İstikrarlı Şekilde Piyasanın Üzerinde Gelir Elde Edemezsiniz Diyen Tez: Etkin Piyasalar Hipotezi
Nedir, ne değildir?
ilk başlarda (60'lı, 70'lı yıllar), etkin (verimli) piyasalar hipotezinin menkul kıymet fiyatlarının rassal yürüyüşüne denk olduğu ileri sürülmüş veya sanılmışsa da, fama'nın tezinden sonra yazılmış makalelerde (stephen leroy (1973), robert lucas (1978) ve diğerleri), menkul kıymet fiyatlarının zaman içindeki değişimlerinin rassal yürüyüş tezine uygun olmadan da gerçekleşebileceği ama buna rağmen etkin (verimli) piyasalar hipoteziyle tutarlı bir ekonomik piyasa dengesinin gözlenebileceği teorik olarak açıklanmıştır.
bu görüşe göre, beklenen menkul kıymet getirilerinin, değişen ekonomik koşullara bağlı olarak (resesyon-kalkınma döngüleri, business cycles) zaman içinde değişmesi sebebiyle; gelecekteki menkul kıymet getirileri veya fiyatları bugüne ve geçmişe ait bilgileri kullanarak tahmin edilebilir (rassal yürüyüş tezinin öngörülerinden farklı olarak). ama verimli piyasalar hipotezine göre bu tahminlerden yararlanarak para kazanmak, ancak getiriyle orantılı bir risk göze alınarak mümkündür. dolayısıyla verimli piyasalar hipotezini test etmek için gerekli en önemli kıstaslardan birisi risk-getiri ilişkisini açıklayan teorik bir modeldir (mesela capm). tahminlere dayanarak çok para kazandırdığı iddia edilen strateji ve tekniklerin, risk ve getiri arasındaki gerçek ilişkiyi açıkladığı iddia edilen bu modele göre ne kadar başarılı olduğu ekonometrik metodlarla test edilir. yani ancak eldeki bilgi ve tahminleri kullanarak belirli bir risk düzeyine karşılık gelen ortalama getiriden daha fazlasını kazanmak mümkünse, piyasaların verimli (etkin) olmadığı ileri sürülebilir. fakat bu kez de risk-getiri ilişkisini açıklayan modelin yeterince gerçekçi olmadığı iddia edilebilir ve bunun ampirik olarak test edilmesi gerekir.
uzun lafın kısası, etkin (verimli) piyasalar hipotezine göre, rekabetin kıyasıya yaşandığı finansal piyasalarda elde bulunan bilgileri kullanarak tatlı ve risksiz kazançlar sağlamak mümkün değildir.
piyasanın etkin olma çeşidi 3 tanedir
bir piyasanın etkin olması eldeki bilginin fiyatlara tamamen yansıyıp yansımamış olmasına bağlıdır... üç çeşit etkinlik var:
zayıf formda: burada teknik analiz işe yaramaz, temel analiz yapılırsa para kazanılabilir.
yarı güçlü formda: temel analiz de yetersizdir, insider bilgi ancak para kazandırır.
güçlü formda: insider bilgi de yetmez, hisseyle ilgili bütün bilgiler fiyata yansımıştır.
bu hipotezin temel sonuçları
- tutarlı ve istikrarlı olarak piyasanın üzerinde getiri elde edemezsiniz.
- herkesin sahip olduğu bilgiler anında fiyatlara yansır. tüm bilgiler zaten fiyatlara yansımış olduğundan, fiyatların herhangi bir zamandan sonra ne yönde değişeceğini eldeki bilgileri kullanarak tahmin edemezsiniz.
- piyasalarda arbitraj olanağı olmaz. ortaya çıktığı anda birileri tarafından hemen kullanılır ve fiyatlar bunu olanaksız kılacak seviyeye hemen ulaşırlar.
- veriler, bilgiler hemen fiyatlara yansıdığından size şu hisseyi alın bu hisseyi alın diyenler insider information (kimsenin bilmediği, içeriden bilgi) sahibi değilseler, maymuna dart attırarak yapacağınız hisse senedi seçimleri dahi ortalamada size bunlarla aynı getiriyi sağlayacaktır.
konuya ilişkin hoş bir hikaye de şöyledir
ivy league'deki okullardan birinin bahçesinde (muhtemelen harvard ya da princeton) meşhur bir finans profesörü öğrencileriyle yürüyormuş. birden biraz ilerilerinde yerde 20 dolarlık bir banknot görmüşler ve hemen önünde durmuşlar; profesör: "çocuklar hepimiz serap görüyoruz, piyasalar o kadar etkin ki şimdiye kadar mutlaka birisi bu parayı fark edip almış olmalı."
Finans Uzmanları Neden Borsaya Girip Zengin Olmuyor?
