Işığın Bile Kütle Çekimine Karşı Koyamayarak Karanlığında Yok Olduğu Kara Deliklerin Sırrı Nedir?
kara delik nedir, neye denir?
kaçış hızı (her cismin belli bir kütlesi bulunduğundan kütle çekim alanı yaratır ve cisimleri kendine çeker. bu kütle çekim alanından kurtulmak için geçen süre de kaçış hızı ile ifade edilir.) ışık hızından fazla olan uzay cisimlerine kara delik denir. ışığı bile kendilerine çektiklerinden ve ışık yaymadıklarından "kara" olarak adlandırılırlar.
kara delikler ilk ne zaman konuşulmaya başlanmıştır, kim ortaya atmıştır?
1700'lerin sonuna doğru insanlar kurtulma hızı ışık hızından fazla olan cisimler var mıdır diye merak etmeye başlamıştı. ilk bahsi bu zamanlarda geçer. ciddi ciddi konuşulmaya başlanması ise 1900'lerde albert einstein ile başlar. kara delik kelimesi ise ilk defa kip thorne isimli fizikçi tarafından kullanılır. ondan önce kara deliklere "kapalı yıldız " ya da "schwarzschild cismi" denmektedir.
kara delikler nasıl oluşur?
yaşam süresini tamamlayan bir yıldız nötron yıldızına (protonlar elektron yakalayarak nötrona dönüşür, böylece yıldız dev bir atom çekirdeği halini alır) dönüşür. (kara delik öncesi dönem hakkında konuşuyorum, yaşam süresini tamamlayan bir yıldızın dönüşebileceği başka biçimler de vardır.) fakat büyüklüğüne bağlı olarak bu seviyede kalamaz. {schwarzschild yarıçapına göre;
rs = 2gm / c2
rs: sch. yarıçapı
g: kütle çekim sabiti (6,67x10-11)
m: cismin kütlesi
c: ışık hızı
eğer cismin kütlesi çıkan rs sonucuna kadar sıkıştırılabilirse kara delik olması kaçınılmazdır. buna göre güneşimizin rs yarıçapı 3km, dünyamızın ise 9mm idir.}
kendi içine çöker ve kara delik halini alır. çok büyük kütleye sahip olduğundan güçlü bir kütle çekim alanı yaratır ve yaklaşan her şeyi içine çeker.
kara deliklerin yoğunluğu?
yoğunluk, "kütle/hacim" den hesaplandığından; kara delikler büyük bir kütleye sahiptir ve sıfır hacimli kabul edilir. bu yüzden yoğunlukları da sonsuz kabul edilir.
kara delikler kaç boyutludur?
hacimsiz kabul edildiklerinden üç boyutlu görülmezler. onun dışında kaç boyutlu olduğu hakkında farklı fikirler vardır.
kara delikler gerçek midir?
kara deliklerin varlığı hemen hemen tüm bilim insanları tarafından kabul edilmiştir ve doğrudan gözlenmese dahi çeşitli parametreler tarafından gerçekliği kanıtlanmıştır.
saçsızlık kuramı nedir?
werner ısrael'in ortaya attığı "saçsızlık kuramı"na göre kara delikler sadece açısal momentum, (dönüş hızı) yük ve kütleleri tarafından ayırt edilir. bu üç değişkeni aynı olan ve biri maddeden diğeri antimaddeden yapılma iki kara deliği izleyen bir dış gözlemci bu ikisinin ayrımına varamayacaktır.
kara deliklerin içinde zaman nasıldır?
kütle çekim zamanı yavaşlatır. büyük kütleli cisimlerin yakınında zaman daha yavaş geçer. bu sebeple kara deliklerin içinde zamanın durduğu yahut çok yavaş geçtiği kabul edilir.
kara delikler gözlenebilir mi?
kara deliklerin sadece saçsızlık kuramında bahsi geçen üç özelliği gözlenebilir. ve de bıraktığı etkiler. (yol açtığı yerçekimsel bükülmeler, içine çektiği cisimler ve benzeri.) tekillik sebebi ile kara deliklerin içinde dönen olayları gözlemlememiz şu an için mümkün değildir.
tekillik nedir?
olay ufkuna sahip kara deliklere verilen addır.
olay ufku nedir?
ışığın ve maddenin artık kaçamadığı bölge sınırına "olay ufku" denir. bu bölgeye yaklaşan bir gözlemci kara deliğe çekileceğinden artık kara deliği dışarıdan gözlemlemek mümkün değildir. bunu savunan görüşe de kozmik sansür hipotezi denir.
olay ufku olmayan kara delikler var mıdır?
kuramsal olarak vardırlar ve çıplak tekillik diye de bilinirler. henüz gerçeğine rastlanmamıştır.
hawking ışınımı nedir?
kara deliklerin yaydığı radyasyonun nasıl olup da kara deliğin kütle çekim alanından kaçabildiğinin formülalilete edilmesinden sonra bu radyasyonların aldığı isimdir.
solucan deliği nedir?
einstein rosen köprüsü olarak da bilinir. kuramsal olarak kara delikler, girişin mümkün olduğu ama çıkışın mümkün olmadığı kozmik cisimlerdir. beyaz delikler ise çıkışın mümkün, girişin mümkün olmadığı cisimlerdir. bu ikisi arasındaki köprüye de solucan deliği denir.
beyaz delikler?
"kara deliğe düşen bir maddenin evrenin başka bir yerinde yeniden ortaya çıktığı noktalardır. başka bir zamana veya başka bir evrene açılabilir."
en büyük kara delik nerededir?
en büyük kara delik dünyadan 220 milyon ışık yılı uzaklıktaki perseus takım yıldızı'nda bulunur.
kara delikler hakkında bazı görüşler
* evrenimiz kendisi bir kara deliktir.
* kozmik radyasyon big bang öncesi büyük kara deliklerin birbiri ile çarpışmasıyla oluşmuştur.
* kara delikler zamanda yolculuğu sağlayabilir.
* kara delikler uzayda yolculuğu sağlayabilir.
* kara delikler evrenler arası yolculuğu sağlayabilir.
* her kara delik yıldızsal kara delik değildir. (yıldızların kendi içine çökmesi ile oluşmaz, farklı maddelerin de kendi içine çökmesi ile oluşabilir.)
* genişleyen big bang parçacığı bir kara deliktir.
* kara delikler hawking ışıması ile çok yavaş da olsa enerjilerini kaybeder ve ölürler.
