Jean Paul Sartre'ın Gizli Oturum İsimli Oyunundaki Bariz İşlem Hatası
sartre'ın, her saniye göz kırpıldığını sanması huis clos eserini okurken fark edebileceğiniz bir durum
oyunda çocuk ve garcin arasında göz kırpmakla ilgili bir konuşma geçer.
garcin çocuğa şunları söyler:
"... un clin d'œil, ça s'appelait. un petit éclair noir, un rideau qui tombe et qui se relève : la coupure est faite. l'œil s'humecte, le monde s'anéantit. vous ne pouvez pas savoir combien c'était rafraichissant. quatre mille repos dans une heure. quatre mille petites évasions."
türkçe çevirisi aşağı yukarı şu şekildedir:
" göz kırpmak denirdi buna. kısa, karanlık bir an; alçalan ve yükselen, kesinti yapan bir perde. gözler nemlenir ve dünya kaybolur. bunun ne kadar dinlendirici olduğunu bilemezsin. bir saatte dört bin kere dinleniş, dört bin anlık kurtuluş."
şimdi dört işlem yapalım
her saatte 60 dakika, her dakikada 60 saniye vardır.
oyunda sartre'ın 'felsefesini' diyaloglar vasıtasıyla vaaz eden garcin isimli arkadaşımız dünyayı görmemenin güzel bir şey olduğunu ve bundandır ki insanların bir saat içinde 4000 defa göz kırptığından bahsediyor.
eğer 4000 sayısını 60 sayısına bölersek garcin karakterinin iddiasına göre bir insanın dakikada keç kez göz kırptığını buluruz.
4000/60 = 66.6
düz hesap 66 diyelim. buna göre bir insan her dakika 66 kez göz kırpar.
her dakikada 60 saniye olduğuna göre 66 sayısını 60 sayısına bölersek saniye başına göz kırpma sayısını buluruz.
böylelikle 66/60 = 1.1
buna da düz 1 desek eserde yazana göre insanlar her saniye göz kırpar.
eserde bu göz kırpma oranını fark edince normal bir insan dakikada 15 kez göz kırptığı için acaba şaşı insanlar normal insanlardan 4 kat fazla mı göz kırpıyor, yoksa normalden 4 kat fazla göz kırpan insanlar şaşı mı oluyor, yoksa sartre 4 işlem yapmayı mı bilmiyor diye düşünüp araştırma yaptım ama bununla ilgili bir makale bulamadım.
makale bulamayınca da sartre'ın konuştuğu bir video bulup bir dakika içinde kaç kez göz kırptığını saymaya çalıştım ama çok kıpırdadığı için sinirlenip sadece ilk 30 saniye saydım.
videoda sartre 3:00 ile 3:30 arasında yanlış saymadıysam 15 kez göz kırpıyor. böylelikle sartre dakikada 30 kez, yani saniyede 0.5 kez göz kırpıyor. sartre normal bir insandan iki kat fazla göz kırpmasına rağmen yine de saniyede 1 göz kırpma skorunu tutturamıyor.
savaş karşıtı görüşleri sebebiyle öldürülen gazeteci garcin kitap genelinde sartre'ın kişiliğine, hayatına ve felsefesine yakın bir profil çiziyor. sartre bilerek bu karakterin 4000 sayısına inandığını yazdı desek, böyle bir şey yapmasına mantıklı bir gerekçe bulamıyorum. sartre'ın yazdığı şeye gerçekten inandığını kabul etmek dışında seçeğim kalmıyor...
kitaptaki paragrafı incelemek isteyenler için link.
Ad Astra Filminde İlk Bakışta Mantık Hatası Gibi Gözüken Durumların Açıklaması
