Küçük Buz Çağı Döneminde İstanbul'da Yaşanan Kıtlık Olayları

dünya tarihine küçük buz çağı olarak geçen ve 15. yüzyıl ile 19. yüzyıl arasını kapsayan dönemde osmanlı imparatorluğu da çeşitli sıkıntılar yaşamıştır. bu sıkıntıların en büyüklerinden biri olan, hatta ilki sayılabilecek büyük istanbul kıtlığı, osmanlı padişahı ikinci bayezid'in hüküm sürdüğü döneme denk gelir. zaten veba salgınları, adına küçük kıyamet denen ve kırk beş gün sürmüş olan depremler falan derken bu dönem uğursuz bir dönemdir.

sürekli yağan yağmurlar sebebiyle çarşıya dahi çıkamaz bu dönemde istanbul ahâlîsi. mahalle camilerinde bile cemaat oluşmaz. yavaş yavaş baş gösteren ekmek sıkıntısı bir iki ay sonra dayanılmaz hâl alır ve ahâlî padişahtan medet umar. nitekim kıtlık istanbul çevresini de etkilemiş, insanlar ot kaynatmaya başlamışlardır.

yüzlerce kişinin öldüğü, cenazelerin yağan yağmurlar sebebiyle hemen defnedilemediği, sokak hayvanlarının dahi açlıktan öldükleri bu kaos ortamında ahâlî, çareyi tarikatlerde aramıştır. nitekim mevlevî, nakşibendî ve halvetî tarikatlerinin istanbul'daki ilk tekkeleri ikinci bayezid döneminde açılmıştır, daha sonra da hızla yayılmışlardır. tıpkı anadolu'nun moğollar tarafından yerle bir edildiği dönemde anadolu'da tarikatlerin hızla yayıldığı gibi.

mahalleler kendi gençlerinden gruplar oluşturmuştur. bu gençler, geyik ve tavşan avlamak için uzun süre ormanlarda kalmış; halk, dere ve denizlerin taşmasıyla ortaya çıkan balıkları avlayabilmek için nöbet tutmaya başlamıştır. mahalleler arasında da av rekabeti başlamıştır böylece.

uzun süren yağmurların ardından birdenbire başlayan kuraklık dönemi ile birlikte bir de su sıkıntısı baş göstermiştir. bu sıkıntının giderilmesi için yeniçeriler içerisinde sadece su taşıma işiyle alakâdar olacak bir bölük oluşturulmuştur.

nihayet doğuda bir safevî devleti de kurulunca yavuz sultan selim, babasını tahttan indirmiş ve sekiz sene hüküm sürmüştür. ilginç olan şudur ki yavuz sultan selim döneminde istanbul'da hiçbir doğal afet faciası yaşanmamış ancak oğlu kanunî sultan süleyman tahta çıkınca bursa'dan başlayan ve eşi benzeri görülmemiş bir çekirge istilası sonrası istanbul yine kıtlık yaşamıştır.