Müzik Zevkini Sandığınızdan Fazla Etkileyen Faktörler
üzerine araştırma yaptığım ve yazmak istediğim konu başta kişilik olmak üzere müzik tercihini etkileyen faktörler. okuma yaptığım makalelerin linklerini aşağıya bırakacağım. ama ben okumalarımdan derlediğim kısımları yazmak istiyorum.
öncelikle müzik tercihini etkileyen müziğin yapısal özellikleri ve kullanımı, bireysel etkenler, yaş, cinsiyet, kişilik, etnik köken, dinleme anında içinde bulunulan ruh hali, sosyal etkenler, sosyal sınıf, aile etkisi, akran etkisi, medya etkisi, prestij etkisi gibi bir sürü faktör olmasına rağmen bilmemiz gereken müzik tercihinin durağan olmadığıdır. bu durumu abeles ve chung adlı iki araştırmacı müzik dinleme tercihlerini kısa dönem ve uzun dönem tercihler olarak iki kısma ayırmış. kısa dönem nitelikler içinde bulunulan ruh hali, fiziksel ve zihinsel uyarılmışlık ve dikkat; uzun dönem nitelikler ise, genel zeka, kişilik, yaş, cinsiyet, ırk, müzikal deneyim ve eğitim ve geniş ölçekli sosyal faktörleri içermekte olduğunu belirtmişler.
yukarıda saydığımız faktörlerin birkaçına kısaca değinecek olursak...
kişilik
müzik tercihleri ile kişilik arasında anlamlı bir ilişki olduğu gözlemlenmiş. hatta bazı psikologların bu anlamlı ilişkiyi kişilik değerlendirmede gösterge olarak kullandığı biliniyor. bu kısımla ilgili dikkat çekici bir bölümü makaleden buraya aynen aktarıyorum:
"rentfrow ve gosling müzik tercihleri ve kişilik konusundaki çalışmalarında farklı müzik türlerinin tercihini dört farklı kategori altında sınıflayarak her sınıfa özgü kişilik farklı özelliklerini listelemiştir.
1. düşünsel-karmaşık (reflective & complex)
2. yoğun-isyankar (intense & rebellious)
3. neşeli-geleneksel (upbeat & conventional)
4. ve enerjik-ritmik (enerjic & rihytmic)
olarak belirlenen bu kategorilerin ilgili olduğu müzik türleri şunlardır: düşünsel-karmaşık kategorisi klasik, caz, blues ve halk müziği; yoğun - isyankar kategorisi alternatif, rock ve heavy metal; neşeli geleneksel kategorisi country, pop, dini, sound track ve enerjik-ritmik kategorisi ise rap-hiphop, soul/funk, elektronik/dans ile ilgilidir (rentfrow ve gosling, 2003:1243)."
yaş
yaş ile müzik tercihleri arasındaki ilişkiyi dönemsel olarak açıklayan leblanc ergenlik, olgunluk ve yaşlılık dönemlerinde insanların başka türlere karşı açıklığında değişimler olduğunu öne sürer. buna göre:
1. çocuklar farklı türlere daha toleranslıdır,
2. ergenlikte bu tolerans kaybolur,
3. ergenlikten olgunluğa dönüşte kısmen geri döner,
4. yaşlılıkta ise bazı türler yine dışlanır.
cinsiyet
müzik beğenisi ve tercihleri açısından erkekler ve kadınlar arasında belirgin farklılıklar olduğu görülmüş. bu farklılığa ilişkin açıklamalarda kadın ve erkeğin sosyal rollerinin ve psikolojik ihtiyaçlarının farklılığı üzerinde durulmaktadır. bu farklılıklar tercih edilen türler söz konusu olduğunda daha net görülebilir. kadınlar ana akım (mainstream) pop gibi daha yumuşak türleri seçerken, erkekler daha sert türleri, rap ve heavy rock gibi agresif türleri tercih etmektedirler. türkiye'de yapılan bir ankette de benzer sonuçlar çıktığı görülmüş.
sosyal etkenler
müzik tercihini belirleyen önemli sosyal etkenler, sosyal sınıf, aile, akranlar, kültürlenme, medya ve prestij etkisi olarak sayılabilir. çoğu araştırmacı müzik zevki ve tercihi oluşumunda en önemli etkenin müziğin içinde bulunduğu sosyal bağlam olduğunu ifade etmektedir. bu konuda yine türkiye'de yapılan ankette rock müzik dinleyicilerinin en çok arkadaş çevrelerinden, klasik ve türk müziği dinleyicilerinin ise en çok aileden etkilendiklerini ifade etmiştir.
kaynaklar:
1. müzik tercihinin karmaşık arka planı
2. personality traits and music genre preferences: how music taste varies over age groups
3. müzik türlerinin tercih edilmesinde kişilik özellikleri ve beğeni ilişkisi
4. müzik tercihi ve kişilik ilişkisi
Nörobilimcilere Göre Beyni Dinlendirmeyi En İyi Şekilde Başaran 10 Şarkı
