İstanbul'un Tam Ortasını Gösteren Taş: Yeşil Sütun
ibb kültür a.ş.’nin hazırladığı istanbul rehberinde “istanbul’un ortası” başlığı ile verilen bölümde sütun hakkında da şu bilgiler veriliyor:
“mimar sinan, şehzadebaşı külliyesi’ni yaparken eyüp sultan'dan sarayburnu’na istanbul’un geometrik merkezini de hesaplaşmıştır. çeşitli ölçümlerden sonra orta noktanın şehzadebaşı külliyesi’ndeki şehzade mehmet türbesi’nin yanına rastladığını belirlemiş ve oraya bir taş dikmiştir. bu nokta bugün şehzadebaşı ile dedeefendi caddeleri’nin kesiştiği noktadaki şehzadebaşı camii’nin dış duvarının köşesine rastlar. güney ve doğu duvarlarının birleştiği bu noktada altı ve üstü demir millere oturtulmuş, böylelikle dönen yeşil somaki bir mermer sütun bulunmaktadır. sütun, yol seviyesinin yükseltilmesi ve asfaltın sütunu kapatması sebebiyle artık dönmemektedir.”
evliya çelebi seyahatnamesi’nde ise “şehzâde sultan mehmed camii” bölümünde “bütün mühendisler, üçgen şekilli olan istanbul’un ortası; saat, adım ve uzunluk hesabınca bu şehzâde camii yeridir ki bu düz geniş vadiye yapılmıştır, tepe üzere değildir. sırtımı taşa verip sırası ile marmara denizi, haliç, eminönü ve edirnekapı istikametine yürüdüm. attığım adımların hepsinin ise eşit olduğunu hesapladım.” şeklinde açıklama vardır.
küfeki taşıyla örülmüş, güney ve doğu çevre duvarlarının kesiştiği köşede yer alan taş, bezenmiş marmara mermerinden bir başlık altına oturtulmuştur. kaldırım seviyesinin yükselmesinden dolayı sütun kaidesi görünmemektedir. ayrıca taşın başlık seviyesi yakın çevresinde kısmi malzeme kayıpları vardır.
doğal taş sınıfları içerisinde hatalı olarak porfir veya granit olarak tanımlanan taşın asıl cinsi renkli çakılların çimentolaşmasından oluşan puding idir. taş, roma imparatorluğu döneminde mısır’daki ocaklardan getirildiği için “mısır pudingi” olarak tanımlanmıştır. roma adı “lapis hexecontalithos” olan mısır pudinginin litolojik tanımlaması ise “metakonglomera”dır.
İstanbul Erkek Lisesi'nin Tarihine Geçen Enteresan Olay: İğne Hadisesi
