntem haline geldi.

- bu yöntemlerden hiçbiri paraziti yüzde yüz temizlemiyor. bazen firmalar birden fazla sistemin kurulmasını isteyebiliyor. bu durumda bu sistemleri kombine halde kullanabiliyorsunuz.

- bir canlı balık taşıma gemisinde bir sürü sistem bulunur. bu sistemler; balıkların çiftlikten gemi tanklarına taşınması için vakum sistemleri, balıkların sayımı için counter sistemleri, tankların dolumu ve boşaltımı, şu kalitesi vs için sirkülasyon sistemleri, suyun filtrelenmesi, tankların temizliği, uv&özöne müdahaleleri, rsw ile suyun sıcaklığı, balığı parazitlerden arındıma, balıkların boyutuna göre ayrıştırılması, vs gibi işlemleri gerçekleştirirler.

- en büyük ve sağlıklı dışı somonlar seçilir, yumurtaları alınmadan önce elektroşokla uyutulup, yumurtaları alınır. erkek somon ıse hala hayattayken spermleri şağılır. uygun koşullarda yumurtalar döllenir ve döllenme tepsilerine geçer. burada yavrular yumurtadan çıktıktan sonra yavru tanklarına alınırlar. yavrular büyüdükçe bir tanktan diğer tanka alınıp, boyutlarına göre ayrıştırılırlar.

- bir balığın yumurtadan çıkıp, çiftlikte serüvenini tamamlayıp soframıza gelmesi 2-3 yılı buluyor. yani öyle tavuklar gibi çabuk büyüsünler diyerek ilaçlama, yemleme vs gibi bir durum söz konusu değil. renginin daha kırmızı olması için renkli yem verilmesi gibi bir durum var ama henüz detaylara hakim değilim bu konuda.

not: bu konularla hiçbir alakası olmayan bir youtube kanalım var. içeriğinde norveç, karavan gezisi, motosikletli geziler, kamp, doğa vs gibi konular var. ilginizi çekerse diye ekliyorum. motorhane