Kara Tahtanın Tırnakla Kazınması Sesinden Neden Çok Rahatsız Oluruz?
karatahtanın tırnaklarla kazınması, çoğu insanın son derece rahatsız olduğu bir ses ve his üretir. bu doğuştan gelen tepkinin temeli, sesin algılanması ve fizyolojik etkileri ile ilgilenen psikolojinin bir dalı olan psikoakustikte incelenmiş.
beyin sapında bulunan ve sürekli olarak sesleri dinleyerek uyandırma veya vücudun geri kalanını uykudan uyandırma konusunda seslerin önemini belirlemeye çalışan bir düzenleyici süreç olan retiküler aktivasyon sistemi aracılığıyla, ses uyarılarına yanıt olarak zihnin sesi yorumlama şekli çevrilebilir. karatahtanın tırnaklarla kazınması veya duygusal bir yanıt uyandıran sesler, vücudun birincil savunma mekanizması olan savaş ya da kaç tepkisini tetikleme eğiliminde olmuş.
2017'de frontiers in psychology'de yayınlanan bir çalışma, bu ses ve benzer sesler (örneğin bir bıçağın bir tabağı kazıması) tarafından uyandırılan duygunun, iğrenme duygusuna benzer ancak ondan farklı olduğunu bulmuş. fizyolojik yanıt, çok hafif bir başlangıç kalp hızı düşüşü ve ardından keskin bir artış şeklindeymiş ve normal seviyelere yaklaşık 6 saniye sonra dönmüş. bu model, iğrenme duygusu tarafından uyandırılan modele göre farklıymış ve ispanyolca (duygu için bir kelimeye sahip: grima) ve almanca ve ingilizce konuşanlar (duygu için tek bir kelimeye sahip olmayan) tarafından paylaşılmış. grima uyandıran seslere yanıt vermeleri istenen ispanyol gönüllüler, bunu bir dereceye kadar yapabilmişler, ancak iğrenme uyandıran seslere yanıtta bir değişiklik olmamış. bazı gönüllüler, grimanın sadece seslerle değil, aynı zamanda bazı nesnelerin (örneğin sünger kauçuk veya mantar) hissiyle de uyandırılabileceğini söylemiş.
bir başka açıklama, bu sesin bir primatın uyarı çağrısına benzer olması ve bu sesin, tarih öncesi zamanlarda insan ataları arasında yaygın olarak duyulmuş olması imiş. ancak, yeni dünya maymunu olan pamuklu tamarinler üzerinde yapılan bir çalışma, onların hem karatahtada tırnak sesine benzer yüksek perdeli seslere hem de genlik eşleştirilmiş beyaz gürültüye benzer şekilde tepki verdiklerini bulmuş. buna karşılık, insanlar beyaz gürültüye karşı karatahtanın kazınmasına göre daha az rahatsız olmuşlar.
1986'da yapılan bir çalışma, bir çatala benzeyen üç dişli bir bahçe aletinin bir karatahta üzerinde "ızgaralanmasının" sesini yaklaşık olarak yeniden üreten bir ses kaydını kullanmış. kayıt daha sonra manipüle edildi, uçlardaki ve ortadaki tonlar çıkarılmış. sonuçlar daha sonra geri çalınmış. ortadaki tonların aslında rahatsız edici tepkinin birincil nedeni olduğu belirlendi, daha önce düşünüldüğü gibi en yüksek tonlar değil. yazarlar, bu durumun insan evriminin erken dönemlerindeki yırtıcılığa bağlı olduğunu öne sürmüşler; ses, makak maymunlarının alarm çağrısına bazı benzerlikler taşıyormuş, ya da belki de bazı yırtıcıların çağrısına benziyormuş.
Ağız Şapırdatma, Nefes Alışverişi Gibi Seslere Dayanamama Durumu: Mizofoni
