Morpheus'un Neo'ya O Hapları Sunduğunda Yaptığı Manipülasyon Taktiği: Çerçeveleme
morpheus, neo'ya kırmızı hap mı mavi hap mı diye sorarak ona bir seçenek sunmamıştı. kırmızı hapı tek gerçek seçenek haline getiren bir psikojik manipülasyon uygulanmıştı. seçimin ötesine gitmişti.
birincisi; neo zaten hazırdı. ajanlar sorgularken ağzı kapatıldı ve midesine bir robot böcek yerleştirdiler. dünya zaten bir anlam ifade etmiyordu, yeni açıklamaları merakla bekliyordu.
ikincisi; morpheus'un kullandığı dil. yumuşak başlar, matrix dışarıdaki şeydir der. sonra vites arttırır; matrix kilisedir, matrix ödediğin vergidir der. bir anda neo'nun dünyasını hapishaneye çevirir.
üçüncüsü; bu son şansın diyerek işi aciliyete getirir. bundan sonra geri dönüş yoktu.
aciliyet + kesinlik = karar (zaten verilen karar)
tüm bunlardan sonra neo'nun özgür iradesinden kimse bahsedemez. şartlar ve koşullar özgür iradeyi bitirmiştir.
morpheus'un yaptığı şeyin adı çerçevelemedir. bu çerçeveleme sabah içtiğiniz kahvedeki küçük seçimlerden sağlığınızla ilgili yaptığınız büyük seçimlere kadar her yerdedir.
örnek verecek olursak: hangi ilacı alma olasılığınız daha yüksek?
ilaç a: durumunuz ölümcül ancak bu ilaçla tedavi şansınız 4 katına çıkıyor. yan etkisi mide bulantısı ve belki saç dökülmesi.
ilaç b: durumunuza göre bir yıl içinde ölme ihtimaliniz %99.8 ama bu ilacı alırsanız ölme ihtimaliniz %99.2'ye düşüyor. yan etkileri mide bulantısı ve belki saç dökülmesi.
herkes ilk ilacı aldı. (ben olsam ilk ilacı alırdım) ama iki ilaçta da hayatta kalma şansınız aynı. her iki senaryoda da hayatta kalma şansınız 4 katına çıkıyor zaten. tek fark doktorun bizi nasıl çerçevelediği. başka bir deyişle nasıl manipüle ettiğidir.
manipülasyona uğramamak için birkaç somut adım var (belki işe yarar)
kelimelere dikkat edin. insanların kullandığı dil duygu yüklüyse biraz şüpheyle yaklaşın.
ayrıntıları isteyin. "ikiye katlandı" dendiğinde "neyden ikiye katlandı?" diye sorun. 3 takipçin varken 6'ya mı yükseldi yoksa 3000'den 6000'e mi çıktı. ikisi aynı şey değil.
değerleri kontrol edin. herhangi bir karar öncesi, seçimle ilgili olarak sizin için önemli olanın ne olduğuna odaklanın.
aciliyet. her iş yetişir. acil karar almak zorunda değilsiniz belki. tabii midenizde robot bir böcek yoksa.
Üstünde Çalıştığınız Projeleri Bitirmenizi Sağlayacak Psikolojik Durum: Hemingway Etkisi
